Rechtbank Amsterdam, 22-12-2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:9630, AMS 17/6658

3.1

Fastned is het niet eens met de vergunningverlening aan Shell. Zij stelt allereerst dat het besluit in strijd is met de rechtszekerheid, evenredigheid en zorgvuldigheid omdat de vergunning aan Shell is verleend in strijd met het beleid, zoals dat door de minister is vastgesteld en gewijzigd (in december 2011¹ en maart 2017²) ter uitvoering van zijn (weigerings)bevoegdheid op grond van artikel 3 van de Wbr³. Volgens Fastned kan volgens dat beleid een energielaadpunt sinds de beleidswijziging van 2011 niet meer als aanvullende voorziening maar alleen als basisvoorziening vergund worden en is sinds maart 2017 in het beleid bepaald dat er per verzorgingsplaats slechts één energiestation als basisvoorziening kan worden toegestaan. De vergunningverlening voor energielaadpunten als basisvoorziening heeft op grond van het beleid volgens een vaste voorgeschreven verdelingsprocedure plaatsgevonden. Dan kan nu niet buiten deze verdelingsprocedure om op een verzorgingsplaats waar Fastned al energielaadpunten heeft ook een energielaadpunt als aanvullende voorziening aan Shell worden vergund.

3.2

Fastned is ook van mening dat de vergunning had moeten worden geweigerd omdat verlening ervan in strijd is met een veilig en doelmatig gebruik van de verzorgingsplaats, zoals bepaald is in artikel 3 van de Wbr. Fastned stelt – onder verwijzing naar onder meer een memo van RoyalHaskoningDHV, een advies van De Verkeerspsycholoog GTi en een notitie van adviesbureau Prana Consult – dat het toestaan van de oplaadpunten bij Shell naast het al op 15 oktober 2014 vergunde laadstation van Fastned leidt tot verkeersonveiligheid voor de gebruikers van de verzorgingsplaats vanwege enerzijds keuzestress bij de automobilist bij de splitsing vlak na de toerit naar de verzorgingsplaats en anderzijds het ontstaan van (zoek)verkeer over de verzorgingsplaats tegen de ingestelde rijrichting. Laatstgenoemd gedrag kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een scherpere prijsstelling, een kortere wachtrij of snellere opladers bij de andere aanbieder van stroom op de verzorgingsplaats. Fastned stelt zich hierbij op het standpunt dat een draagkrachtige motivering voor het bestreden besluit ontbreekt, omdat de minister de door haar ingebrachte deskundigenrapporten slechts op basis van onjuiste aannames en veronderstellingen terzijde heeft geschoven.

3.3

Tenslotte stelt Fastned dat de aanvraag van Shell had moeten worden geweigerd op grond van het gelijkheidsbeginsel, omdat haar aanvraag bij de minister voor de realisatie van een shop als aanvullende voorziening bij het energielaadstation ook is geweigerd. Alle aanvragen voor aanvullende voorzieningen op een verzorgingsplaats moeten op gelijke wijze worden beoordeeld, aldus Fastned.

4. Deze rechtbank heeft over deze kwestie, in het bijzonder het beleid zoals gewijzigd in december 2011, in de uitspraak van 8 december 2017⁴ al geoordeeld. Kort gezegd komt het er op neer dat de rechtbank met de minister van oordeel is dat er geen belemmering bestaat een aanvullende én een basisvoorziening voor energielaadpunten te vergunnen op één verzorgingsplaats, mits beide vergunningen, ieder voor zich, niet in strijd zijn met de toetsingscriteria van de Wbr. De rechtbank ziet geen aanleiding om in deze zaak anders te oordelen. De rechtbank verwijst daarom hier naar de overwegingen 9. tot en met 13. van die uitspraak, neemt deze overwegingen over en maakt deze tot de hare. De rechtbank is verder van oordeel dat de beleidswijziging van maart 2017 alleen in de weg staat aan de realisering van een energielaadpunt als tweede basisvoorziening op een verzorgingsplaats. Nu het in deze zaak gaat om het realiseren van energielaadpunten als aanvullende voorziening, staat dit beleid niet in de weg aan het vergunnen daarvan.

5. De minister en Shell hebben zich naar aanleiding van deze beroepsgrond van Fastned op het standpunt gesteld dat deze niet tot vernietiging van het besluit kan leiden vanwege het relativiteitsbeginsel. De belangen die artikel 3 van de Wbr beoogt te beschermen strekken, zo stellen de minister en Shell, niet tot bescherming van de belangen van Fastned, die in deze zaak slechts een concurrentiebelang heeft. De rechtbank zal daarom eerst bespreken of en zo ja, in hoeverre het relativiteitsvereiste in artikel 8:69a van de Awb eraan in de weg staat dat deze beroepsgrond (eventueel) tot vernietiging van het besluit leidt.

6.1

Op grond van artikel 8:69a van de Awb vernietigt de bestuursrechter een besluit niet op de grond dat het in strijd is met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of een algemeen rechtsbeginsel, indien deze regel of dit beginsel kennelijk niet strekt tot bescherming van de belangen van degene die zich daarop beroept.

6.2

Blijkens de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel van de Wet aanpassing bestuursprocesrecht⁵ heeft de wetgever met artikel 8:69a van de Awb de eis willen stellen dat er een verband moet bestaan tussen een beroepsgrond en het belang waarin een eiser door het bestreden besluit dreigt te worden geschaad. De bestuursrechter mag een besluit niet vernietigen wegens schending van een rechtsregel die kennelijk niet strekt tot bescherming van het belang van die eiser.

6.3

Met de Wbr is beoogd de Wet van 28 februari 1891, Stb. 69, tot vaststelling van bepalingen betreffende ’s Rijkswaterstaatswerken te vervangen door een nieuwe wet waarvan doel en strekking dezelfde zijn⁶. De Wet van 1891 had tot doel “de bescherming van ’s Rijks waterstaatswerken alsmede de verzekeringen van het doelmatig en veilig gebruik dier werken”⁷. Dit doel is met de wetswijziging van 1991 (Wet van 13 mei 1991, Stb. 277) iets verruimd, namelijk zodanig dat het wettelijk geregeld waterstaatsbeheer tevens moet kunnen strekken ter bevordering van functies en waarden welke aan die werken kunnen zijn verbonden wegens buiten de typisch waterstaatkundige sfeer gelegen belangen⁸. Partijen zijn het erover eens dat de verkeersveiligheid van verkeersdeelnemers op de verzorgingsplaats hieronder valt. Ook de rechtbank gaat hiervan uit.

6.4

7.1

Vaste rechtspraak van de Afdeling¹⁰ is dat een geslaagd beroep op het gelijkheidsbeginsel of het vertrouwensbeginsel kan leiden tot een correctie op de toepassing van het relativiteitsvereiste. De schending van een norm die niet de bescherming beoogt van de belangen van een belanghebbende, en die op zichzelf genomen dus niet tot vernietiging zou kunnen leiden, kan bijdragen aan het oordeel dat het vertrouwensbeginsel of gelijkheidsbeginsel is geschonden. De schending van die norm is een noodzakelijk, maar geen voldoende voorwaarde voor toepassing van de correctie, omdat daartoe ook moet worden voldaan aan de vereisten die voor beide beginselen gelden.

7.2

Fastned heeft ter zitting op deze zogenoemde correctie-Widdershoven een beroep gedaan. Zij heeft daarbij aangevoerd dat zij, net als in de Slijterijzaak¹¹, op mag komen voor het belang van eerlijke concurrentie en daarbij een beroep mag doen op gelijke toepassing van de norm uit artikel 3 van de Wbr op haar en haar concurrent op ‘De Andel’, waar het gaat om het realiseren van een laadstation. Het bestreden besluit, de vergunningverlening aan Shell, is volgens Fastned verleend in strijd met het gelijkheidsbeginsel.

7.3

Voor een succesvol beroep op het gelijkheidsbeginsel in dit verband is volgens de conclusie van Widdershoven (zie noot 10) nodig dat een bedrijf (a) daadwerkelijk is benadeeld doordat aan dat bedrijf, in een situatie die (b) wat betreft de geldende wettelijke voorschriften en de feiten voldoende vergelijkbaar is, (c) verplichtingen zijn opgelegd waaraan zijn concurrent als gevolg van de (gestelde) schending van de betrokken norm niet hoeft te voldoen.

7.4

De rechtbank is van oordeel dat dit beroep op het gelijkheidsbeginsel niet slaagt. Dat op de aanvraag voor het laadstation van Fastned, die al in 2014 is ingewilligd, dezelfde wettelijke criteria van toepassing zijn als op aanvraag voor laadpalen van Shell, namelijk of de realisatie daarvan niet in strijd komt met veilig en doelmatig gebruik van de verzorgingsplaats, maakt op zichzelf niet dat het om gelijke gevallen gaat. Dat de feiten zeer vergelijkbaar zijn, zoals Fastned stelt, volgt de rechtbank niet. Voor het plaatsen van een oplaadstation als basisvoorziening is een nieuwe inrichting van de verzorgingsplaats ‘De Andel’ noodzakelijk. Dit is niet het geval voor de plaatsing van twee oplaadpalen als aanvullende voorziening op twee parkeerplaatsen naast een al bestaand benzinestation. Nog daargelaten dat Fastned niet heeft onderbouwd dat aan haar bij de vergunningverlening in 2014 verplichtingen zijn opgelegd waaraan Shell bij of als gevolg van het bestreden besluit niet hoeft te voldoen als gevolg waarvan zij wordt benadeeld, kan het beroep van Fastned op het gelijkheidsbeginsel dus al niet slagen omdat geen sprake is van feitelijk vergelijkbare gevallen. Dat geldt ook voor zover Fastned in dit verband heeft willen betogen dat zij ongelijk wordt behandeld omdat haar aanvraag voor een aanvullende voorziening, namelijk een (koffie)shop bij haar oplaadstation, wordt geweigerd, terwijl aan Shell wel een aanvullende voorziening, namelijk de laadpalen, is vergund. Hierbij speelt de doelmatigheid ten aanzien van de realisatie van de betreffende voorziening een belangrijke rol. Een (koffie)shop neemt daarbij ook weer schaarse ruimte op de verzorgingsplaats in beslag, terwijl dit niet het geval is bij de oplaadpalen die Shell wenst te plaatsen. Die worden namelijk geplaatst bij reeds bestaande parkeerplaatsen. Een extra shop op een verzorgingsplaats is dus niet vergelijkbaar met extra laadpalen bij een benzinestation.

7.5

Omdat het beroep van Fastned op het gelijkheidsbeginsel niet slaagt, behoeft dus niet te worden beoordeeld of de norm, die niet strekt ter bescherming van haar belangen, is geschonden. De beroepsgrond van Fastned ten aanzien van de verkeersveiligheid op de verzorgingsplaatsen¹² zal daarom niet inhoudelijk worden beoordeeld, maar buiten beschouwing worden gelaten. Zij kan immers niet tot vernietiging van het bestreden besluit leiden.

8. Het beroep is ongegrond.

9. Voor veroordeling van de minister in de proceskosten of vergoeding van het griffierecht bestaat geen aanleiding.