Parket bij de Hoge Raad, 28-02-2006, AU8094, 00394/05

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft verdachte op 16 mei 2003 voor opzettelijk gebruik maken van het valse geschrift als ware het echt en onvervalst, meermalen gepleegd, veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf maanden.

2. Mr T. Trotman, advocaat te 's-Gravenhage, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie.

3.1 In het eerste middel wordt erover geklaagd dat het Hof ten onrechte heeft overwogen dat verdachte ten tijde van de appèlzitting van 16 mei 2003 volgens het overzicht uit de Gemeentelijke Basisadministratie zonder bekende woon- of verblijfplaats hier te lande was en derhalve ten onrechte is overgegaan tot de behandeling van de zaak.

3.2 In het arrest van 16 mei 2003 is het volgende opgenomen:

"ARREST

gewezen op het hoger beroep tegen het vonnis van de politierechter (...) in de strafzaak tegen de verdachte:

3.3 In de toelichting op het middel wordt betoogd dat bovengenoemde vaststelling onjuist is aangezien uit het GBA-overzicht dat is gehecht aan de akte van uitreiking van de aanzegging als bedoeld in art. 435, eerste lid, Sv blijkt dat verdachte van 25 april 2003 tot 13 februari 2004(1) ingeschreven stond op het adres [b-straat 1] te [plaats].

3.4 In HR 22 juni 2004, NJ 2004, 607, rov. 3.5 heeft de Hoge Raad het volgende bepaald:

"Indien de dagvaarding van een verdachte die geen bekende woon- of verblijfplaats in Nederland heeft, overeenkomstig de wettelijke regels is betekend, mag de rechter overgaan tot berechting van de zaak. Het recht van de verdachte op berechting in zijn tegenwoordigheid moet dan worden afgewogen tegen het algemeen belang, in het bijzonder het belang van een behoorlijke rechtspleging, waaronder de afdoening van de zaak binnen een redelijke termijn. Dat belang zou in het gedrang kunnen komen in gevallen waarin de woon- of verblijfplaats van de verdachte die verstek heeft laten gaan, onbekend is (vgl. HR 12 maart 2002, NJ 2002, 317 rov. 3.33). Die situatie doet zich hier echter niet voor. Het onderhavige geval wordt immers daardoor gekenmerkt dat na de betekening van de dagvaarding doch voor de aanvang van het onderzoek ter terechtzitting naar het Hof blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep en het bestreden arrest heeft vastgesteld, alsnog een adres van de verdachte bekend is geworden, waarop hij in de GBA is ingeschreven."

3.6 De steller van het middel erkent dat onderhavige zaak verschilt van de casus uit het genoemde arrest in die zin dat in bovengenoemde casus voor aanvang van de zitting alsnog een GBA-adres ter kennis van het Hof was gekomen. Gelet daarop was het kennelijke oordeel van het Hof dat er geen reden bestond om het onderzoek ter terechtzitting te schorsen teneinde de verdachte in de gelegenheid te stellen om alsnog in zijn tegenwoordigheid te worden berecht zonder motivering onbegrijpelijk.

3.7 In onderhavige zaak getracht is op 7 april 2003 getracht de appèldagvaarding uit te reiken op het adres [a-straat 1] te [plaats], zijnde het door het door de verdachte opgegeven adres bij het instellen van het rechtsmiddel. Op dat adres werd echter niemand aangetroffen. Op 15 april 2003 is de dagvaarding met de akte teruggestuurd naar het ressortsparket Den Haag. Op 22 april 2004 is de appèldagvaarding uitgereikt aan de (waarnemend) griffier van de rechtbank te 's-Gravenhage die de dagvaarding als gewone brief heeft verzonden aan het adres [a-straat 1] te [plaats]. Aan de akte van uitreiking is een GBA-overzicht van 22 april 2004 gehecht. Uit dat overzicht blijkt dat verdachte niet gedetineerd is en vanaf 19 maart 2001 vertrokken is naar "Land onbekend". Aldus heeft een geldige betekening plaatsgevonden.(2) Kennelijk heeft het Hof zijn vaststelling met betrekking tot de verblijfgegevens van verdachte gebaseerd op voornoemd GBA-overzicht. Immers, ware het Hof bekend geweest met een GBA-overzicht van na 25 april 2003 had het hof deze vaststelling zeker niet gedaan. In het middel wordt tevergeefs een beroep gedaan op een uitdraai uit de gemeentelijke basisadministratie die dateert van na het arrest van het Hof, te weten van 27 juli 2004.(3) Toegegeven, het woordje "thans" in het arrest is ongelukkig gekozen, maar zeker niet onbegrijpelijk gezien het feit dat het Hof kennelijk het GBA-overzicht van 22 april 2003 voor ogen heeft gehad.

3.8 Vervolgens wordt betoogd dat het in casu verdachte niet tegengeworpen kan worden dat hij de in het maatschappelijk verkeer gebruikelijke maatregelen had moeten nemen om te voorkomen dat de hoger beroep dagvaarding hem niet zou bereiken of de inhoud daarvan niet te zijner kennis zou komen. Doordat hij door de reclassering werd opgeroepen om de door de politierechter opgelegde werkstraf te gaan vervullen ging verdachte ervan uit dat het vonnis van de politierechter onherroepelijk was geworden en hij ook geen appeldagvaarding meer zou ontvangen. Aldus kon van hem niet verwacht worden dat hij het Hof danwel het ressortsparket van adreswijzigingen op de hoogte zou brengen, wat hij aan de reclassering wel netjes zou hebben gedaan.

3.9 Uit het dossier blijkt het volgende:

3.10 Onder de hierboven genoemde omstandigheden had het op de weg van verdachte gelegen om bij de autoriteiten (reclassering, rechtbank, hof) navraag te doen naar zijn ingestelde hoger beroep. Bij de oproep om de opgelegde werkstraf te gaan verrichten had verdachte moeten bevroeden dat er op het Paleis van Justitie een fout moest zijn gemaakt. Zeker gezien de moeite die verdachte heeft gedaan om het beroep rechtsgeldig in te stellen is het moeilijk voor te stellen dat verdachte zo gemakkelijk de dingen op zijn beloop liet. Verdachte had aan de bel moeten trekken waardoor de gemaakte fout aan het licht zou zijn gekomen. Verdachte had ook makkelijk informatie kunnen inwinnen, immers hij had de naam van de griffier en een telefoonnummer. Derhalve wordt het verdachte niet zozeer tegengeworpen dat hij zijn adreswijzigingen niet aan het Hof of Ressortsparket heeft doorgegeven als wel dat hij niet heeft geïnformeerd naar zijn ingestelde hoger beroep.

3.11 Vervolgens wordt in de toelichting nog geopperd dat de Hoge Raad in een richtlijn(5) zou aangeven dat steeds op de dag van de zitting moet worden getoetst in het VIP-systeem of er inmiddels een GBA- of detentieadres bekend is, indien de uitreiking van de dagvaarding niet in persoon heeft plaatsgevonden. Uit HR 8 november 2005, LJN AU1649 kan afgeleid worden, tegen de achtergrond van de conclusie vóór dat arrest, dat de Hoge Raad daar geen aanleiding toe ziet.

Het middel faalt.

4.1 Het tweede middel richt zich tegen de bewezenverklaring van feit 1. Het (voorwaardelijk) opzet zou niet uit de bewijsmiddelen kunnen volgen.

4.2 Ten laste van verdachte is onder feit 1 bewezenverklaard dat:

"hij op 21 september 1998 te 's-Gravenhage opzettelijk gebruik heeft gemaakt van een valse bankchèque, - zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - als ware dat geschrift echt en onvervalst, bestaande dat gebruikmaken hierin dat hij, verdachte, voormelde bankchèque, groot DM 500.000,-, heeft overhandigd aan een bankmedewerker van ABN AMRO bank ter creditering van zijn, verdachte's, bankrekening en bestaande die valsheid hierin dat op voormelde chèque valselijk het (uit te betalen) bedrag en/of de tenaamstelling was/waren ingevuld"

4.3 In een nadere bewijsoverweging in het arrest heeft het Hof het volgende overwogen:

"7. Nadere bewijsoverweging

Ten aanzien van het onder 1 primair bewezenverklaarde overweegt het hof in het bijzonder het volgende. De verdachte heeft verklaard dat hij het geld nodig had voor het opzetten van een dansschool. Naar het oordeel van het hof is het, mede gezien de door de verdachte op 15 februari 1999 bij de politie afgelegde verklaring (waarin hij een benodigd bedrag van f. 300.000,- à f. 400.000,- noemt) niet aannemelijk dat voor het opzetten van een dansschool een hoog bedrag van DM 500.000,- nodig is. Voorts acht het hof het niet aannemelijk dat [A] gevestigd in Turkije, de verdachte een krediet wilde verstrekken zonder dat de verdachte daarvoor enige zekerheid zou bieden. Ook voor de verdachte moet dit duidelijk zijn geweest, afwijzingen van kredietaanvragen bij andere banken kennend.

Op basis van deze feiten en omstandigheden is het hof van oordeel dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard, dat hij met malafide figuren van doen had en de door hem gebruikte bankchèque vals was, zodat het hof bewezen acht dat bij de verdachte het in de tenlastelegging bedoelde opzet, in de zin van voorwaardelijk opzet, heeft voorgezeten."

4.4 In de toelichting op het middel wordt betoogd dat er zijdens de verdachte hooguit sprake was van bewuste schuld door, zonder eerst onderzoek te doen naar de beweegredenen van [A] om hem een lening te verstrekken ter financiering van zijn dansschool, de op zijn naam gestelde cheque ter verzilvering in te dienen bij de ABN AMRO. Van willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaarden dat hij gebruik maakte van een valse cheque zou geen sprake zijn, althans zou dit niet uit de bewijsmiddelen zijn af te leiden.

4.5 Het Hof heeft terzake de volgende bewijsmiddelen gebezigd:

- een aangifte van de ABN AMRO, inhoudende -zakelijk weergegeven - de verklaring van [betrokkene 1]:

- een geschrift, zijnde een cheque. Het houdt onder meer in -zakelijk weergegeven-:

DM 500.000,--, getrokken door The Co-Operative(6) Bank, P.O.Box 101.1 Balloon Street, Manchester M60 4 EP GB-ENGLAND&WALES, Drawing place England 24.09.1998, To the order [verdachte], Chequenummer [002], en ondertekend namens Co-Operative(7) Bank England Lanceister door Co-Operative(8) Bank Director(9) [betrokkene 2].

- een verklaring d.d. 15 februari 1999 van de verdachte, inhoudende -zakelijk weergegeven-:

4.6 In HR 25 maart 2003, NJ 2003, 552 m.nt. YB heeft de Hoge Raad met betrekking tot voorwaardelijk opzet het volgende overwogen:

4.7 Uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat verdachte zonder enige zekerheidstelling in Turkije tegen een vergoeding van DM 10.000 een lening van DM 500.000 heeft afgesloten in de vorm van een te incasseren Engelse bankcheque die getrokken was op een datum in de toekomst. Die omstandigheden roepen zoveel vragen op en zijn dermate suspect dat verdachte door het aangaan van de lening willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de cheque vals was. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat leningen van die omvang niet dan na een dichtgetimmerde zekerheidstelling of in ieder geval een grondig onderzoek worden afgesloten. Een bonafide financiële instelling die zulke bedrijfsrisico's neemt moet ik nog tegenkomen.

Het middel faalt.

5. De middelen falen en kunnen met de aan art. 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

6. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.