Hoge Raad, 18-03-2016, ECLI:NL:HR:2016:422, 14/04111

Met betrekking tot gebruikte personenauto’s wordt ingevolge artikel 10, lid 1, van de Wet voor de berekening van de verschuldigde bpm een vermindering toegepast. Deze vermindering wordt ingevolge artikel 10, lid 2, van de Wet gevormd door de afschrijving, uitgedrukt in procenten van de inkoopwaarde in Nederland op het tijdstip waarop het motorrijtuig voor het eerst in gebruik is genomen. In dit artikellid is voorts bepaald dat bij ministeriële regeling nadere regels kunnen worden gesteld met betrekking tot de wijze waarop de inkoopwaarde in Nederland en de op deze waarde gebaseerde afschrijving kunnen worden vastgesteld.

Artikel 10, lid 7, van de Wet schrijft voor dat bij de aangifte een opgaaf wordt gedaan van de gegevens die bij de aangifte zijn gebruikt voor het vaststellen van de afschrijving, bedoeld in het tweede lid. Wanneer naar het oordeel van de inspecteur gegevens ontbreken die van belang kunnen zijn voor de vaststelling van de in artikel 10, lid 1, van de Wet bedoelde vermindering, worden de ontbrekende gegevens toegevoegd. Ingevolge artikel 10, lid 7, derde volzin, van de Wet kunnen gegevens die niet bij de aangifte zijn gebruikt voor het vaststellen van de afschrijving, en evenmin op verzoek van de inspecteur zijn toegevoegd, door degene die gehouden is de belasting op aangifte te voldoen, niet op een later tijdstip alsnog worden gebruikt om de bij de aangifte toegepaste afschrijving te wijzigen.

Van belang is in dit verband voorts het bepaalde in artikel 8, lid 5, van de Uitvoeringsregeling bpm, waarin is voorgeschreven wat de opgaaf, bedoeld in artikel 10, lid 7, van de Wet inhoudt. Ingevolge dit artikellid bestaat die opgaaf uit overlegging van een kopie van de passage uit een in de handel algemeen toegepaste koerslijst voor de inkoop van gebruikte motorrijtuigen door wederverkopers in Nederland waaraan de bij de aangifte toegepaste afschrijving, bedoeld in artikel 10, lid 2, van de Wet is ontleend dan wel het bij de aangifte gebruikte taxatierapport dat is opgemaakt over de staat waarin het motorrijtuig op dat tijdstip verkeert en waaruit de waarde blijkt bij inkoop van het motorrijtuig door de wederverkoper in Nederland.

Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat het bepaalde in artikel 10, lid 7, van de Wet ertoe strekt tegen te gaan dat met het aanwenden van rechtsmiddelen tegen een op aangifte voldaan bedrag aan bpm aanspraak wordt gemaakt op een hogere vermindering in de zin van artikel 10, lid 1, van de Wet (en daarmee op een teruggaaf van bpm) met behulp van gegevens die verband houden met de staat waarin het motorrijtuig verkeerde ten tijde van het op aangifte voldoen van de bpm en welke gegevens niet waren overgelegd bij die aangifte of wel waren overgelegd maar niet zijn gebruikt voor het berekenen van de verschuldigde bpm. Zodoende wordt volgens de wetgever de inspecteur in staat gesteld zich volledig te richten op de controle van de aangifte en de daarbij gekozen wijze voor vaststelling van de afschrijving, en behoeft hij geen aandacht te besteden aan gegevens die wellicht van belang waren geweest als de belastingplichtige een andere keuze had gemaakt voor de wijze van vaststelling van de afschrijving (zie voor dit een en ander Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 6, blz. 10).

Met het oog daarop voorziet artikel 10 van de Wet in voorschriften (zie hiervoor in 2.4.1) die waarborgen dat de waardebepaling van een gebruikt motorrijtuig op een verantwoorde wijze plaatsvindt bij gelegenheid van het doen van de aangifte bpm in het kader waarvan het desbetreffende motorrijtuig beschikbaar moet worden gehouden voor controle door de inspecteur met het oog op een juiste vaststelling van de gegevens die van belang zijn voor het vaststellen van het afschrijvingspercentage. De hiervoor in 2.4.1 beschreven wettelijke bepalingen stellen aldus de belastingplichtige in staat voor gebruikte personenauto’s, gebruikte motorrijwielen of gebruikte bestelauto’s aan de hand van alle door hem relevant geachte gegevens de in artikel 10, lid 1, van de Wet bedoelde vermindering te berekenen op een wijze die waarborgt dat in alle gevallen – in overeenstemming met artikel 110 VWEU - de verschuldigde bpm niet meer bedraagt dan de bpm die nog rust op de zogenoemde referentieauto.

Voor een belastingplichtige zal het in de regel niet onmogelijk of uiterst moeilijk zijn om bij het doen van de aangifte bpm opgaaf te doen van de gegevens die nodig zijn voor het bepalen van de reële waardevermindering van het desbetreffende motorvoertuig in overeenstemming met artikel 110 VWEU. Dat bij het aanwenden van rechtsmiddelen op het punt van het vaststellen van de afschrijving van een gebruikt voertuig de belastingplichtige gehouden wordt aan de bij het doen van de aangifte aangeleverde en gebruikte gegevens, vindt zijn rechtvaardiging in de hiervoor in 2.4.2 weergegeven overwegingen van de wetgever om een doelmatige en controleerbare wijze van heffen van bpm te bewerkstelligen.

In het licht van de hiervoor bedoelde overwegingen staat het bepaalde in artikel 10, lid 7, derde volzin, van de Wet evenwel niet eraan in de weg om door het aanwenden van rechtsmiddelen te kiezen voor een andere in of bij de Wet voorziene methode ter bepaling van de afschrijving dan waarvan bij de aangifte is uitgegaan of een beroep te doen op gegevens die bij de aangifte niet zijn gebruikt voor de berekening van de bpm, mits voor het vaststellen van de juistheid ervan geen (tweede) controle van het voertuig nodig is zodat een vergelijking van de aangedragen gegevens en de bij de aangifte gebruikte gegevens volstaat om vast te stellen of het bij de aangifte gebezigde afschrijvingspercentage te laag is geweest. Aldus uitgelegd gaat het bepaalde in artikel 10, lid 7, derde volzin, van de Wet niet verder dan de wetgever voor de hiervoor in 2.4.2 omschreven doelen redelijkerwijs noodzakelijk kon achten. Daarmee is – naar redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is - het bepaalde in artikel 10, lid 7, derde volzin, van de Wet niet in strijd met het recht van de Unie, in het bijzonder het doeltreffendheidsbeginsel.

Uit ’s Hofs uitspraak en de stukken van het geding blijkt dat het bezwaar van belanghebbende tegen het op aangifte voldane bedrag aan bpm ertoe strekte te bewijzen dat het afschrijvingspercentage van de auto ten tijde van het doen van de aangifte in werkelijkheid hoger is dan het met behulp van de Autotelex-koerslijst bepaalde afschrijvingspercentage. Daartoe heeft belanghebbende een met behulp van de XRAY-koerslijst getaxeerde waarde aangedragen van een - volgens haar met de auto vergelijkbaar - gebruikt voertuig van hetzelfde merk waarbij naast de ouderdom andere factoren in aanmerking worden genomen als waardeverminderingscriterium, waaronder het model en type, de catalogusprijs en het aantal afgelegde kilometers.

Uit ’s Hofs uitspraak of de gedingstukken blijkt niet dat de Inspecteur bij de Rechtbank of bij het Hof heeft betwist dat een met behulp van de XRAY-koerslijst berekende waarde van een referentieauto bruikbaar is voor de bepaling van het afschrijvingspercentage van de auto, en evenmin dat de Inspecteur op andere verschillen tussen de Autotelex-koerslijst en de XRAY-koerslijst heeft gewezen dan de hiervoor in 2.2 omschreven, door het Hof in aanmerking genomen verschillen. Uit een vergelijking van de XRAY-koerslijst en de Autotelex-koerslijst, die beide tot de gedingstukken behoren, blijkt dat - zoals de klachten terecht aanvoeren – bij beide koerslijsten de consumentennieuwprijs van de auto inclusief opties is berekend op € 39.335, en voorts dat de op de koerslijsten weergegeven verschillen in calculatiedatum (één dag) en kilometerstand (één kilometer) verwaarloosbaar zijn. Onder deze omstandigheden staat, gelet op het hiervoor in 2.4.3 overwogene, het bepaalde in artikel 10, lid 7, derde volzin, van de Wet niet eraan in de weg dat voor de berekening van de bpm wordt uitgegaan van de volgens de XRAY-koerslijst getaxeerde handelswaarde.