Parket bij de Hoge Raad, 29-03-2011, BO2628, 09/00747

Nr. 09/00747

Mr. Machielse

Zitting: 26 oktober 2010

Andere inkomstenbronnen waaruit de stortingen op de Duitse bankrekeningen gedaan zouden kunnen zijn, dan de inkomsten van het LISV, Gak Nederland dan wel Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen zijn niet aangegeven.

3. Schriftelijke bescheiden als bedoeld in artikel 344, eerste lid, aanhef en onder 5 Wetboek van Strafvordering, te weten overzichten van geldstortingen op rekening 706465 en 5423017 van de SSK-Bank te Emmerich-Rees/Duitsland (bijlagen D2 en D10 van het proces-verbaal nr. 33450/INH-D), welke als bijlage 5 en 6 bij deze aanvulling zijn gevoegd.

Ik ben steeds naar de Belastingdienst in Amersfoort of Veenendaal gegaan en de mensen van de Belastingdienst hebben voor mij het formulier ingevuld. De aangifte werd in elk geval gedaan naar aanleiding van mijn opgave.

Vraag verbalisanten:

Wij tonen u een opgave elektronische handtekening, bijlage D-9. Kent u deze en wat kunt u er over verklaren?

Antwoord:

De handtekening die op dit formulier staat is van mij.

Vraag verbalisanten:

Wij tonen u uitdraaien van uw aangiften voor de inkomstenbelasting over de jaren 2000, 2001, 2002 en 2003. Herkent u de bedragen die op deze uitdraaien staan?

Antwoord:

Ik herken deze bedragen niet, het is te lang geleden om mij dat te herinneren. Maar als u deze cijfers van de Belastingdienst hebt gekregen dan zijn dit de bedragen die ik daar heb opgegeven, toen ik er was om de aangifte in te laten vullen.

Mijn familie in Marokko heeft veel bezittingen, met name veel grond. Mijn familie heeft besloten om de grond te gaan verkopen. Ik ben toen gevraagd om dit op mij te nemen. Ik heb zodoende een groot kapitaal op mijn naam, wat eigenlijk van mijn hele familie is. Ik stort (deze) Euro's (dan) op de bank in Duitsland. Dat kan variëren van € 25.000,- tot €100.000,-. Ik heb nagedacht hoe ik dit geld het beste kon bewaren in Nederland, en ik heb bedacht dat ik dit geld eigenlijk niet op een Nederlandse bank kon zetten, omdat er dan vragen gesteld zouden worden over de herkomst van het geld, en het zou dan ook bij de Belastingdienst gemeld moeten worden.

Van de eigendom en de verkoop van de grond in Marokko is niets op papier gezet. Ik weet niet hoe groot het grondbezit van mijn familie precies is geweest, maar ik schat het op ongeveer 4 bij 8 kilometer, dus zeg maar tussen de 30 en 35 vierkante kilometer. Ik heb me zelf niet bemoeid met de verkoop van de grond, dat is in hoofdzaak gedaan door mijn oom, de broer van mijn vader. Ik weet niet hoeveel de opbrengst is per vierkante kilometer of per hectare. Maar uiteindelijk is de hele opbrengst op de rekeningen die op mijn naam staan gestort. Het land is nu helemaal verkocht.

Ik erken dat ik het vermogen dat in Duitsland en in Liechtenstein op de bank staat niet heb gemeld bij de Belastingdienst. De medewerkers van de Duitse bank hebben mij er wel op gewezen dat ik dit geld bij de Hollandse fiscus had moeten melden.

Vraag verbalisanten:

Hebt u bij de aangiften voor de inkomstenbelasting die u hebt ingediend, melding gemaakt van de tegoeden op uw Duitse bankrekeningen?

Antwoord:

Nee, ik was van plan om het geld allemaal naar Nederland over te brengen en dan in één keer bij de Belastingdienst daarvan melding te maken. Maar ik wist niet hoe ik deze stap moest maken.

Van de verkoop van de grond van mijn familie in Marokko staat niets op papier. De kopers van de grond willen ook niet bekend laten worden dat zij over zoveel geld beschikken.

Ik heb nooit bankafschriften naar mijn huis laten sturen. Ik wilde deze bankafschriften niet in huis hebben omdat ik wist dat het voor de Nederlandse fiscus als zwart geld wordt aangemerkt.

Mijn familie bezit in Marokko een heel groot stuk land. Ik denk dat het land ongeveer 30 km2 (vierkante kilometer) groot is. Ik ben er zelf meerdere malen geweest. Ik kom tweemaal per jaar in Marokko. Ik kan u zeggen dat de grond in Marokko niet op naam van de familie staat geregistreerd. Mijn vader vertrouwt de Marokkaanse overheid niet.

Hij ontkent alles. Mijn familie bestaat uit 160 personen.

In de loop van de daarop volgende jaren begon [verdachte] met de aanlevering van tamelijk grote contante geldbedragen, die hij in de regel in een koffer meebracht. [Verdachte] verklaarde desgevraagd over de herkomst van het geld dat hij in Marokko van zijn ouders percelen had gekregen die plotseling aanzienlijk in waarde waren gestegen. Hij sprak over een totale waarde van circa DM 4.000.000.

Voor zover ik mij herinner bracht [verdachte] in het begin steeds grote coupures mee (DM 500.- / DM 1.000.-).

[Verdachte] vroeg of het mogelijk was om voortaan contant geld in kleine coupures te storten.

Op 04 december 2000 maakte [verdachte] het bedrag van 1.000.000 DM van zijn depositorekening naar Marokko over. De stortingen van contant geld waren verder regelmatig en werden standaard in waardepapieren belegd.

In 2003 heb ik [verdachte] op de mogelijkheid van vermogensbeheer en de daaraan verbonden betere opbrengst en overlijdensrisicodekking door een levensverzekering gewezen. Deze verzekering werd bij Capital Leben Liechtenstein tot een bedrag van € 1.000.000,- afgesloten. In 2003 heeft een verhoging tot € 1.200.000,- plaatsgevonden. De contante betalingen werden door [verdachte] telefonisch aangekondigd.

Als hij kwam dan ontving ik hem in mijn kantoor. Hier opende [verdachte] de koffer en het geld werd met een geldtelmachine geteld. Het geld was met elastieken gebundeld en kennelijk vooraf geteld. Hij had meestal een briefje met het totaalbedrag aan het elastiek bevestigd. De bundels met geld wekten niet de indruk dat ze van een bank afkomstig waren. Toch was het geld steeds goed gesorteerd.

Ik had van [verdachte] begrepen dat hij het perceel na het overlijden van zijn vader in bezit had gekregen.

Sinds 1997 tot begin 2005 heb ik regelmatig contact gehad met [verdachte]. Wij hadden tussen de vijf en tien keer per jaar contact bij ons op de bank. Van de tien keer had hij ongeveer acht keer contant geld bij zich.

Begin januari 2005 heb ik van [verdachte] de opdracht gekregen om al zijn tegoeden (€ 950.000,-) over te boeken naar een rekening in Liechtenstein.

Op 23 augustus 2005 is in het kader van een rechtshulpverzoek de vader van verdachte [verdachte] als getuige verhoord. De vader verklaarde dat [verdachte], geboren in 1951, zijn zoon is en dat deze woont in [woonplaats], Nederland. De vader verklaarde dat hij in de jaren '90 een aantal percelen grond van 200 tot 300 meter heeft gegeven aan zijn zoon. Deze grond ligt in het Rif-gebergte in de buurt van de stad Ketama. Hiervan is geen akte opgemaakt.

De vader van verdachte verklaarde dat hij nooit iets heeft gekregen van de opbrengst van de grond. Hij verklaarde niets te weten omtrent de verkoop van de grond. Over de waarde van de grond verklaarde hij dat de grond op zich waardeloos is. Ook verklaarde de vader dat hij nooit geld heeft gestuurd naar of gegeven aan zijn zoon. Verder verklaarde hij dat zijn broers nooit grond hebben verkocht en de opbrengst aan [verdachte] hebben gegeven.

Het verhoor van [betrokkene 3], geboren in 1929, vond plaats op 16 juli 2008. [Verbalisant 1] en de tolk, die ook bij het verhoor van 23 augustus 2005 aanwezig zijn geweest, bevestigden aan mij dat de getuige dezelfde persoon was als die op 23 augustus 2005 is gehoord. De getuige heeft zich gelegitimeerd met een identiteitskaart.

Op mijn verzoek heb ik van de Marokkaanse politie een afschrift meegekregen van deze identiteitskaart.

De getuige deelde mede dat de stukken familiegrond geen waarde hadden. De grond lag in de bergen, waarheen je moest lopen. Met een tractor kon je er niet komen. Er werden groenten en granen voor het eigen levensonderhoud verbouwd. Dat waren de enige opbrengsten.

6. Ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde bevat het bestreden arrest onder meer de volgende bewijsoverwegingen:

"Herkomst gelden

Het hof constateert allereerst dat verdachte tegenstrijdig heeft verklaard over de herkomst van de geldbedragen welke - naar hij heeft bevestigd - door hem zijn gestort op een rekening van een Duitse bank, namelijk de Stadssparkasse te Emmerich-Rees.

Uit de verklaring van [betrokkene 1] werkzaam bij genoemde bank kan worden afgeleid dat door verdachte over de herkomst van de gelden gezegd is dat zijn vader overleden was en dat hij daarom een erfenis had ontvangen. Verdachte heeft weliswaar ter zitting van het hof ontkend dat hij dit tegen haar gezegd zou hebben, doch het hof acht dit niet aannemelijk. Dit punt vindt immers ondersteuning in het door verdachte op 4 juni 2003 ondertekende

aanvraagformulier bestemd voor de verzekeringsmaatschappij Capital Leben te Liechtenstein waar - in antwoord op vraag II (Bestätigung über die Herkunft der Vermögenswerte nach dem Sorgfaltspflichtgesetz) - wordt vermeld dat het om een erfenis van zijn vader zou gaan. Ook daaruit blijkt naar het oordeel van het hof dat verdachte het heeft willen doen voorkomen dat zijn vader overleden was en dat hij beschikte over diens erfenis. Vast staat dat de vader van verdachte niet overleden is. Hij is tot drie keer toe in levende lijve, voor het laatst nog op 16 juli 2008 in Marokko, gehoord.

Daarnaast heeft verdachte verklaard dat de gelden afkomstig zouden zijn uit de opbrengst na verkoop van stukken grond in Marokko. Uit de verklaring van [betrokkene 2] werkzaam bij de Stadssparkasse te Emmerich-Elten kan worden afgeleid dat verdachte tegen hem heeft gezegd dat de familie gronden in Marokko bezat die ineens meer waard geworden waren en die verdachte verkocht zou hebben.

Ook in de onderhavige strafzaak heeft verdachte tijdens zijn verhoor voor de hulpofficier van justitie op 10 februari 2005 (Bijlage verd. 1-02) verklaard dat het geld afkomstig is van grondverkopen van zijn familie in Marokko. Er was volgens verdachte niet bekend wie van zijn familie voor welk deel gerechtigd was. Er waren volgens verdachte drie hoofdpersonen, te weten zijn vader, zijn oom en tante. Zij waren eigenaar van de grond en het kapitaal was dus van hen.

Tegenover verbalisanten heeft verdachte verklaard dat zijn familie veel gronden in Marokko bezat, welke gronden waren ontsloten en ineens in waarde waren gestegen. Verdachte heeft daarover verder verklaard dat die gronden in Marokko niet geregistreerd werden, dat die gronden door de familie waren verkocht aan kopers die hij niet kende en dat de opbrengst in Marokkaanse Dirhams door zijn familie op de zwarte markt in Marokko was omgewisseld in euro's. In overleg met zijn familie werd besloten om de opbrengst over te brengen naar het buitenland en zijn familie had hem gevraagd om die taak op zich te nemen.

Verdachte nam de euro's op verschillende plaatsen, zoals Amsterdam of Rotterdam, in ontvangst van personen die hij niet kende, waarbij het geld niet door hem werd geteld. Hij hoefde van zijn familie ook geen registratie bij te houden van de door hem ontvangen gelden.

Hij bracht die euro's vervolgens over naar de bank in Duitsland. Het land in Marokko had een oppervlakte van 30 à 35 km2. Dit was verdachte verteld door zijn familie en al het land was inmiddels geheel verkocht. De gronden lagen in het Rifgebergte nabij Ketama bij de berg Djebel Tidiquin. Er stonden geen gebouwen op de grond; het waren gewoon "wilde bergen". Verdachte wenste niet de namen en adressen van zijn familie te geven omdat hij zijn familie niet in de problemen wilde brengen, terwijl ook de kopers niet bekend wilden worden.

Tegenover het hof heeft verdachte nog aanvullend verklaard dat het land van zijn familie was en dat zijn familie bestond uit 160 personen. Zijn vader zou de Marokkaanse overheid niet vertrouwen en alles ontkennen. Verdachte wist niet wie de verkoop van het land regelde.

Namens verdachte werd ter zitting van het hof van 20 september 2006 gesteld dat er alleen door het horen van de vader van verdachte duidelijkheid kon ontstaan over de verkoop van de grond en de opbrengsten daarvan. De vader van verdachte is drie keer in Marokko gehoord en wel op 17 april 2005, 23 augustus 2005 en 16 juli 2008.

De vader heeft op 17 april 2005 verklaard dat hij in 1999 in totaal vier hectare landbouwgrond bezat welke hij aan verdachte ter bewerking en onderhoud had overgedragen. De vader heeft op 23 augustus 2005 verklaard dat hij de gronden, die hij zelf had geërfd van zijn vader, in 1990 aan verdachte als oudste zoon had overgedragen om ze te exploiteren. Sindsdien bezat hij enkel nog het huis waarin hij woonde. Vanaf 1999 had hij geen enkel geldbedrag naar zijn zoon gestuurd. Verdachte heeft de juistheid van die verklaring tegengesproken en zelfs betwijfelt of zijn vader een dergelijke verklaring had afgelegd. Ter ondersteuning heeft verdachte ter zitting van het hof van 20 september 2006 onder meer een - naar hij stelt - door zijn vader afgelegde verklaring in het geding gebracht waaruit het tegendeel zou blijken.

Op 16 juli 2008 is de vader onder ede en in het bijzijn van de rechter-commissaris in Marokko gehoord. Vastgesteld werd dat het de vader van verdachte was, die gehoord werd. Er is door de vader een identiteitsbewijs voorzien van een foto getoond, waarvan een kopie werd gemaakt. De kopie werd aan verdachte ter zitting van het hof van 26 januari 2009 getoond en verdachte heeft daarop verklaard dat het inderdaad het identiteitsbewijs met foto van zijn vader betrof. De vader verklaarde tijdens zijn verhoor dat hij landbouwgronden had geërfd van zijn overleden vader en dat hij verdachte had belast met het benutten van deze gronden. Van een verkoop van deze gronden wist hij absoluut niet. Hij bekrachtigde zijn verklaring tijdens zijn eerder verhoor op 23 augustus 2005. Blijkens het relaas van de rechter-commissaris van 1 augustus 2008 heeft de vader - afgezien van hetgeen hij tijdens het verhoor verklaarde - nog gezegd dat de gronden van zijn familie geen waarde hadden. De grond lag in de bergen waarheen je moest lopen. Met een tractor kon je er niet komen. Er werden groenten voor het eigen levensonderhoud verbouwd. Dat waren de enige opbrengsten. De verbalisant [verbalisant 1] die ook aanwezig was bij het verhoor van vader op 23 augustus 2005 heeft bevestigd dat de op 16 juli 2008 gehoorde persoon dezelfde was als degene die ook gehoord werd op 23 augustus 2005.

Verdachte heeft ter zitting van het hof van 26 januari 2009 een - naar hij stelt - door zijn vader op 29 augustus 2008 afgelegde verklaring met als aanhef "Ontkenning" overgelegd, waaruit zou blijken dat - kort gezegd - de verklaring van zijn vader afgelegd op 16 juli 2008 niet juist zou zijn.

Het hof gaat daaraan voorbij en baseert zich op de op 23 augustus 2005 en 16 juli 2008 door de vader afgelegde verklaringen, nu is vastgesteld dat die wel degelijk door zijn vader werden afgelegd, waarbij de verklaring van 16 juli 2008 bovendien onder ede en in het bijzijn van de rechter-commissaris werd afgelegd.

Verdachte heeft tegenover verbalisanten verklaard dat hij wel eens bij die gronden was geweest. Vervolgens kwam hij hierop terug en verklaarde hij tegenover verbalisanten dat hij de gronden in Marokko niet kende en nooit bij die gronden was geweest. Tegenover het hof heeft verdachte ter zitting van 20 september 2006 verklaard dat hij er zelf meerdere malen is geweest.

Gelet op de tegenstrijdige verklaringen van verdachte omtrent de herkomst van de door hem op de bank in Duitsland gestorte geldbedragen, het feit dat verdachte niet in staat is om concrete informatie over zijn bij de verkoop van de gronden betrokken familieleden te verschaffen, zijn tegenstrijdige verklaringen omtrent het al dan niet bezocht hebben van de gronden, de verklaringen van de vader van verdachte, waaronder die onder ede in het bijzijn van de rechter-commissaris op 16 juli 2008, acht het hof het niet aannemelijk dat genoemde familieleden het eigendom hadden, of anderszins rechthebbenden waren van bedoelde grond(en), behoudens de vermoedelijk circa 4 hectare grond die zijn vader bezat en verdachte van zijn vader verkreeg, welke gronden volgens zijn vader en de door hem gegeven kenmerken van de grond weinig waarde hebben en deels oogst opleverden voor eigen gebruik.

Het hof neemt voorts in aanmerking dat verdachte als enige aantoonbare bron sinds 1987 of 1988 beschikte over een WAO-uitkering - hij was 100% afgekeurd - van, naar hij tegenover de verbalisanten verklaarde, circa € 1.340,- per maand, terwijl zijn echtgenote bij een drukkerij werkte alwaar zij circa € 1.200,- netto per maand verdiende. Het hof leidt uit het vorenstaande af dat verdachte de legale bron van de gelden niet heeft kunnen aantonen, zodat het hof bewezen acht dat verdachte wilde verhullen dat de door hem in Nederland verworven en door hem naar Duitsland getransporteerde en op de bank aldaar gestorte gelden van enig misdrijf afkomstig waren. Dat dit laatste het geval was, wordt naar het oordeel van het hof ondersteund door het feit dat verdachte, zoals onder meer blijkt uit de verklaring van [betrokkene 1], aanzienlijke geldbedragen bestaande onder meer uit kleine coupures van € 5,-, € 10,- en € 20,- op de bank in Duitsland stortte.

Fiscaal strafbare feiten

De Hoge Raad der Nederlanden heeft in zijn arrest van 7 oktober 2008, LJN BD2774, bepaald dat ook vermogensbestanddelen waarover men de beschikking heeft doordat belasting is ontdoken kunnen worden aangemerkt als zijnde van misdrijf afkomstig. Gelet op dit arrest zal het hof ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde ook bewezen verklaren dat verdachte wist dat de gelden afkomstig waren uit het plegen van fiscaal strafbare feiten."

7. Volgens de toelichting op het middel blijkt uit de gebezigde bewijsconstructie alleen dat verdachte gelden heeft witgewassen die afkomstig zijn uit de onder 1 bewezenverklaarde fiscaal strafbare feiten.

Het Hof zou onvoldoende hebben gemotiveerd dat ook het deel van het totale bedrag van € 2.850.926,23, dat niet als voordeel uit de belastingontduiking kan worden aangemerkt, van enig misdrijf afkomstig is.

"Ter zitting van het hof van 26 januari 2009 heeft de raadsman van verdachte (mr Meerman) aangevoerd dat het hof nog geen beslissing zou hebben genomen omtrent diens verzoek om ook [betrokkene 4], een neef van verdachte, als getuige te doen horen. Het hof constateert dat de raadsman ter zitting van het hof van 14 april 2006 een lijst van getuigen heeft overgelegd - welke aan het proces-verbaal van die zitting is gehecht - waarbij die getuige als nummer 4 werd vermeld. De advocaat- generaal deelde toen mede dat hij niet inhoudelijk op het verzoek van de raadsman tot het horen van de opgegeven getuigen kon reageren omdat het onderliggende strafdossier niet binnen was. De behandeling werd daarop aangehouden tot de zitting van 30 juni 2006. Vervolgens ontving het hof een brief d.d. 19 juni 2006 van de raadsman, waarbij de raadsman met het oog op de regiezitting van 30 juni 2006 de namen van in totaal zes personen, met motivering, opgaf om als getuigen te worden gehoord. Daarbij werd echter niet meer om het horen van de getuige [betrokkene 4] verzocht. Omdat het dossier nog steeds niet bij het hof binnen was gekomen, werd de regiezitting toen nader bepaald op 20 september 2006. Ter zitting van het hof van 20 september 2006 is de getuige [betrokkene 4] in het geheel niet meer ter sprake gekomen.

De raadsman deed op die zitting afstand van vier getuigen, zodat een verzoek met betrekking tot twee getuigen resteerde. Het hof heeft in zijn tussenbeslissing d.d. 4 oktober 2006 dan ook overwogen dat het verzoek van de verdediging zich beperkte tot het doen horen van die twee getuigen, te weten [betrokkene 5] en de vader van verdachte. Deze twee personen werden inmiddels als getuigen gehoord.

Pas op de zitting van 26 januari 2009 werd door de raadsman medegedeeld dat bij het horen van [betrokkene 4] werd gepersisteerd. Slotsom is echter dat voor het eerst weer op 26 januari 2009 door de verdediging werd teruggekomen op een eerder geuite wens om die getuige te doen horen, welke wens de verdediging in de tussentijd kennelijk had laten varen.

Het hof beschouwt het ter zitting van 26 januari 2009 gedane verzoek dan ook als een hernieuwd verzoek om die getuige te doen horen. Mede in het licht van hetgeen hierna onder "herkomst gelden" wordt overwogen ziet het hof redelijkerwijs geen noodzaak tot het alsnog doen horen van deze getuige."

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

1 Deze zaak hangt samen met de zaak 09/01255 P, waarin ik heden ook concludeer.

2 Zie bijv. HR 13 juli 2010, LJN BM2471, HR 7 oktober 2008, LJN BD2774, NJ 2009/94 m.nt. Borgers, HR 27 september 2005, LJN AT4094, en HR 28 september 2004, LJN AP2124.