Parket bij de Hoge Raad, 04-07-2006, AX8639, 02049/05

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. De verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage wegens "overtreding van artikel 2 lid 1 van de Leerplichtwet 1969" veroordeeld tot een boete van € 500,- subsidiair tien dagen hechtenis, waarvan € 250,- subsidiair vijf dagen hechtenis voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaren.

2. Namens de verdachte heeft mr. E.Th. Hummels, advocaat te Zeist, twee middelen van cassatie voorgesteld.

3. Deze zaak hangt samen met de zaak met nummer 02046/05, in welke ik vandaag eveneens concludeer.

4. Voordat ik de middelen bespreek, ga ik eerst ambtshalve in op de gevolgen die de per 1 januari 2006 in werking getreden wijziging van art. 72 Sr (wet van 16 november 2005, Stb 2005, 595) voor de onderhavige zaak heeft.

6. Het tenlastegelegde en bewezenverklaarde feit betreft een overtreding (art. 26 lid 1 jo. art. 28 Leerplichtwet 1969). Het feit is gepleegd in de periode van 1 november 2001 tot en met 1 augustus 2002. Dat betekent dat het feit in elk geval als verjaard moet worden aangemerkt indien de Hoge Raad na 1 augustus 2006 uitspraak doet. Dan immers zijn sinds 1 augustus 2002 meer dan vier jaar verstreken (art. 72 lid 2 Sr) hetgeen meebrengt dat de Officier van Justitie alsnog niet-ontvankelijk verklaard dient te worden in de vervolging.(1)

7. Moeilijker te beantwoorden is de vraag wat rechtens is als de Hoge Raad op een eerder tijdstip uitspraak doet, een mogelijkheid die mijns inziens niet als volstrekt denkbeeldig terzijde kan worden geschoven. Uit de door het Hof aan het bewezenverklaarde gegeven kwalificatie kan worden afgeleid, dat het Hof de tenlastelegging zo heeft verstaan, dat de verdachte daarin één enkele overtreding van de Leerplichtwet 1969 wordt verweten die in de in de tenlastelegging genoemde periode is gepleegd. Die uitleg is in het licht van de wettelijke regeling niet onbegrijpelijk. De verplichting die op grond van art. 2 lid 1 Leerplichtwet 1960 op - in dit geval - de ouder rust, is te zorgen dat de jongere de school van inschrijving geregeld bezoekt. Art. 4 lid 2 Leerplichtwet 1969 bepaalt daarbij dat het schoolbezoek geregeld plaats vindt zolang geen les of praktijktijd wordt verzuimd. Het Hof heeft op grond daarvan de tenlatelegging zo kunnen opvatten dat sprake is geweest van een aaneengesloten periode waarin van geregeld schoolbezoek geen sprake is geweest, hetgeen de verdachte als één enkel verzuim wordt aangerekend.

8. Art. 2 lid 1 Leerplichtwet 1969 bevat een voortdurende verplichting, die voortdurend wordt overtreden zolang van geregeld schoolbezoek geen sprake is. Men zou derhalve van een voortdurend delict kunnen spreken of van een omissiedelict dat pas voltooid is als de dader niet langer in gebreke is. Dat betekent dat de verjaringstermijn eerst is beginnen te lopen nadat de periode waarin van geregeld schoolverzuim geen sprake was, ten einde is gekomen.(2) Het antwoord op de vraag wanneer het plichtsverzuim is geëindigd, vergt vaststellingen van feitelijke aard. Ik merk daarbij op dat het het gegeven dat het feit in de tenlastegelegde en bewezenverklaarde periode is gepleegd, nog niet noodzakelijk betekent dat het gedurende die hele periode is gepleegd.

9. Tot de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen behoort een door de leerplichtambtenaar opgemaakte schriftelijke aangifte van 23 mei 2002, inhoudende dat [betrokkene 1] in de periode van 1 november 2001 tot heden de school niet heeft bezocht. Dat het schoolverzuim na 23 mei 2002 heeft voortgeduurd kan mijns inziens opgemaakt worden uit de op 5 augustus 2002 afgelegde, als bewijsmiddel gebezigde verklaring van genoemde [betrokkene 1], inhoudende dat hij omstreeks 12 november of 13 november 2001 op advies van de verdachte weggebleven is van school. In het licht van de ter zitting gevoerde verweren en de verwerping daarvan door het Hof kan deze verklaring aldus begrepen worden dat [betrokkene 1] al die tijd, dus tot aan het moment van het afleggen van zijn verklaring weg is gebleven van school.(3) Geconcludeerd kan derhalve worden dat de verdachte tot aan het eind van de in de tenlastegelegde perode in gebreke is gebleven. Aan deze conclusie doet mijns inziens niet af dat - naar alle waarschijnlijkheid - het einde van de bedoelde periode in de schoolvakantie viel.(4) Net zo min als de kerstvakantie en de voorjaarsvakantie aan het verzuim een einde maakten (het bleef als gezegd één en hetzelfde voortdurende verzuim), deed het intreden van de grote vakantie dat. Alleen in bijzondere gevallen zou dat anders kunnen zijn, maar daarvan is niet gebleken.

10. Het voorgaande voert mij tot de conclusie dat de verjaringstermijn de dag na 1 augustus 2002 is beginnen te lopen, zodat er geen reden is om de Officier van Justitie niet-ontvankelijk te verklaren als de Hoge Raad vóór 2 augustus 2006 uitspraak doet. Gelet daarop komt een bespreking van de middelen mij niet zinledig voor.

11. Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof een ter terechtzitting gevoerd verweer ten onrechte, dan wel op onbegrijpelijke gronden heeft verworpen.

14. Het namens de verdachte gevoerde verweer komt er - samengevat - op neer dat er sprake was van noodtoestand,(5) omdat de verdachte er aan de ene kant voor moest zorgen dat haar zoon regelmatig de school bezocht, terwijl aan hem aan de andere kant de toegang tot de school was ontzegd en er daarom sprake zou zijn van huisvredebreuk wanneer hij zich daadwerkelijk op school zou vertonen.

15. In 's Hofs overwegingen ligt het oordeel besloten dat niet aannemelijk is geworden de aan het verweer ten grondslag liggende feitelijke stelling dat aan verdachtes zoon de toegang tot school was ontzegd. Volgens het Hof wilde de school in gesprek komen met de verdachte en haar zoon, en is verdachtes zoon weliswaar bij één gelegenheid gevraagd de school te verlaten, maar betekent dit nog niet dat aan hem überhaupt de toegang tot de school zou zijn ontzegd. Dit oordeel is niet onbegrijpelijk. Daarbij neem ik onder meer in aanmerking de inhoud van de in het verweer bedoelde, zich in het dossier bevindende, brief van 14 november 2001. Gelet op de bewoordingen en strekking heeft het Hof deze brief kennelijk en niet onbegrijpelijk opgevat als inhoudende een uitnodiging aan de verdachte om, voordat haar zoon na afwezigheid weer op school terug kon keren, met de verdachte in gesprek te komen, en niet als inhoudende dat aan verdachtes zoon de toegang tot de school was ontzegd. Voor een verdere toetsing is in cassatie geen plaats.(6)

16. Ik merk nog op dat het in de toelichting op het middel opgevoerde argument dat de Leerplichtwet 1969 de verdachte niet verplicht tot het voeren van gesprekken met de schoolleiding, mijns inziens geen hout snijdt. Tot de op de verdachte rustende verplichting om te zorgen dat haar zoon geregeld de school bezoekt waar zij hem heeft ingeschreven, kan onder omstandigheden zeker behoren dat zij haar medewerking verleent aan het zoeken naar oplossingen die het bezoek aan die school in een problematische situatie (weer) mogelijk maken. Daartoe behoort zeker ook het voeren van gesprekken met de schoolleiding over de voorwaarden waaronder het bezoeken van de school voor alle partijen verantwoord is te achten.

17. Het middel faalt.

18. In het tweede middel wordt geklaagd dat het Hof een verweer strekkende tot niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie (OM) ten onrechte, dan wel op onbegrijpelijke gronden heeft verworpen.

21. Gelet hierop heeft het Hof het in het middel bedoelde verweer terecht verworpen. Het middel faalt.

22. De middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

23. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik - behoudens hetgeen onder 6 is opgemerkt - niet aangetroffen.

24. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep in het geval de Hoge Raad vóór 2 augustus 2006 uitspraak doet. In het geval de Hoge Raad na 1 augustus 2006 uitspraak doet, strekt deze conclusie tot vernietiging van de bestreden uitspraak (behoudens voor zover het vonnis van de Rechtbank daarbij is vernietigd) en tot de niet-ontvankelijkverklaring van de Officier van Justitie in de vervolging.

AG