Hoge Raad, 03-04-2015, ECLI:NL:HR:2015:817, 14/00186

(ii) [verweerder] heeft niet binnen de gestelde termijn aan de opgelegde last voldaan, waarop hij door de Gemeente bij brief is gewezen. Als gevolg van het niet voldoen aan de last zijn in het tijdvak van 1 mei 2011 tot 10 juli 2011 dwangsommen verbeurd tot het maximumbedrag van € 20.000,--.

(iii) Bij brief van 13 maart 2012 is [verweerder] in de gelegenheid gesteld de verbeurde dwangsommen van € 20.000,-- binnen zes weken na verzenddatum van de brief te voldoen. Tevens heeft de Gemeente in deze brief aangekondigd dat bij gebreke van tijdige betaling een invorderingsbeschikking zal worden gegeven. Betaling is uitgebleven.

(iv) Op 18 april 2012 heeft een bespreking tussen partijen plaatsgevonden. In deze bespreking is namens [verweerder] mondeling gereageerd op de brief van 13 maart 2012. Bij brief van 20 april 2012 is de Gemeente namens [verweerder] verzocht het geven van een invorderingsbeschikking te heroverwegen.

(vi) Bij brief van 24 juli 2012 heeft [verweerder] zich jegens de Gemeente op het standpunt gesteld dat de vordering is verjaard. Bij brief van 12 oktober 2012 heeft de Gemeente [verweerder] bericht dit standpunt niet te delen en [verweerder] nogmaals in de gelegenheid gesteld om binnen twee weken na dagtekening van deze brief het verschuldigde bedrag te voldoen, onder aanzegging dat bij niet tijdige betaling de kosten op grond van art. 5:10 lid 2 in verbinding met art. 4:114 e.v. Awb zullen worden ingevorderd door middel van een dwangbevel.

(vii) Op 12 november 2012 is vanwege de Gemeente een dwangbevel uitgevaardigd tot betaling van in hoofdsom € 20.000,--, welk bevel op 3 december 2012 aan [verweerder] is betekend (hierna: het dwangbevel).

In dit kort geding vordert [verweerder] op de voet van art. 4:123 lid 2 Awb in verbinding met art. 438 Rv een verbod de executie van het dwangbevel door te zetten. Hij legt daaraan ten grondslag dat de vordering tot betaling van de dwangsommen is verjaard.

De voorzieningenrechter heeft de vordering afgewezen. Het hof echter heeft de verdere executie verboden. Het heeft daartoe, kort gezegd en voor zover in cassatie van belang, als volgt overwogen. Op de verjaring van art. 5:35 Awb zijn de bepalingen van afdeling 4.4.3 Awb van toepassing. Blijkens de memorie van toelichting bij die afdeling is beoogd daarmee een volledige regeling van de verjaring van bestuursrechtelijke geldschulden te geven, zodat stuiting slechts mogelijk is op een van de in art. 4:105 en 4:106 Awb genoemde wijzen. (rov. 4.6.1) Uit art. 5:37 lid 1 Awb vloeit voort dat een invorderingsbeschikking dient te worden gegeven alvorens een bestuursorgaan een aanmaning tot betaling van dwangsommen kan doen uitgaan (rov. 4.6.2). Een redelijke wetsuitleg brengt mee dat een invorderingsbeschikking geen stuiting van de verjaring bewerkstelligt, nu de wetgever in het belang van de rechtszekerheid de stuitingshandelingen in art. 4:105 en 4:106 Awb limitatief heeft willen regelen. Voorts schrijft het wettelijk systeem een bepaalde opeenvolging van de te verrichten handelingen voor, die meebrengt dat de invorderingsbeschikking een voorwaarde vormt voor het rechtsgeldig kunnen stuiten door middel van een aanmaning. (rov. 4.7)

Van stuiting als gevolg van erkenning door [verweerder] als bedoeld in art. 4:105 lid 2 Awb is geen sprake, nu deze zich blijkens de gedingstukken met een beroep op (onder meer) het vertrouwensbeginsel tegen invordering door de Gemeente heeft verzet, stellende dat hij van de burgemeester had begrepen dat de dwangsommen niet daadwerkelijk ingevorderd zouden worden indien (door [verweerder]) tot sloop zou worden overgegaan. [verweerder] heeft blijkens de beslissing op zijn bezwaar tegen de invorderingsbeschikking verzocht om heroverweging en, mocht daarvan geen sprake zijn, om matiging van het verbeurde bedrag. Gelet op het subsidiaire karakter van dit matigingsverzoek en de inhoudelijke bezwaren van [verweerder] tegen de beschikking, kan daaruit geen (gedeeltelijke) erkenning door [verweerder] worden afgeleid. (rov. 4.9)

De invorderingsbeschikking kan niet als aanmaning in de zin van art. 4:112 lid 1 Awb worden aangemerkt, gezien hetgeen eerder is overwogen omtrent de door de wetgever beoogde opeenvolging van handelingen en de rechtszekerheid (rov. 4.10).

Nu is gesteld noch gebleken dat tussen de invorderingsbeschikking en de – als aanmaning te beschouwen – brief van de Gemeente van 12 oktober 2012 stuitingshandelingen zijn verricht, is de verjaring van alle dwangsommen voltooid (rov. 4.11).

Onderdeel 1 is gericht tegen rov. 4.6-4.8, onderdeel 2 tegen rov. 4.10 en onderdeel 3 tegen rov. 4.9.

Bij de beoordeling van deze onderdelen wordt het volgende vooropgesteld.

Het hof heeft met juistheid overwogen dat, mede blijkens de wetgeschiedenis, op de verjaring van dwangsommen ingevolge art. 5:35 Awb de regeling van afdeling 4.4.3 Awb (art. 4:104-4:111 Awb) van toepassing is. Blijkens de in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.5 geciteerde passages uit de memorie van toelichting op afdeling 4.4.3 is de in die afdeling vervatte regeling van de stuitingshandelingen, omwille van de rechtszekerheid, als uitputtend bedoeld. Stuiting van de verjaring (ook) van dwangsommen kan derhalve slechts plaatsvinden op de in art. 4:105 en 4:106 Awb voorziene wijzen.

Voorts volgt uit art. 5:37 lid 1 Awb dat aan een aanmaning tot betaling van een dwangsom een beschikking van het bestuursorgaan omtrent de invordering (een invorderingsbeschikking) moet voorafgaan, waartegen bezwaar en beroep openstaat. De wet maakt aldus een duidelijk onderscheid tussen de beslissing om tot invordering over te gaan en de aanmaning als bedoeld in art. 4:112 Awb, welke laatste niet mogelijk is voordat eerstgenoemde beslissing is genomen. Zo blijkt ook uit de memorie van toelichting, aangehaald in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.13.