Hoge Raad, 05-09-2014, ECLI:NL:HR:2014:2628, 13/03314

Het onderdeel klaagt onder meer over onbegrijpelijkheid van het oordeel van het hof dat [verweerder] niet in privé heeft gehandeld. Het voert aan dat [verweerder] de feitelijke handelingen heeft verricht, dat de volmachten zijn gesteld op naam van [verweerder] in persoon, dat [verweerder] de volmachten in persoon heeft ondertekend, dat de volmachten waren afgegeven opdat [verweerder] zich jegens derden als vertegenwoordiger van [eiseres] zou kunnen legitimeren, en dat het hof niet heeft vastgesteld in welke hoedanigheid [verweerder] is opgetreden bij de uitoefening van de volmacht.

Voor zover het onderdeel betoogt dat het antwoord op de vraag of [verweerder] in privé dan wel als bestuurder handelde, (mede) afhangt van de hoedanigheid waarin hij zich tegenover derden heeft gepresenteerd, faalt het. Het gaat bij het door het onderdeel bestreden oordeel om de vraag of [verweerder] door [eiseres] in privé gevolmachtigd was dan wel gevolmachtigd was in zijn hoedanigheid van bestuurder van Tulip-vennootschappen, derhalve om de status van [verweerder] in zijn verhouding tot [eiseres], die hem in deze procedure aansprakelijk stelt wegens overschrijding van de volmacht. Die vraag dient te worden beantwoord aan de hand van hetgeen de betrokkenen – [verweerder] en [eiseres] – jegens elkaar hebben verklaard en over en weer uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben afgeleid en mochten afleiden (vgl. HR 11 maart 1977, ECLI:NL:HR:1977:AC1877, NJ 1977/521). De vraag op welke wijze [verweerder] zich daarna tegenover derden heeft gepresenteerd is vooral van belang voor de vraag naar gebondenheid jegens die derden en is voor het onderhavige geschilpunt hooguit van zijdelingse betekenis.

Het hof heeft overwogen dat niet ter discussie staat dat op [eiseres] de bewijslast rust van de stelling dat [verweerder] in privé handelde en dat de rechtbank terecht voorshands bewezen heeft geacht dat [verweerder] in privé handelde (rov. 5.2 en 5.3). Deze oordelen staan ook in cassatie niet ter discussie. Vervolgens heeft het hof in de rov. 7.5 en 7.6.1 geoordeeld dat de rechtbank [verweerder] terecht in de levering van het tegenbewijs geslaagd heeft geacht. Dit oordeel berust op een aan het hof voorbehouden waardering van het bewijs, die in cassatie alleen op begrijpelijkheid kan worden onderzocht. Mede gelet op hetgeen hiervoor in 3.4.3 is overwogen, is het oordeel geenszins onbegrijpelijk.

Voor zover het onderdeel (onder 1.11) betoogt dat [verweerder] ook in zijn hoedanigheid van bestuurder heeft te gelden als “primair/rechtstreeks dader”, met als gevolg dat voor het aannemen van zijn aansprakelijkheid op grond van art. 6:162 lid 1 BW geen verhoogde eisen gelden, wordt het volgende voorop gesteld.

Indien een vennootschap tekortschiet in de nakoming van een verbintenis of een onrechtmatige daad pleegt, is uitgangspunt dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor daaruit voortvloeiende schade. Onder bijzondere omstandigheden is evenwel, naast aansprakelijkheid van die vennootschap, ook ruimte voor aansprakelijkheid van een bestuurder van de vennootschap. Voor het aannemen van zodanige aansprakelijkheid is vereist dat die bestuurder ter zake van de benadeling persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Aldus gelden voor het aannemen van aansprakelijkheid van een bestuurder naast de vennootschap hogere eisen dan in het algemeen het geval is. Een hoge drempel voor aansprakelijkheid van een bestuurder tegenover een derde wordt gerechtvaardigd door de omstandigheid dat ten opzichte van de wederpartij primair sprake is van handelingen van de vennootschap en door het maatschappelijk belang dat wordt voorkomen dat bestuurders hun handelen in onwenselijke mate door defensieve overwegingen laten bepalen (vgl. HR 20 juni 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC4959, NJ 2009/21).

.4 Indien echter sprake is van handelen van de betrokkene bij zijn taakvervulling als bestuurder van een vennootschap, dient de vraag of hij ook persoonlijk aansprakelijk is voor de schade die de wederpartij lijdt ten gevolge van wanprestatie of een onrechtmatige daad van de vennootschap, steeds overeenkomstig de hiervoor in 3.5.2 bedoelde verzwaarde maatstaf te worden beantwoord.

Uit hetgeen hiervoor in 3.4.3 en 3.4.4 is overwogen volgt dat [verweerder] jegens [eiseres] heeft gehandeld bij zijn taakvervulling als bestuurder en niet in persoonlijke hoedanigheid. Het hof heeft zijn handelen derhalve terecht getoetst aan de hiervoor in 3.5.2 bedoelde verzwaarde maatstaf voor aansprakelijkheid. Het onderdeel faalt in zoverre.

Onder verwijzing naar vindplaatsen in de stukken wijst het onderdeel onder meer erop dat [eiseres] voor het hof heeft gesteld dat [verweerder] buiten de verleende volmachten is getreden, nu [eiseres] hem de specifieke instructie had gegeven om de koopsom direct aan haar en niet aan de Tulip-vennootschappen te laten overmaken teneinde te voorkomen dat zij nadeel zou ondervinden van de slechte financiële positie van de Tulip-vennootschappen. In het licht van deze stelling is onjuist dat de geschonden norm niet strekt tot bescherming van [eiseres], althans heeft het hof zijn oordeel in het licht van deze stelling onvoldoende gemotiveerd, aldus het onderdeel. Voorts betoogt het onderdeel dat voor aansprakelijkheid van [verweerder] niet is vereist dat hij wist of behoorde te weten dat ook Dynamic voor [eiseres] geen verhaal zou bieden.

Deze klachten treffen doel. In cassatie moet veronderstellenderwijze ervan worden uitgegaan – nu het hof dit in het midden heeft gelaten – dat [verweerder] persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt omdat hij in strijd met de hem gegeven instructie heeft bewerkstelligd dat de koopprijs werd overgemaakt aan Tulip Air Lease. Hiervan uitgaande valt niet in te zien waarom bekendheid van (ook) [eiseres] met de zwakke financiële positie van de Tulip-vennootschappen zou meebrengen dat de beweerdelijk geschonden norm niet zou strekken tot bescherming van [eiseres], zoals het hof heeft overwogen. Indien ervan wordt uitgegaan dat reeds het overmaken van de koopprijs aan Tulip Air Lease [verweerder] persoonlijk ernstig kan worden verweten, valt bovendien niet in te zien in welk opzicht diens aansprakelijkheid wordt beïnvloed door zijn bekendheid met de financiële positie van een derde aan wie Tulip Air Lease vervolgens een bedrag heeft overgemaakt (Dynamic).