Gerechtshof 's-Gravenhage, 06-01-2012, BV7736, BK-11/00237, 11/00644 tot en met 11/00653

GERECHTSHOF 's-GRAVENHAGE

Uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer d.d. 6 januari 2012

in het geding tussen:

op het beroep van belanghebbende tegen de uitspraken van de Inspecteur betreffende de hierna vermelde navorderingsaanslagen en beschikkingen.

Navorderingsaanslagen, kwijtscheldingsbesluiten, boetebeschikkingen, bezwaar

1.1. De Inspecteur heeft aan belanghebbende elf navorderingsaanslagen in de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen opgelegd, onderscheidenlijk voor de jaren 1990 tot en met 2000. In de navorderingsaanslagen voor de jaren 1990 tot en met 1997 zijn verhogingen begrepen van 100 percent, van welke verhogingen geen kwijtschelding is verleend. Tegelijk met de navorderingsaanslagen voor de jaren 1998 tot en met 2000 heeft de Inspecteur telkens bij beschikking een boete opgelegd van 100 percent. Voorts is ter zake van alle navorderingsaanslagen heffingsrente in rekening gebracht.

1.2. Belanghebbende heeft tegen de navorderingsaanslagen, de verhogingen, de boeten en de in rekening gebrachte heffingsrente bezwaar gemaakt. De Inspecteur heeft de bezwaren bij in een geschrift, gedagtekend 15 juli 2004, vervatte uitspraken op bezwaar afgewezen.

Loop van het geding

2.1. Belanghebbende is van de uitspraken van de Inspecteur in beroep gekomen bij het Gerechtshof te Amsterdam. Dat Hof heeft bij uitspraak van 2 juli 2009, nummers. P04/03329 tot en met P04/03339, de uitspraken van de Inspecteur vernietigd, de navorderingsaanslagen, de boeten en de heffingsrente verminderd en de verhogingen gedeeltelijk kwijtgescholden. Voorts heeft dat Hof de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende ten bedrage van € 2.415 en heeft het de Inspecteur gelast de voor de elf zaken betaalde griffierechten aan belanghebbende te vergoeden.

2.2. Op de door belanghebbende, onderscheidenlijk de Staatssecretaris van Financiën tegen de uitspraak van dat Hof ingestelde beroepen in cassatie heeft de Hoge Raad bij arrest van 15 april 2011, nummer 09/03075 (LJN BN6324), het beroep in cassatie van de Staatssecretaris van Financiën ongegrond, en dat van belanghebbende gegrond verklaard, de uitspraak van dat Hof uitsluitend wat betreft de verhogingen voor de jaren 1990 tot en met 1997 en de opgelegde boeten voor de jaren 1998 en 2000 vernietigd en de zaak verwezen naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage ter verdere behandeling en beslissing met inachtneming van het arrest.

2.3. Partijen hebben zich, daartoe door het Hof uitgenodigd, omtrent het arrest van de Hoge Raad (hierna: het verwijzingsarrest) schriftelijk uitgelaten, belanghebbende bij brief van 27 mei 2011 en de Inspecteur bij brief van 27 juni 2011. Zij hebben van elkaars schrifturen, waarvan de inhoud als hier ingelast moet worden beschouwd, kunnen kennis nemen.

2.4. De mondelinge behandeling van de zaken heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 23 november 2011, gehouden te 's-Gravenhage. Beide partijen zijn verschenen. Van het ter zitting verhandelde is een proces-verbaal opgemaakt.

Verwijzingsopdracht

3.1. In het verwijzingsarrest heeft de Hoge Raad omtrent de aan belanghebbende opgelegde boeten overwogen:

"4.5.1. Wat betreft de aan belanghebbende opgelegde bestuurlijke boeten en verhogingen (hierna samen: boeten) dient het volgende te worden vooropgesteld.

4.5.2. Als uitgangspunt geldt dat aan een belanghebbende geen boete kan worden opgelegd ter zake van een beboetbaar feit waaromtrent bewijs ontbreekt dat hij dit heeft gepleegd. De omstandigheid dat een belanghebbende heeft geweigerd de door de inspecteur van hem gevraagde inzage te verschaffen, levert als zodanig geen bewijs op van een beboetbaar feit bestaande in het over een bepaald jaar niet aangeven van bepaalde inkomsten of vermogensbestanddelen en heeft ook geen invloed op de bewijslastverdeling te dier zake. Het gevolg dat artikel 27e van de AWR verbindt aan het verzaken van de inzageplicht houdt blijkens de laatste volzin van dat artikel niet in dat de belanghebbende moet bewijzen dat hij geen beboetbaar feit heeft begaan. Een andere opvatting zou ook niet verenigbaar zijn met het door artikel 6, lid 2, van het EVRM gewaarborgde vermoeden van onschuld.

4.5.3. Op de Inspecteur rustte in het kader van de vaststelling van de boeten derhalve de last te bewijzen dat belanghebbende in elk van de jaren 1990 tot en met 2000 rentebaten niet heeft verantwoord.

4.5.4. 's Hofs uitspraak geeft echter blijk van miskenning van het voorgaande. De middelen 16 tot en met 18 van belanghebbende zijn in zoverre gegrond.

4.6.1. Middel 2 van de Staatssecretaris is gericht tegen de beslissing van het Hof dat de boete wordt gematigd in verband met het feit dat de grondslag van de boete is vastgesteld met toepassing van de zogenoemde omkering van de bewijslast. Het daartoe aangevoerde argument van de Staatssecretaris dat de belastingplichtige eenvoudig kan aantonen dat de grondslag van de heffing en daarmee van de boete onjuist is, neemt niet weg dat in de vaststelling van belastingcorrecties op deze wijze onzekerheden zijn begrepen. Het Hof heeft zonder schending van enige rechtsregel de boeten kunnen matigen op de grond dat de belasting is bepaald aan de hand van gegevens die betrekking hebben op derden en niet op belanghebbende zelf alsmede omdat bij de schatting van de hoogte van de correcties een grote onzekerheidsmarge is aangehouden. 's Hofs uitspraak is in zoverre ook niet onvoldoende gemotiveerd. Het middel faalt derhalve.

4.6.2. Anders dan belanghebbende in de toelichting op zijn middel 19 kennelijk meent, dient bij de toepassing van de door hem genoemde beleidsregels over de strafmaat de omvang van de verzwegen belasting te worden bepaald aan de hand van de bedragen die voor de heffing zijn vastgesteld.

4.6.4. Uit de onderdelen 5.7.2.4 en 5.7.2.6 van 's Hofs uitspraak blijkt niet of het Hof ook in de in 4.6.3, tweede tekstblok, bedoelde opzichten rekening heeft gehouden met de wijze waarop de belastinggrondslag is bepaald. In zoverre slaagt middel 19 van belanghebbende."

3.2. Het Gerechtshof te Amsterdam had in zijn uitspraak overwogen:

(...)

5.7.2.6. In het onderhavige geval is de hoogte van de verschuldigde belasting komen vast te staan met toepassing van de zogenoemde omkering van de bewijslast. Daarbij heeft de inspecteur de tegoeden van belanghebbende bij de KB-Luxbank en de daaruit genoten inkomsten geschat. Het Hof heeft geoordeeld dat deze schatting, behoudens de daarin begrepen 'aanpassing', redelijk is. Het schatten van de tegoeden en inkomsten brengt naar zijn aard de mogelijkheid mee dat de in werkelijkheid aanwezige tegoeden en daaruit genoten inkomsten lager zijn. Nu naar de bedoeling van de wetgever bij de beoordeling van een vergrijpboete ervan wordt uitgegaan dat de feitelijk geheven belasting de verschuldigde belasting is, óók als de hoogte daarvan is komen vast te staan met toepassing van de zogenoemde omkering van de bewijslast, heeft de zojuist genoemde mogelijkheid geen betekenis voor de grondslag van de boete. Dat de hoogte van de verschuldigde belasting door schatting is komen vast te staan, is echter wel een omstandigheid waarmee het Hof rekening dient te houden bij de beoordeling of de opgelegde boete een passende en ook geboden sanctie is voor het begane vergrijp. In dit verband acht het Hof van belang dat de schatting tot stand is gekomen aan de hand van gegevens die betrekking hebben op derden en niet op belanghebbende zelf en dat bij de schatting van de hoogte van de correcties een grote onzekerheidsmarge is aangehouden. Om die redenen acht het Hof in het onderhavige geval een matiging van de boete tot 80% gerechtvaardigd."

3.3. De Hoge Raad vervolgt:

"4.7. Voor zover de middelen van belanghebbende in het bovenstaande niet zijn beoordeeld, kunnen zij niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81 van de Wet RO, geen nadere motivering, nu de middelen in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

4.8.1. 's Hofs uitspraak kan niet in stand blijven. Verwijzing moet volgen."

3.4. Bij wijze van verwijzingsopdracht overweegt de Hoge Raad:

"4.8.2. Voor de procedure na verwijzing wordt nog het volgende opgemerkt.

4.8.3. Bij de beantwoording van de vraag of de inspecteur het bewijs van een beboetbaar feit heeft geleverd, dienen de waarborgen in acht te worden genomen die een belanghebbende kan ontlenen aan artikel 6, lid 2, van het EVRM. Die waarborgen houden onder meer in dat de bewijslast op de inspecteur rust en de belanghebbende in geval van twijfel het voordeel van die twijfel moet worden gegund (zie onder meer EHRM 6 december 1988, no. 10590/83, Barberà, Messegué en Jabardo tegen Spanje, NCJM-bulletin 1989, 90). De rechtspraak van het EHRM laat toe dat voor het bewijs gebruik wordt gemaakt van vermoedens (EHRM 7 oktober 1988, no. 10519/83, Salabiaku tegen Frankrijk, NJ 1991/351, FED 1990/420). Dat gebruik mag er echter niet toe leiden dat de bewijslast wordt verschoven van de inspecteur naar de belanghebbende; het vermoeden moet redelijkerwijs voortvloeien uit de aanwezige bewijsmiddelen. Het zwijgen van de belanghebbende kan alleen bijdragen tot het bewijs voor zover uit de aanwezige bewijsmiddelen reeds een zodanige verdenking voortvloeit dat die vraagt om uitleg van de belanghebbende, hetgeen betekent dat dit zwijgen alleen kan meewegen bij het waarderen van de overtuigingskracht van die aanwezige bewijsmiddelen (EHRM 8 februari 1996, no. 18731/91, Murray tegen het Verenigd Koninkrijk, NJ 1996/725, V-N 1997/733, EHRM 20 maart 2001, no. 33501/96, Telfner tegen Oostenrijk, en EHRM 13 december 2005, no. 13102/03, Narinen tegen Finland).

4.8.5. Voor zover het verwijzingshof met inachtneming van het voorgaande van oordeel is dat het bewijs van beboetbare feiten is geleverd, dient het te beoordelen of de opgelegde boeten in zoverre gelet op alle in aanmerking komende omstandigheden van het geval een passende en ook geboden sanctie voor de begane vergrijpen zijn."

3.3. Bij wijze van slotsom overweegt de Hoge Raad:

"4.9. Slotsom is dat het verwijzingshof met inachtneming van hetgeen in dit arrest is overwogen dient te beoordelen:

Vaststaande feiten

4.1. Gelet op de overwegingen in punt 3 van het verwijzingsarrest moet het volgende als tussen partijen vaststaand worden aangemerkt:

"3.1. De Belgische Bijzondere belastinginspectie heeft bij brief van 27 oktober 2000 aan het Ministerie van Financiën fotokopieën van microfiches verstrekt (hierna: de fotokopieën). Deze brief vermeldt dat de microfiches gegevens bevatten in verband met rekeningen van inwoners van Nederland bij de Kredietbank Luxembourg (hierna: KB-Lux). De microfiches vermelden saldi op rekeningen bij deze bank per 31 januari 1994. Naar aanleiding van de bij deze brief verstrekte gegevens hebben de FIOD-ECD en de Belastingdienst een onderzoek ingesteld, het zogenoemde Rekeningenproject. De ontwikkelingen binnen dit project zijn intern door middel van het Draaiboek Rekeningenproject en nieuwsbrieven verspreid.

3.2. Op één van de fotokopieën (hierna: de fotokopie) komt de volgende regel voor: [...]040 VUE [Voornaam X][Achternaam X] 138.19. Hier staan volgens het Draaiboek Rekeningenproject de eerste 10 cijfers voor het rekeningnummer van de rekeninghouder. De 6 cijfers tussen de gedachtestrepen behoren toe aan één enkele rekeninghouder, dit is een uniek nummer. De code 040 staat voor de Nederlandse gulden, en het woord vue wil zeggen dat sprake is van een zichtrekening. [Voornaam X][Achternaam X] is de naam van de rekeninghouder. Het laatste bedrag is het tegoed op de desbetreffende rekening, in dit geval f 138,19. Verder vermeldt de fotokopie "courants/vue". Hieruit volgt dat de op de fotokopie vermelde bankrekening een rekening-courantrekening is.

3.3. Op basis van de in het Draaiboek Rekeningenproject opgenomen wijze van identificatie van de op de fotokopieën genoemde rekeninghouders heeft de Belastingdienst vastgesteld dat [Voornaam X][Achternaam X](hierna: belanghebbende) als enige houder van de rekening met nummer [...] bij KB-Lux in aanmerking komt.

3.4. Vervolgens heeft de Inspecteur belanghebbende bij brief van 12 maart 2002 onder meer het volgende geschreven:

De bijlage bevat een formulier "Verklaring buitenlandse bankrekeningen" waarin belanghebbende gevraagd wordt om - onder vermelding van onder andere rekeningnummers, namen van buitenlandse banken en jaren van opening van de rekeningen - aan te geven van welke in het buitenland aangehouden bankrekeningen hij rekeninghouder is geweest.

3.5. Belanghebbende heeft dit formulier oningevuld geretourneerd. Onderaan het formulier heeft hij het volgende geschreven:

"(...) in antwoord op uw aanschrijving deel ik u mede dat ik geen rekening heb in het buitenland. Mijn vader heeft wel een, de tegoeden zijn een familiebezit, echter in mijn vaders beheer, zodoende voor de Nederlandse belastingen niet van belang."

3.6. Bij brief van 8 november 2002 heeft de Inspecteur belanghebbende onder meer het volgende geschreven:

3.7. Bij brief van 25 november 2002 heeft de Inspecteur aan belanghebbende onder andere meegedeeld dat hij voornemens is navorderingsaanslagen op te leggen. In deze brief heeft de Inspecteur bericht:

3.8. In een aan de Inspecteur gerichte brief van 25 november 2002 heeft de gemachtigde van belanghebbende, onder verwijzing naar de brief van de Inspecteur van 8 november 2002, de Inspecteur verzocht om aan hem nadere gegevens te verstrekken. In deze brief heeft de gemachtigde onder andere geschreven:

3.10. Bij brief van 25 april 2003 heeft de Inspecteur belanghebbende meegedeeld dat hij voornemens is navorderingsaanslagen in de IB/PVV op te leggen over de jaren 1991 tot en met 2000 en in de VB over de jaren 1992 tot en met 2000, deze te verhogen met boeten van 100 percent, en dat van de boeten ten aanzien van de IB/PVV tot en met 1997 en VB tot en met 1998 geen kwijtschelding zal worden verleend. Bij deze brief zijn overzichten gevoegd met de volgende gegevens (met 'correcties' zijn bedoeld de bedragen - in guldens - die de grondslag voor de navorderingsaanslagen vormden):

Inkomstenbelasting

Vermogensbelasting

3.11. Deze navorderingsaanslagen met verhogingen en boeten zijn gedagtekend 31 mei 2003.

3.12. Voor het bepalen van de hoogte van de correcties van belastingplichtigen die desgevraagd niet meewerkten aan het verstrekken van inlichtingen (weigeraars) of ontkenden (ontkenners) een bankrekening in het buitenland te hebben, is een aparte applicatie geïmplementeerd, de zogenoemde applicatie "correcties". In deze applicatie zijn gegevens verwerkt van meewerkers, dit zijn de belastingplichtigen die informatie omtrent hun rekening(en) in het buitenland aan de Belastingdienst hebben verstrekt, en van inkeerders, dat zijn de belastingplichtigen die zich gemeld hebben bij hun inspecteur in verband met het aanhouden van buitenlandse tegoeden (hierna ook samen te noemen: meewerkers). In oktober 2002 waren in de applicatie de cijfers verwerkt van 434 ondernemers en 829 particulieren waarbij correcties in de IB/PVV waren toegepast. Voor de VB waren 338 particuliere posten en 264 ondernemersposten verwerkt. Uit deze gegevens, opgeslagen in de zogenoemde Database rekeningenproject, heeft de Inspecteur een aantal ervaringsgegevens gedistilleerd:

4. (...)

5. Het gemiddeld saldo van de renseignementen van de meewerkers is f 93.000. Het gemiddeld saldo van de weigeraars en ontkenners is f 146.000. Deze cijfers betreffen zowel ondernemers en particulieren tezamen, aangezien de afzonderlijke cijfers niet veel verschilden.

6. Uitgaande van een grote hoeveelheid microfiches geldt voor die massa: hoe hoger het saldo van het microfiche is, hoe hoger de correctie is. Dit blijkt uit bijlage Dl en D2, de tabel relatie microfiche en correctie. Hierin zijn verwerkt de microfiches verdeeld in groepen afgezet tegen de totale en de gemiddelde correctie dat voor deze groep geldt.

7. De spreiding van de correcties over de jaren vertoont een dalende trend van 1990 tot en met 1995 en een stijgende trend van 1996 tot en met 2000. Zie hiervoor de bijlagen D7 en D8. de tabellen spreiding correcties IB en VB. In deze tabellen is de totale correctie van alle meewerkers over alle jaren genomen. Vervolgens is gekeken welk deel van de totale correctie procentueel in elk afzonderlijk jaar viel. Hierdoor kon het gemiddelde worden bepaald van alle meewerkers welk procentueel deel van de totale correctie in elk jaar viel. Deze verdeling is gemaakt voor ondernemers en particulieren afzonderlijk en voor vermogensbelasting en inkomstenbelasting.(...)"

3.13. Naar aanleiding van deze gegevens heeft de Inspecteur ten aanzien van de zogenoemde weigeraars en geïdentificeerde ontkenners schattingen gemaakt van de correcties op de inkomens en vermogens die als grondslag voor de primitieve aanslagen hebben gediend. Bij het bepalen van de hoogte van deze schattingen is de Inspecteur uitgegaan van de applicatie "correcties". Verder heeft de Inspecteur zich, uitgaande van de cijfers uit de applicatie, maar ook rekening houdend met aannames, op een vijftal uitgangspunten gebaseerd:

"Ten eerste is het gemiddelde saldo van de microfiches bij weigeraars/ontkenners 1.5 maal hoger dan dat bij meewerkers. Zie hiervoor onder 4 database rekeningenproject (93.000:146.000). Dit lijkt mij ook logisch. Immers, hoe hoger het saldo, hoe hoger het belang en hoe meer men moet betalen als men meewerkt. Als je dus op basis van meewerkers corrigeert, moet je een correctie op de cijfers van meewerkers toepassen om tot een correctie bij weigeraars/ontkenners te komen. De groep weigeraars/ontkenners heeft namelijk hogere saldi, dus moet je ook de correctie hierop aanpassen. Aangezien gemiddeld het saldo bij weigeraars/ontkenners 1,5 maal hoger ligt is gekozen om de correctie ook 1,5 maal hoger te stellen.

Ten tweede is het saldo dat op het microfiche staat vaak niet representatief voor het werkelijke verzwegen bedrag. Onder punt 2 bij database blijkt namelijk dat achter een klein renseignementsaldo een hoog daadwerkelijk fiscaal nadeel kan schuilen. Het individuele renseignementssaldo is daarom niet geschikt als uitgangspunt voor de in die individuele zaak toe te passen correctie. Dat heb ik ook niet als uitgangspunt genomen.

Ten derde dien ik een correctie te bepalen. Waarop kan ik deze correctie baseren? Het antwoord is dat ik een representatieve groep bezitters met een buitenlandse bankrekening heb, die ik daarvoor kan gebruiken, de meewerkers. Daarom ben ik uitgegaan van een gemiddelde correctie van de groep meewerkers die ik vermenigvuldig met 1,5 omdat het saldo op het microfiche gemiddeld 1,5 maal hoger is. Welke correctie moet ik dan vermenigvuldigen met 1,5? Moet ik mij baseren op de hoogste, de gemiddelde of de laagste correctie bij de meewerkers? Stel dat de belanghebbende het hoogste verzwegen vermogen heeft van alle weigeraars en ik leg een correctie op van de gemiddelde correctie bij meewerkers en vermenigvuldig deze met 1,5, dan zal deze correctie hoogstwaarschijnlijk te laag zijn. Heeft de belanghebbende namelijk het hoogste verzwegen vermogen, dan zal dit in de buurt moeten liggen van het hoogste bedrag dat meewerkers hebben verzwegen en bovendien moet dit nog vermenigvuldigd worden met 1,5. Uitgaande van de waarschijnlijkheid dat de hogere bedragen niet worden toegegeven (het saldo op het microfiche is tenslotte bij weigeraars 1,5 maal hoger), ben ik uitgegaan van een zodanige correctie dat 95% van alle correcties bij meewerkers kleiner zijn. Ik heb dus de 5% hoogste correcties bij meewerkers geëlimineerd omdat ik ervan uitgegaan ben dat ook bij meewerkers sprake is van uitschieters die de belanghebbende dan zouden benadelen. Ik verwijs naar bijlage D3 t/m D6 de tabellen betreffende de zogenaamde 95% norm voor IB en VB die zijn gemaakt voor ondernemers en particulieren afzonderlijk. (...)

Ten vierde dien ik de berekende totale correctie te verdelen over de jaren afzonderlijk. De totale correctie voor de jaren 1990-2000 voor de belanghebbende is bepaald via de formule 95% norm van de bepaalde groep waarin hij valt (ondernemers/particulieren) vermenigvuldigd met 1,5. Ik heb nu dus de totale correctie 1990-2000 voor IB en VB berekend. Ik heb deze totale correctie over de jaren verdeeld via de gemiddelden van de diverse jaren van de meewerkers, zie hierboven onder database en bijlage D7 en D8.

Ten vijfde heb ik verschil gemaakt tussen de microfiches met een saldo boven de f 500.000 en de microfiches met een saldo lager dan f 500.000. Uitgaande van een in beginsel onvolledig saldo per datum op het microfiche acht ik de kans groter dat ik over het werkelijke saldo beschik naarmate dit saldo hoger is. Voor de groep met een saldo onder de f 500.000 gold bovenstaande berekening. Voor de groep boven de f 500.000 is een methode gehanteerd, waarbij het vermogen van 31-01-1994 contant is gemaakt naar een vermogen per eind 1989. Er is berekend welk vermogen in 1993 aanwezig moest zijn, om rekeninghoudend met een bepaald rendement, tot het op 31-01-1994 op het fiche vermelde vermogen te komen. Vervolgens is berekend welk vermogen nodig was in 1992 om aan het berekende vermogen in 1993 te komen. Zo is teruggerekend naar 1989. (...)"

3.14. Ten aanzien van weigeraars en geïdentificeerde ontkenners heeft de Inspecteur in zeven stappen de correcties bepaald:

De bij "Stap 7" genoemde tabellen 7 en 8 zijn de volgende:

3.15. De onder 3.14 weergegeven stappen hebben tot gevolg dat bij weigeraars en geïdentificeerde ontkenners die aangemerkt zijn als particulier, de volgende standaardcorrecties zijn aangebracht:

3.16. Belanghebbende is als een particulier en tevens als een ontkenner aangemerkt.

3.17. Naar aanleiding van door het gerechtshof 's-Hertogenbosch aan een inspecteur gestelde vragen in een andere procedure is de Belastingdienst in het Memorandum Rekeningenproject van 24 maart 2005 ingegaan op een drietal vragen. De eerste vraag was of er een verband bestaat tussen de gerenseigneerde bedragen en de in werkelijkheid genoten inkomsten. De Kennisgroep Statistical Audit van de Belastingdienst heeft hierop onder meer geantwoord:

"(...) Het verband tussen de - op de groep meewerkers betrekking hebbende - renseignementsbedragen en de bijbehorende daadwerkelijk genoten inkomsten is zo zwak dat deze dient te worden geduid als non-correlatie. (...)"

Deze conclusie is mede gebaseerd op bevindingen uit een regressie-analyse:

Over de factor 1,5 vermeldt het Memorandum Rekeningenproject:

"(...) Het Hof heeft zich afgevraagd of het hanteren van de factor 1,5 wel consequent is. Immers, uit de wijze waarop de Inspecteur de correctie van de niet-meewerkers heeft berekend, kan worden afgeleid dat er bij de meewerkers geen relevant verband bestaat tussen de hoogte van het renseignementsbedrag en de hoogte van de fiscale correctie. Hoe kan het verschil in de gemiddelde hoogte van de renseignementsbedragen dan een rol spelen bij het berekenen van de correctie van de niet-meewerkers?

Over deze vraagstelling kunnen we kort zijn. Het Hof maakt ten aanzien van de factor 1,5 een juiste analyse. Er bestaat, zoals hiervoor is aangetoond, inderdaad geen relevant verband tussen de hoogte van de renseignementsbedragen en de hoogte van de fiscale correcties. Daaruit volgt direct dat de verhouding tussen de gemiddelde renseignementsbedragen van de meewerkers versus de niet-meewerkers geen rol kan spelen bij de berekening van fiscale correctie van de niet-meewerker. De conclusie moet zijn dat de verklaring van vermenigvuldigingsfactor 1,5 niet in stand kan blijven. (...)"

Omschrijving geschil na verwijzing en standpunten van partijen

5.2. Voor de standpunten van partijen en de gronden waarop zij deze doen steunen, verwijst het Hof naar de gedingstukken.

Conclusies van partijen

6.1. Belanghebbende concludeert primair tot vermindering van de voor de jaren 1990 tot en met 1997 opgelegde navorderingsaanslagen met de daarin begrepen verhogingen en tot vernietiging van de voor de jaren 1998 tot en met 2000 opgelegde boeten. Subsidiair bepleit hij vermindering van die verhogingen en boeten tot door het Hof in goede justitie vast te stellen bedragen. Voorts heeft hij verzocht de Inspecteur te veroordelen in de proceskosten voor het geding na verwijzing.

6.2. De Inspecteur acht de uitspraak van het Gerechtshof te Amsterdam op het punt van de voor de jaren 1990 tot en met 1997 bij de navorderingsaanslagen opgelegde verhogingen en de voor de jaren 1998 tot en met 2000 opgelegde boeten juist.

Beoordeling van het beroep na verwijzing

7.1. Het Hof gebruikt hierna (in dit punt 7) de term "boeten" voor de over de jaren 1990 tot en met 1997 bij de navorderingsaanslagen opgelegde verhogingen en voor de over de jaren 1998 tot en met 2000 opgelegde boeten.

7.2. Belanghebbende heeft het standpunt ingenomen dat, nu de boeten ter zake van de vermogensbelasting zijn komen te vervallen, ook de onderwerpelijke boeten moeten komen te vervallen. Dit standpunt berust volgens belanghebbende op de werking van het gelijkheidsbeginsel dan wel het verbod van willekeur als algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Naar de Inspecteur gemotiveerd en van de kant van belanghebbende onweersproken te kennen heeft gegeven, houdt zijn opvatting dat hij het bewijs voor de beboetbare feiten met betrekking tot de vermogensbelasting niet kan leveren niet in dat zulks ook voor de boeten, gerelateerd aan de inkomstenbelasting geldt. Hiertoe heeft hij aangevoerd dat voor de heffing van de inkomstenbelasting andere grondslagen gelden dan voor de vermogensbelasting en dat die verschillen doorwerken in de grondslagen voor de onderscheidenlijk in de sfeer van die belastingen opgelegde boeten zodat geen sprake is van feitelijk en rechtens gelijke gevallen. Het Hof volgt de Inspecteur in die zin dat belanghebbende geen feiten heeft gesteld, althans voor zover gesteld, heeft hij die tegenover de gemotiveerde betwisting door de Inspecteur niet aannemelijk gemaakt, die het oordeel rechtvaardigen dat de door belanghebbende genoemde algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn geschonden.

7.3. Gelet op hetgeen is overwogen in punt 4.9, in het licht van de wijze van formuleren in punt 4.5.3. ("... in elk van de jaren 1990 tot en met 2000 rentebaten niet heeft verantwoord.") in samenhang met het oordeel in punt 4.5.4. ( "... De middelen (...) zijn in zoverre gegrond.") alsmede het oordeel in punt 4.7. ("Voor zover de middelen in het bovenstaande niet zijn beoordeeld kunnen zij niet tot cassatie leiden. ...") van het verwijzingsarrest dient het Hof in de eerste plaats te beoordelen in hoeverre de Inspecteur voor elk van de jaren 1990 tot en met 2000 het bewijs heeft geleverd dat belanghebbende het feit ter zake waarvan de boete is opgelegd, heeft begaan. Meer specifiek, nu de Inspecteur belanghebbende voor elk van de in geding zijnde jaren heeft beboet omdat het aan diens opzet is te wijten dat te weinig inkomstenbelasting is geheven, betreft het geschil in deze fase van het geding enkel nog het antwoord op de vraag in hoeverre de Inspecteur is geslaagd te bewijzen dat belanghebbende in elk van de in geschil zijnde jaren voor de heffing van inkomstenbelasting opzettelijk relevante rentebaten niet heeft verantwoord.

7.4. Vaststaat dat de Inspecteur in deze procedure - het verwijzingsarrest kan niet anders worden gelezen of begrepen - ook voor het opleggen van de boeten is geslaagd in het bewijs dat belanghebbende in de onderwerpelijke jaren houder is van de rekening met nummer [...] bij KBL. Het Hof acht de Inspecteur eveneens geslaagd in het bewijs dat aan deze rekening deposito- of beleggingsrekeningen met tegoeden zijn verbonden. Belanghebbende heeft in het geding na verwijzing nog gesteld dat recente Belgische rechtspraak uitwijst dat de verkrijging door de Belgische autoriteiten van het microfiche op vergaand onrechtmatige wijze heeft plaatsgevonden en dat de Inspecteur het daaraan ontleende bewijs niet mag gebruiken voor het bewijs van beboetbare feiten. De Inspecteur heeft hiertegenover gesteld dat belanghebbende geen feiten heeft genoemd die steun bieden aan dat standpunt zodat niet is na te gaan of die jurisprudentie betrekking heeft op de verkrijging of de - voor de oplegging van de boeten - onrechtmatigheid van de verkrijging van (de inhoud van) het microfiche als bewijsmiddel. Mitsdien stelt de inspecteur zich op het standpunt dat het tegendeel het geval is. Het beroep van belanghebbende op Belgische jurisprudentie als zou daarmee zijn komen vast te staan dat in het kader van de vaststelling van de boeten sprake is van onrechtmatig verkregen bewijs faalt omdat belanghebbende op geen enkele wijze op die stelling van de Inspecteur is ingegaan, laat staan dat belanghebbende zijn stelling tegenover de betwisting door de Inspecteur aannemelijk heeft gemaakt.

7.5. Het Hof aanvaardt en gaat gelet op de stand van het geding (ook punt 4.2.2 van het verwijzingsarrest wijst in die richting) uit van het gegeven op het microfiche en richt zich allereerst op de vraag of de Inspecteur voor elk van de in geding zijnde jaren is geslaagd in het van hem te verlangen bewijs. Dit uitgangspunt kiest het Hof ondanks de inhoud van punt 4.6.1 van het verwijzingsarrest waar met zoveel woorden wordt geoordeeld: "Het Hof heeft zonder schending van enige rechtsregel de boeten kunnen matigen (...)" nu de zaak is verwezen juist vanwege het oordeel dat het Hof heeft miskend dat in het kader van de vaststelling van de boeten de Inspecteur de last heeft te bewijzen dat belanghebbende in elk van de onderwerpelijke jaren rentebaten niet heeft verantwoord en de vraag naar de rechtmatigheid van de boeten daarmee dus nog open staat.

7.6. Naast de door de Inspecteur als bewijsmiddel voor het in de onderwerpelijke jaren kunnen beschikken door belanghebbende over ten minste een rekening bij KBL gebezigde afdruk van het microfiche, blijkt uit de door de Inspecteur overgelegde stukken dat belanghebbende hem aanvankelijk schriftelijk verklaart (zie ook punt 3.5 van het verwijzingsarrest) geen rekening te hebben in het buitenland. Hij wijst wel op een rekening (in het beheer) van zijn vader met als familiebezit aan te merken tegoeden. Deze ontkennende verklaring met de verwijzing naar, zoals later is vastgesteld, een op naam en voornaam van belanghebbende gestelde rekening (waarschijnlijk) geopend door de vader is later herhaald. Vaststaat dat belanghebbende niet het verweer heeft gevoerd dat hij redelijkerwijs niet kan beschikken over gegevens omtrent het jaar waarin deze op 31 januari 1994 lopende rekening is geopend en afschriften tot op het moment van opheffing. Het vermoeden is dan gewettigd dat belanghebbende beschikt althans de beschikking kan of had kunnen krijgen over deze informatie. In dit verband merkt het Hof op dat het feit dat hoezeer belanghebbende meer keren stelt dat de rekening onder beheer van zijn vader staat en als familiebezit te karakteriseren tegoeden heeft, hij ter ontkrachting van het door de Inspecteur aangedragen bewijs omtrent het tegendeel - namelijk dat belanghebbende rekeninghouder is - geen duidelijkheid scheppende informatie verstrekt. Dit vraagt te meer om een verklaring omdat - uitgaande van de juistheid van deze informatie omtrent het houderschap en de saldi van de rekening - het verstrekken van nadere gegevens belanghebbende op geen enkele wijze incrimineert. Voorts neemt het Hof in aanmerking de onweersproken opmerking van de Inspecteur ter zitting dat deze stelling van belanghebbende nergens op slaat nu één maand nadat belanghebbende had gezegd dat het geld van zijn vader is, belanghebbende het saldo van die rekening heeft opgenomen. Naar 's Hofs oordeel geeft dit het bewijsmiddel van de Inspecteur de benodigde, althans meer overtuigingskracht ter onderbouwing dat belanghebbende over alle in geding zijnde jaren als rekeninghouder over de tegoeden op de onderwerpelijke rekeningen beschikte althans kon beschikken en dat hij elk jaar met opzet de inkomsten uit deze rekeningen buiten het beeld van de fiscus heeft willen houden.

7.7. Het voorgaande leidt het Hof tot het oordeel dat de Inspecteur is geslaagd in het van hem te verlangen bewijs dat belanghebbende in elk van de in geding zijnde jaren het beboetbare feit heeft begaan. Daarbij heeft het Hof in aanmerking genomen dat het de Inspecteur geslaagd acht voor elk van de jaren aannemelijk te maken dat belanghebbende uitgaande van de hem toegedichte rentebaten de rentevrijstelling volledig heeft benut en aldus opzettelijk voor heffing van inkomstenbelasting in aanmerking komende rentebaten buiten het beeld van de fiscus heeft gehouden.

7.8. Het voorgaande heeft - de verwijzingsopdracht in aanmerking nemend - tot gevolg dat alsdan aan het verwijzingshof ter beoordeling staat of de opgelegde boeten in dit geval voor elk betrokken jaar passend en geboden zijn.

7.9. Voor de hoogte van de uiteindelijk, dat wil zeggen naar de stand van het geding, voor elk van de betrokken jaren gepleegd beboetbaar feit opgelegde boete en ter beantwoording van de vraag of deze boete telkens passend en geboden is, neemt het Hof als uitgangspunt dat - zoals ook in het verwijzingsarrest wordt geoordeeld - het Hof zonder schending van enige rechtsregel de boeten heeft kunnen matigen op grond dat de belasting is bepaald aan de hand van gegevens die betrekking hebben op derden en niet op belanghebbende zelf alsmede omdat bij de schatting van de hoogte van de correcties een grote onzekerheidsmarge is aangehouden. Voorts is het uitgangspunt van het Hof dat bij de toepassing van de door belanghebbende genoemde beleidsregels over de strafmaat de omvang van de verzwegen belasting dient te worden bepaald aan de hand van de bedragen die voor de heffing zijn vastgesteld. Wanneer, zoals het Hof doet, de vaststelling alsmede de motivering van de boete door het Gerechtshof te Amsterdam wordt aangehouden, te weten 64 percent van de per jaar nagevorderde belasting, komt het Hof tot de conclusie, met overneming van de desbetreffende overwegingen van het Gerechtshof te Amsterdam, dat met een vermindering van de per jaar opgelegde boete tot dat percentage de boete voor elk betrokken jaar mede gelet op het proportionaliteitsbeginsel alsmede het feit dat de berekening van de verschuldigde belasting is bepaald aan de hand van de verzwaring van de bewijslast passend is, gelet op de aard van het vergrijp en is geboden uit een oogpunt van normhandhaving. Voor een verdere vermindering van de boeten wegens langer undue delay door de tijd die is verstreken sedert 2 juli 2009, de datum van de uitspraak van het Gerechtshof te Amsterdam ziet het Hof geen reden.

7.10. Al het voorgaande leidt het Hof tot de conclusie dat beslist moet worden als hierna is vermeld.

Proceskosten

8. Het Hof acht geen termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de door belanghebbende ter zake van het geding na verwijzing gemaakte proceskosten.

Beslissing

Deze uitspraak is vastgesteld door mrs. U.E. Tromp, J.T. Sanders en W.M.G. Visser, in tegenwoordigheid van de griffier mr. R.W. Otto. De beslissing is op 6 januari 2012 in het openbaar uitgesproken.

De partij die beroep in cassatie instelt is griffierecht verschuldigd en zal daarover bericht ontvangen van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan worden verzocht de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.