Gerechtshof Amsterdam, 13-07-2006, AY3864, 23-001403-06

arrestnummer:

parketnummer: 23-001403-06

datum uitspraak: 13 juli 2006

De rechtbank te 's-Gravenhage heeft de verdachte op 24 maart 2003 ter zake van dagvaarding I feiten 1(slachtoffer 1), 6 primair (slachtoffer 2), 8 primair (slachtoffer 4), 10 primair (slachtoffer 5), opleverende “moord meermalen gepleegd”; 2 primair (slachtoffer 8), 5 primair (slachtoffer 9), 17 subsidiair (slachtoffer 11) opleverende “poging tot moord, meermalen gepleegd”, 25 primair opleverende “diefstal, meermalen gepleegd”; en ter zake van dagvaarding II de feiten

1 primair opleverende “medeplegen van valsheid in geschrift en valsheid in geschrift”, 2 opleverende “in de gevallen waarin een wettelijk voorschrift een verklaring onder ede vordert, mondeling een valse verklaring afleggen”, 3 opleverende “valsheid in geschrift, meermalen gepleegd” en 4 primair opleverende “medeplegen van verduistering, meermalen gepleegd” veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.

Het gerechtshof te 's-Gravenhage heeft in hoger beroep bij arrest van 18 juni 2004 het vonnis vernietigd en opnieuw recht gedaan. Het gerechtshof ‘s-Gravenhage heeft verdachte ter zake van

de feiten 1, 6 primair, 7 primair, 8 primair, 10 primair, 13 primair, 16 primair, opleverende “moord, meermalen gepleegd”, 2 primair, 5 primair, 9 primair, opleverende “poging tot moord, meermalen gepleegd”, 22 primair opleverende “diefstal”, 23 primair opleverende “medeplegen van valsheid in geschrift, meermalen gepleegd”, 24 opleverende “in de gevallen waarin een wettelijk voorschrift een verklaring onder ede vordert, mondeling een valse verklaring afleggen”, 25 opleverende: “valsheid in geschrift, meermalen gepleegd” en

26 primair opleverende “verduistering, meermalen gepleegd” veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf en daarbij bevolen dat de verdachte ter beschikking zal worden gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege.

ter zake van het onder 1 tenlastegelegde:

op 4 september 2001 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 1] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 1] een grote hoeveelheid digoxine toegediend, tengevolge van welke handeling voornoemde [slachtoffer 1] is overleden;

ter zake van het onder 6 primair tenlastegelegde:

op 23 februari 2001 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 2] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 2] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 2] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 2] is overleden;

ter zake van het onder 7 primair tenlastegelegde:

op 25 oktober 2000 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 3] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 3] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 3] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 3] is overleden;

ter zake van het onder 8 primair tenlastegelegde:

op 11 oktober 2000 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 4] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 4] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 4] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 4] is overleden;

ter zake van het onder 10 primair tenlastegelegde:

op 27 november 1997 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 5] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 5] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 5] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 5] is overleden;

ter zake van het onder 13 primair tenlastegelegde:

op 6 november 1997 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 6] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 6] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 6] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 6] is overleden;

ter zake van het onder 16 primair tenlastegelegde:

op 9 mei 1997 te ’s-Gravenhage opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 7] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 7] een of meer stof(fen) toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 7] verricht tengevolge van welke handeling(en) voornoemde [slachtoffer 7] is overleden;

ter zake van het onder 2 primair tenlastegelegde:

op 1 september 2001 te ’s-Gravenhage ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 8] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 8] een of meer stof(fen) heeft toegediend en/of een of meer andere handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 8] heeft verricht als gevolg waarvan de lichamelijke toestand ernstig is verslechterd, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

ter zake van het onder 5 primair tenlastegelegde:

op 25 januari 2001 te ’s-Gravenhage ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 9] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 9] een grote hoeveelheid chloralhydraat heeft toegediend als gevolg waarvan het bewustzijn van die [slachtoffer 9] is verlaagd en diens lichamelijke toestand ernstig is verslechterd, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

ter zake van het onder 9 primair tenlastegelegde:

op 18 september 2000 te ’s-Gravenhage ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade een persoon genaamd [slachtoffer 10] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer 10] een of meer stof(fen) heeft toegediend en/of een of meer (andere) handeling(en) aan het lichaam van die [slachtoffer 10] heeft verricht als gevolg waarvan dier lichamelijke toestand ernstig is verslechterd, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

ter zake van het onder 22 primair tenlastegelegde:

in de periode van 1 december 1997 tot en met 13 december 2001 te ’s-Gravenhage met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een medicijn toebehorende aan het Penitentiair Complex Scheveningen, in elk geval aan een ander dan aan verdachte.

ter zake van het onder 23 primair tenlastegelegde:

in de periode van 1 november 1992 tot en met 31 januari 1993 te ’s-Gravenhage telkens tezamen en in vereniging met een ander een Certificate of Graduation (High School diploma) en een Record of Achievement (cijferlijst), elk zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen valselijk heeft opgemaakt, immers heeft verdachte en haar mededader toen en aldaar telkens valselijk

- een diploma van het Red River College (met plakletters) voorzien van de naam van verdachte en van de tekst “Springfield Collegiate Institute” en van de tekst “dated at Manitoba, this 18th day of June A.D. 1979”, en

- een logo van het Springfield Collegiate Institute op dat diploma van het red River College geplaatst, en

- handtekeningen van de principal en vice-principal van het Springfield Collegiate Institute gekopieerd en op dat diploma geplaatst, en

- op een Record of Achievement (cijferlijst) van [een persoon genaamd x] de naam van die [een persoon genaamd x] verwijderd, en

- vervolgens de naam van verdachte op die cijferlijst geplaatst, en

- de geboortedatum van verdachte op die cijferlijst geplaatst,

zulks (telkens) met het oogmerk om die geschrift(en) als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken;

ter zake van het onder 24 tenlastegelegde:

op 29 januari 1999 te ’s-Gravenhage ten overstaan van haar, verdachtes, Hoofd van de Diensteenheid als ambtenaar op de bij en/of krachtens de wet voorgeschreven wijze de ambtseed afleggend, terwijl zij, verdachte, ingevolge een wettelijk voorschrift (artikel 51 van het Algemeen Rijksambtenaren reglement) gehouden was een ambtseed af te leggen, mondeling opzettelijk valselijk in strijd met de waarheid heeft verklaard: “ik zweer dat ik noch direct, noch indirect in welke vorm dan ook valse informatie heb verstrekt in verband met het verkrijgen van mijn aanstelling”, terwijl verdachte eerder in verband met het verkrijgen van haar, verdachtes, aanstelling in strijd met de waarheid aan haar verdachtes, (toekomstige) werkgever (schriftelijk) had gemeld dat zij, verdachte, in Canada een Highschool diploma heeft gehaald;

ter zake van het onder 25 tenlastegelegde:

op tijdstippen in de periode van 1 november 1992 tot en met 27 april 1999 te ’s-Gravenhage telkens een sollicitatieformulier en een brief, -elk zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen- valselijk heeft opgemaakt, immers heeft verdachte toen en daar telkens valselijk

- op een sollicitatieformulier van het Ziekenhuis Leyenburg- zakelijk weergegeven- vermeld dat zij, verdachte, in 1979 een (Highschool) diploma van het Springfield Collegiate heeft behaald, en

- in een brief aan een medewerk(st)er van het Ziekenhuis Leyenburg, (om aan te tonen dat zij, verdachte, toegelaten zou moeten worden tot de opleiding Verpleegkundige A) –zakelijk weergegeven- vermeld dat haar, verdachtes, Highschool diploma in Canada ligt en/of dat haar, verdachtes, vader een kopie van dat diploma zou toesturen, en

- op een sollicitatieformulier van het Rode Kruis Ziekenhuis/Juliana Kinderziekenhuis –zakelijk weergegeven- vermeld dat zij, verdachte, in Canada haar, verdachtes, Highschool diploma heeft gehaald,

zulks telkens met het oogmerk om dat geschrift als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken;

ter zake van het onder 26 primair tenlastegelegde:

op tijdstippen in de periode van 1 december 1997 tot en met 13 december 2001 te ‘s-Gravenhage, meermalen, opzettelijk boeken (met de titels Bad Blood, the Thanatos syndrome, Serie Moordenaar, Corpus Delicti, De 30 meest geruchtmakende misdaden van de lage landen, In de huid van de seriemoordenaar, Over het existentialisme, Ulterior Motives), toebehorende aan Penitentiair Complex Scheveningen, in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte welke goederen verdachte anders dan door misdrijf, te weten in bruikleen, onder zich had, wederrechtelijk zich heeft toegeëigend;

Betrokkene is een intellectueel begaafde vrouw bij wie sprake is van een complexe pathologische persoonlijkheidsstructuur in de zin van een persoonlijkheidsstoornis. Deze wordt gekenmerkt door rigide rationele controle en afweer waarmee de onderliggende diepgaande onzekerheid, maar vooral extreme zelfhaat -het resultaat van vroeggestoorde hechting- verhuld blijft achter een façade van ogenschijnlijke normaliteit.

Door zich buiten de eigen leefkring in haar beroep als verpleegkundige bevlogen bezig te houden met reddend zorgen, bleek betrokkene in staat om die innerlijke onzekerheid en diepgewortelde zelfhaat zodanig te neutraliseren dat zelfhandhaving door pathologische compensatie mogelijk werd. Echter, als adolescente en jong volwassene, kwam zij in de prostitutie op een moment dat zij als kind vanuit geforceerde ouderrollen haar moeder en het gezin wilde redden.

In deze beroepen vond betrokkene de kennelijke mogelijkheden om de zelfhaat te kanaliseren en lijkt betrokkene zich redelijk te hebben kunnen handhaven. De innerlijke woede, waarmee betrokkene in het persoonlijk contact toch steeds werd geconfronteerd, heeft voor zover bekend binnen de eigen leefkring -anders dan tegen zichzelf gekeerde agressie in de vorm van suïcidepogingen- niet tot problemen geleid.

Wel zijn er aanwijzingen gevonden dat de afweer van betrokkene in de functie van verpleegkundige onder druk is komen te staan en dat dit tot instabiliteit en ontreddering kon leiden.

Er zijn noch bij haar beroepsuitoefening noch daarbuiten thans aanwijzingen naar voren gekomen die erop wijzen dat de zelfhaat zich in agressie naar anderen kon uiten.

Omdat aldus niet vastgesteld kon worden of de stoornis heeft doorgewerkt in de totstandkoming van de haar tenlastegelegde levensdelicten -indien bewezen-, kan het onderzoekend team ook geen oordeel geven over de mate waarin die stoornis een inperkende invloed zou hebben gehad op de mogelijkheid om van gezondere gedragsalternatieven gebruik te maken. Immers, om een inschatting te kunnen doen van de toerekeningvatbaarheid met betrekking tot de tenlastegelegde levensdelicten –indien bewezen- is het noodzakelijk om een zeker beloop van gebeurtenissen te kunnen relateren aan de maximaal geobjectiveerde, psychiatrisch bepaalde inperkingen in de keuzevrijheden om gezondere gedragsalternatieven aan de dag te leggen. Door het gebrek aan informatie over de toedracht van de tenlastegelegde feiten en het gegeven dat betrokkene de haar tenlastegelegde levensdelicten ontkent, kan -ofschoon er dus wel sprake is van psychopathologie in engere zin- geen evidentie gevonden worden op grond waarvan geconcludeerd zou mogen worden dat betrokkene, op basis van door forensisch relevante psychopathologie bepaalde inperking, in verminderde mate in staat zou zijn geweest om tot gezondere gedragsalternatieven te komen. Voor wat betreft de overige (vermogens) delicten kan worden gesteld dat er geen aanwijzingen zijn gevonden dat de stoornis van betrokkene in de totstandkoming van deze feiten –indien bewezen- heeft doorgewerkt.

“Indien de feiten worden bewezen, valt niet uit te sluiten dat het advies dat verdachte volledig toerekeningsvatbaar is anders komt te luiden. We zouden dan eigenlijk een nader onderzoek moeten doen. We komen nu eenmaal het verst wanneer zaken metterdaad bewezenverklaard zijn, verdachten bekennen en wij ook de inhoud van de zaak met verdachte kunnen bespreken aangezien dan pas duidelijk wordt wat zich daadwerkelijk heeft afgespeeld.

Als kan worden vastgesteld dat betrokkene de feiten heeft gepleegd, zouden wij het onderzoek opnieuw starten met als vertrekpunt de bespreking van de delicten omdat er dan in ieder geval sprake is van een verband tussen betrokkene en de delicten. Vervolgens zouden we dan gaan kijken hoe de psychopathologie zich daartoe verhoudt. Als betrokkene alleen zegt dat ze het heeft gedaan maar wij helemaal niet weten hoe zij het heeft gedaan, kunnen wij ons daarover ook niet uitlaten.”

“De relevantie van het al dan niet bewezen verklaren van de tenlastegelegde feiten is gelegen in de omstandigheid dat dat gegeven dan kan worden meegenomen in een aanvullend onderzoek. Het antwoord op de vraag hoe zo’n onderzoek dan moet worden opgezet is ook weer afhankelijk van de houding van betrokkene.

Voor de stelling dat bij de verdachte geconstateerde primitieve woede zich behalve naar binnen ook naar buiten zou hebben gekeerd, kan ik in het dossier in het geheel geen aanknopingspunten vinden, behoudens in het geval dat de tenlastegelegde feiten zouden worden bewezenverklaard. Dit laatste zou er wellicht toe leiden dat tot een andere beschrijving van de stoornis van verdachte wordt gekomen.”

Ter terechtzitting van dit hof van 29 juni 2006 hebben de deskundigen Wouters en De Groot verklaard dat zij blijven bij hun conclusie zoals verwoord in het PBC rapport.

Wel hebben zij, in een toelichting op de door hen hierboven weergegeven ter terechtzitting van het gerechtshof te ’s-Gravenhage afgelegde verklaringen, aangegeven dat de enkele bewezenverklaring door het hof ‘s-Gravenhage voor hen geen reden is tot een andere conclusie dan wel tot een aanvullend rapport te adviseren. Zij voerden daartoe aan dat door de blijvend ontkennende houding van verdachte geen nadere informatie omtrent de toedracht van het bewezenverklaarde naar boven zal komen, waardoor het voor het onderzoekend team niet mogelijk is zich een oordeel te vormen over de vraag of en in welke mate de stoornis van verdachte een inperkende invloed heeft gehad op de mogelijkheid om van gezondere gedragsalternatieven gebruik te maken.

Gegeven deze situatie is het met andere woorden niet mogelijk vast te stellen of de stoornis heeft doorgewerkt in de totstandkoming van de bewezenverklaarde feiten en derhalve of er sprake is van (verminderde) (on)toerekeningsvatbaarheid van verdachte, aldus de deskundigen.

Het hof heeft voorts kennisgenomen van de overige op de persoon van verdachte betrekking hebbende in relatie tot de haar tenlastegelegde feiten opgemaakte rapportages, waaronder:

- de second opinion van de gedragsdeskundige L.E.E. Ligthart opgemaakt d.d. 11 maart 2004; en

- de second opinion van de gedragsdeskundige J.L.L. Derksen opgemaakt d.d. 2 maart 2004.

Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

Verdachte heeft zich over een periode van ruim vier en een half jaar schuldig gemaakt aan zeven moorden en drie pogingen tot moord. Bij al deze delicten gaat het om patiënten die waren opgenomen in ziekenhuizen waar verdachte als (leerling-)verpleegkundige werkzaam was. De in het Julianakinderziekenhuis opgenomen slachtoffertjes waren jonge kinderen in de leeftijd van enkele maanden tot 6 jaar, die medische zorg behoefden vanwege ernstige aandoeningen en/of vanwege handicaps op geestelijk of lichamelijk gebied. De slachtoffers in het Rode Kruis Ziekenhuis en het Leyenburg Ziekenhuis waren drie bejaarde patiënten van wie er een in het terminale stadium van haar ziekte verkeerde.

Het gaat in alle gevallen om weerloze slachtoffers die aan de verpleegkundige zorg van de verdachte waren toevertrouwd en die voor hun leven en welzijn van die zorg afhankelijk waren.

Door haar handelen heeft verdachte onpeilbaar en onherstelbaar leed veroorzaakt bij de nabestaanden van de slachtoffers.

Tegelijkertijd veroorzaken dergelijke feiten gevoelens van afschuw en onrust in de samenleving.