Rechtbank Rotterdam, 03-05-2018, ECLI:NL:RBROT:2018:3394, ROT 17/1286, ROT 17/1714, ROT 17/2588, ROT 17/3501, ROT 17/5170 en ROT 17/5171

In artikel 8:41, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) is bepaald dat van de indiener van het beroepschrift door de griffier een griffierecht wordt geheven. In het zesde lid is bepaald dat het beroep niet-ontvankelijk is indien het bedrag niet tijdig is bijgeschreven of gestort, tenzij redelijkerwijs niet kan worden geoordeeld dat de indiener in verzuim is geweest.

Eiser heeft in een groot aantal zaken bij deze rechtbank een beroep op betalingsonmacht gedaan. Bij uitspraken van 12 oktober 2016 (ECLI:NL:RVS:2016:2730) en 21 oktober 2016 (zaaknummers 20150841/2/A3 en 201509229/2/A3) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) drie zaken van eiser teruggewezen naar de rechtbank om opnieuw te beoordelen of aan hem ontheffing van de verplichting tot voldoening van griffierecht moet worden verleend. In deze uitspraken heeft de Afdeling geoordeeld dat de rechtbank bij de beoordeling van de beroepen op betalingsonmacht de vraag dient te betrekken of sprake is van misbruik van recht door eiser. Het door een rechtzoekende, wiens beroep op betalingsonmacht eenmaal door de bestuursrechter is gehonoreerd, veelvuldig – al dan niet tegelijkertijd of nagenoeg tegelijkertijd – starten van procedures waarin telkens een beroep op betalingsonmacht wordt gedaan, kan de bestuursrechter onder omstandigheden tot de slotsom leiden dat sprake is van misbruik van recht, aldus de Afdeling. Indien de bestuursrechter tot het oordeel komt dat een rechtzoekende misbruik van recht maakt, kan de bestuursrechter volgens de Afdeling een beroep op betalingsonmacht afwijzen, ook al blijkt dat het inkomen van die rechtzoekende minder bedraagt dan 90 procent van de voor een alleenstaande geldende (maximale) bijstandsnorm.

Naar het oordeel van de rechtbank komt eiser in de voorliggende zaken geen beroep op betalingsonmacht toe. Of eiser verkeert in betalingsonmacht zal de rechtbank thans daarlaten. Eiser komt namelijk naar het oordeel van de rechtbank geen beroep op betalingsonmacht toe, omdat hij misbruik maakt van recht. De rechtbank neemt daarbij het volgende in aanmerking.

2. Op grond van artikel 3:13, gelezen in verbinding met artikel 3:15, van het

Burgerlijk Wetboek kan de bevoegdheid om bij de bestuursrechter beroep in te stellen niet worden ingeroepen voor zover deze bevoegdheid wordt misbruikt. Volgens vaste rechtspraak zijn voor het aannemen van misbruik van recht zwaarwichtige gronden vereist, die onder meer aanwezig zijn, indien rechten of bevoegdheden zodanig evident zijn aangewend zonder redelijk doel of voor een ander doel dan waartoe zij zijn gegeven, dat het aanwenden van die rechten of bevoegdheden blijk geeft van kwade trouw. Indien de bestuursrechter van oordeel is dat sprake is van misbruik van recht dan vormt dit een grond om het beroep niet ontvankelijk te verklaren. De rechtbank verwijst in dit verband naar de uitspraak van de Afdeling van 19 november 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:4129) en de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van 30 maart 2017 (ECLI:NL:CBB:2017:114).

3. Of sprake is van misbruik nadat eisers beroep op betalingsonmacht eenmaal door de bestuursrechter is gehonoreerd, zoals het geval is in uitspraken van 8 september 2017 (waaronder ECLI:NL:RBROT:2017:6918) waarin sprake is van een terugwijzing door de Afdeling, moet volgens de hiervoor genoemde uitspraak van de Afdeling van 12 oktober 2016 aan de hand van de volgende factoren worden beoordeeld. Bij de beoordeling of zich misbruik van recht voordoet, is onder meer van belang het aantal procedures dat de rechtzoekende aanhangig heeft gemaakt, op welk moment hij dat heeft gedaan, de partijstelling in de verschillende procedures en het belang dat de rechtzoekende met het voeren van de beroepsprocedure beoogt te behartigen. Evenzeer is van belang of het procedures zijn naar aanleiding van besluiten die op aanvraag zijn genomen, dan wel naar aanleiding van ambtshalve genomen besluiten. In ieder geval bij de laatste categorie ligt het aannemen van misbruik van recht naar zijn aard niet snel in de rede.

4. Artikel 3, derde lid, van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), op grond waarvan de indiener van een Wob-verzoek geen belang bij zijn verzoek hoeft te stellen, laat onverlet dat de bevoegdheid tot het indienen van een Wob-verzoek is toegekend met het doel dat in beginsel een ieder kennis kan nemen van overheidsinformatie. Nu misbruik van recht zich kan voordoen indien een bevoegdheid wordt aangewend voor een ander doel dan waarvoor zij is gegeven, kan het doel van een Wob-verzoek relevant zijn om te beoordelen of misbruik van recht heeft plaatsgevonden. De rechtbank wijst in dit verband op de uitspraken van de Afdeling van 18 februari 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:426) en 1 februari 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:197).

Verweerster heeft met betrekking tot verzoek 1 eiser bij brief van 16 december 2016 bericht dat de door hem verzochte informatie geen betrekking heeft op een bestuurlijke aangelegenheid. Verweerster heeft niet gereageerd op verzoek 2. Verweerster heeft met betrekking tot verzoek 3 eiser bij brief van 19 april 2017 bericht dat de verzoeken worden afgewezen, omdat de door hem verzochte informatie geen betrekking heeft op een bestuurlijke aangelegenheid. Subsidiair is overwogen dat eiser onvoldoende belang heeft bij openbaarmaking en toestemming tot hergebruik dan wel dat het belang (van de medewerkers) van verweerster zich hiertegen verzet, omdat de indruk bij verweerster is ontstaan dat eiser met het schrijven van zijn boek, waarvoor hij informatie zegt op te vragen, geen ander doel heeft dan verweerster (en zijn medewerkers) in diskrediet te brengen en eiser in zijn vele procedures met betrekking tot informatieverzoeken nooit inhoudelijke gronden aanvoert, maar slechts uit is op dwangsommen wegens niet tijdig beslissen. Ten aanzien van verzoek 4 heeft verweerster een incompleet afschrift van zijn brief van 18 mei 2017 aan eiser ingediend, die eindigt met de overweging dat eiser onvoldoende belang heeft bij openbaarmaking en toestemming tot hergebruik dan wel dat het belang (van de medewerkers) van verweerster zich hiertegen verzet. Met betrekking tot de verzoeken 5 en 6 heeft verweerster bij twee brieven van 22 juni 2017 hetzelfde overwogen als ten aanzien van verzoek 3.

De rechtbank stelt aan de hand van de bijlagen bij zaak 17/1714 en eerdere procedures waarmee de rechtbank bekend is vast dat eiser in korte tijd honderden Wob-verzoeken bij verweerster heeft ingediend en tientallen bestuursrechtelijke procedures tegen verweerster aanhangig heeft gemaakt, waarvan het overgrote deel van de procedures uitsluitend is gericht tegen het niet-tijdig nemen van een besluit. Ook alle onderhavige zes beroepen zien op het niet tijdig nemen van een besluit, hoewel verweerder op vijf van de verzoeken voorafgaand aan het beroep heeft beslist. Behalve de grote hoeveelheid Wob-verzoeken heeft eiser ook een zeer grote hoeveelheid overige correspondentie aan verweerster gericht, bestaande uit onder meer ingebrekestellingen en klachten aan de klachtencommissie van verweerster. Daarnaast is eiser 50 civielrechtelijke procedures gestart tegen verweerster die verband houden met kinderbeschermingsmaatregelen en omgangsregelingen aangaande zijn zoon. In dat verband heeft eiser op eerdere zittingen bij de rechtbank en de Afdeling toegelicht dat zijn zoon in 2004 uit huis is geplaatst en dat hij sindsdien een conflict met verweerster heeft.

6. Omdat de rechtbank van oordeel is dat sprake is van misbruik van recht door eiser bij zijn verzoeken om verlaging, uitstel dan wel ontheffing van de verplichting griffierecht te voldoen, ziet de rechtbank geen aanleiding eiser een nadere termijn te geven om alsnog het verschuldigde griffierecht te voldoen. De beroepen zouden immers ook dan (in ieder geval) wegens misbruik van recht niet-ontvankelijk zijn. De rechtbank zal daarom de beroepen wegens niet tijdig beslissen niet-ontvankelijk verklaren.

7. Voor een proceskostenveroordeling is geen aanleiding.