Parket bij de Hoge Raad, 05-02-2002, AD7794, 00308/01

1. Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft verdachte op 27 september 2000 voor afpersing veroordeeld tot een gevangenisstraf van zestien maanden en heeft voorts de tenuitvoerlegging van een eerder voorwaardelijk opgelegd deel van een gevangenisstraf gelast.

2. Mr J.A.W Knoester, advocaat te 's-Gravenhage, heeft cassatie ingesteld en een cassatieschriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie.

3.1. Het eerste middel klaagt dat het hof de verwerping van een beroep op onrechtmatig verkregen bewijs ontoereikend heeft gemotiveerd. De steller van het middel voert aan dat Rechtbank en Gerechtshof de mogelijkheid dat er onvoldoende aanwijzing van schuld was bij de aanhouding ontoereikend gemotiveerd hebben verworpen. Verdachte zou niet hebben voldaan aan het signalement van de overvaller en bovendien zou verdachte niet "kort" na de achtervolging door verbalisant De Groot zijn aangehouden, maar een half uur tot veertig minuten nadien.

3.2. Ter terechtzitting in hoger beroep heeft de advocaat van verdachte betoogd dat verdachte is aangehouden zonder dat een redelijk vermoeden van schuld bestond, omdat het signalement van de overvaller niet of onvoldoende op verdachte van toepassing was.

3.3. Het hof heeft zich in zijn arrest verenigd met de verwerping van het verweer in het vonnis van de Rechtbank, welke verwerping het volgende inhoudt:

De rechtbank verwerpt het door de raadsman gedane verweer. Anders dan de raadsman van verdachte is de rechtbank van oordeel dat er op 24 oktober 1999 ten aanzien van verdachte sprake was van een redelijk vermoeden van schuld aan het plegen van een strafbaar feit. De aanhouding van verdachte is dan ook rechtmatig geweest. Immers, nadat aan de op het station Gouda aanwezige verbalisant C. De Groot was gemeld dat er een overval gaande was bij snackwinkel Smullers, is deze verbalisant de overvaller direct achterna gegaan en heeft hij deze geruime tijd achtervolgd. Kort daarna is de overvaller, die behoudens de kleur van zijn trainingsbroek voldeed aan het gegeven signalement, in de buurt van de plaats waar verbalisant De Groot de overvaller uit het oog verloren had, door andere agenten van politie aangehouden en is hij vervolgens door de Groot herkend als de man die hij had achtervolgd. Hierbij is van belang dat De Groot oog in oog met de overvaller heeft gestaan zowel op het moment dat deze de door hem gedragen bivakmuts bij het verlaten van de stationshal had afgedaan, als op het moment dat De Groot een waarschuwingsschot afloste (AM; lees loste).

3.4. Het proces-verbaal door verbalisant De Groot opgemaakt leert het volgende. Op zondag 24 oktober 1999 om 15.30 uur waarschuwt iemand verbalisant dat een overval werd gepleegd. Verbalisant begeeft zich derwaarts en ziet iemand met een bivakmuts met gaten erin, een mes in de ene hand en bankbiljetten in de andere. Verbalisant beschrijft vervolgens dat hij de overvaller achtervolgt door de stationshal, over het stationsplein, door een plantsoen tot in een brandgang in de Van Swietenstraat. Daar gaat de overvaller een tuin in, komt verbalisant weer tegen in de brandgang en vlucht dan weer een tuin in nadat verbalisant een waarschuwingsschot heeft gelost. Verbalisant ziet dan de overvaller over een afscheiding een andere tuin inklimmen en verliest de overvaller dan uit het oog. Inmiddels zijn door verbalisant De Groot gewaarschuwde collegae van de regiopolitie aanwezig. De Groot wijst de richting waarin de overvaller vluchtte en verneemt korte tijd later dat de overvaller is aangehouden.

4.1. Het tweede middel klaagt dat het Gerechtshof ten onrechte geen consequenties heeft verbonden aan het feit dat de inverzekeringstelling ruim 14 uren te laat is geschied, waardoor verdachte geruime tijd onrechtmatig van zijn vrijheid beroofd is geweest en volgens de steller van het middel substantieel in zijn belangen is geschaad.

4.2. Het Gerechtshof heeft een verweer van die strekking als volgt verworpen:

De raadsman van verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep gesteld dat de inverzekeringstelling van verdachte te laat, namelijk na ommekomst van de wettelijke termijn is bevolen. De raadsman heeft in dit verband gewezen op artikel 359a, eerste lid, aanhef en onder a, van het Wetboek van Strafvordering en heeft gesteld dat dit vormverzuim, in geval het tenlastegelegde feit wordt bewezenverklaard, dient te leiden tot strafverlaging. Het hof overweegt dienaangaande dat genoemd vormverzuim, mede gelet op de ernst van het door verdachte gepleegde feit, niet van dien aard is dat het aanleiding zou moeten geven om tot strafverlaging over te gaan. Het hof heeft hierbij in aanmerking genomen dat niet aannemelijk is geworden dat verdachte door het verzuim substantieel in zijn belangen is geschaad.

4.3. Aan de rechter-commissaris is bij gelegenheid van het verhoor uit hoofde van art. 59a Sv verzocht om verdachte onmiddellijk in vrijheid te stellen onder meer omdat de inverzekeringstelling te laat zou hebben plaatsgevonden. De rechter-commissaris heeft dat verzoek op 27 oktober 1999 afgewezen en op dezelfde dag de bewaring van verdachte bevolen. Op 3 november 1999 heeft de Rechtbank de gevangenhouding van verdachte bevolen. De verdediging had om afwijzing van de vordering gevangenhouding verzocht, onder meer omdat verdachte te laat in verzekering was gesteld. Tegen de beschikking tot gevangenhouding heeft verdachte appel ingesteld. De advocaat van verdachte heeft aan het hof voorgehouden dat de aanhouding van verdachte onrechtmatig was omdat een redelijk vermoeden van schuld ontbrak en dat de inverzekeringstelling bovendien onrechtmatig was omdat zij te laat is bevolen. Het Gerechtshof heeft de beschikking waarvan beroep bevestigd.

4.4. Ik citeer uit HR 8 mei 2001, NJB 2001,104, p.1089(1):

5. Beide middelen kunnen volgens mij op de voet van art. 101a RO worden verworpen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

6. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

1 Ook gepubliceerd als HR NJ 2001, 587, m.nt. JR.