Raad van State, 25-07-2019, ECLI:NL:RVS:2019:2657, 201704060/1/V3

1.1.

Deze uitspraak gaat over de vraag of het rechtmatig verblijf van de vreemdeling na het overlijden van zijn partner is geëindigd voordat hij aanspraak kon maken op duurzaam verblijfsrecht als bedoeld in artikel 8.17, eerste lid, aanhef en onder b, van het Vreemdelingenbesluit 2000 (hierna: het Vb 2000).

1.2.

De staatssecretaris heeft vastgesteld dat de vreemdeling heeft voldaan aan artikel 8.15, tweede lid, van het Vb 2000, waarin is bepaald dat het rechtmatig verblijf van een familielid van de burger van de Unie niet eindigt indien hij ten minste een jaar voor het overlijden van de burger van de Unie in Nederland verbleef. Daarnaast heeft de staatssecretaris vastgesteld dat de vreemdeling na het overlijden van zijn partner tot 22 december 2011 werkzaam is geweest in loondienst. Daarmee heeft de vreemdeling tot 22 december 2011 voldaan aan het gestelde in artikel 8.15, vijfde lid, van het Vb 2000, aldus de staatssecretaris.

1.3.

Verder heeft de staatssecretaris vastgesteld dat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij in de periode hierna werkzaam is geweest als zelfstandige of in loondienst, dan wel over voldoende middelen van bestaan heeft beschikt als bedoeld in artikel 8.15, vijfde lid, van het Vb 2000. Om deze reden heeft de staatssecretaris bij besluit van 2 mei 2016 vastgesteld dat de vreemdeling geen rechtmatig verblijf meer heeft vanaf 22 december 2011. Bij besluit van dezelfde datum heeft de staatssecretaris de aanvraag om een document "duurzaam verblijf" afgewezen omdat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij gedurende vijf jaar ononderbroken rechtmatig verblijf in Nederland heeft gehad als bedoeld in artikel 8.17, eerste lid, aanhef en onder b, van het Vb 2000.

2. Het wettelijk kader is opgenomen in de bijlage, die deel uitmaakt van deze uitspraak.

3. De rechtbank heeft overwogen dat de staatssecretaris zich terecht op het standpunt heeft gesteld dat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij gedurende vijf jaar ononderbroken rechtmatig verblijf in Nederland heeft gehad als bedoeld in artikel 8.17, eerste lid, aanhef en onder b, van het Vb 2000. De omstandigheid dat de vreemdeling - naar hij stelt - onvoldoende stukken heeft kunnen overleggen omdat zijn boekhouder voor hem onvindbaar is, heeft de staatssecretaris volgens de rechtbank terecht onvoldoende geacht. De rechtbank volgt de staatssecretaris dan ook in zijn standpunt dat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij vanaf 22 december 2011 over voldoende middelen van bestaan beschikte en hij niet als zelfstandige of werknemer kan worden aangemerkt.

4. In de eerste en tweede grief klaagt de vreemdeling, samengevat weergegeven, dat de rechtbank heeft miskend dat hij een duurzaam verblijfsrecht als bedoeld in artikel 16 van de Verblijfsrichtlijn heeft verworven, omdat hij over voldoende middelen van bestaan beschikt als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn. Hij voert aan dat hij nooit een beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel en dat hij altijd in zijn levensonderhoud heeft kunnen voorzien. Daarnaast stelt hij dat hij arbeid in loondienst en als zelfstandige heeft verricht. De vreemdeling heeft een beroep gedaan op de conclusie van advocaat-generaal Wathelet van 26 juli 2017, in de zaak Gusa tegen Ierland, ECLI:EU:C:2017:607.

5. In zijn conclusie heeft advocaat-generaal Wathelet in de punten 34 en 35 uiteengezet dat, alleen al omdat Gusa als familielid van een burger van de Unie in het eerste jaar van zijn verblijf in Ierland geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel van de Ierse staat, hij moet worden geacht gedurende die periode over voldoende middelen van bestaan te hebben beschikt als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn.

5.1.

De Afdeling stelt vast dat het Hof van Justitie in zijn arrest van 20 december 2017, Gusa tegen Ierland, ECLI:EU:C:2017:1004, geen oordeel heeft gegeven over dit standpunt van de advocaat-generaal. De Afdeling vat het beroep op de conclusie van advocaat-generaal Wathelet in de zaak Gusa dan ook zo op dat de conclusie dient ter ondersteuning van het betoog van de vreemdeling.

6. Het betoog van de vreemdeling stelt de rechtsvraag aan de orde of een vreemdeling die familielid is van een burger van de Unie, voor zover hij niet kan worden aangemerkt als werknemer of zelfstandige als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verblijfsrichtlijn, geacht kan worden over voldoende middelen van bestaan te hebben beschikt als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn, indien hij geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel. De beantwoording van deze rechtsvraag is relevant voor alle zaken waarin ter discussie staat of de betrokken vreemdeling heeft voldaan aan de vereisten van artikel 7, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn voordat de vreemdeling het duurzaam verblijfsrecht verkrijgt, bedoeld in artikel 16, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn.

7. In de nu voorliggende zaak stelt de vreemdeling een duurzaam verblijfsrecht te hebben verkregen. Daarom zal onder 8. tot en met 10. eerst kort worden ingegaan op de vereisten voor het verkrijgen van dit duurzaam verblijfsrecht. Daarna zal de Afdeling onder 11. en verder, de onder 6. weergegeven rechtsvraag bespreken, waarbij steeds een onderscheid wordt gemaakt tussen werknemers of zelfstandigen (artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verblijfsrichtlijn) en economisch inactieven (artikel 7, eerste lid, onder b, van de Verblijfsrichtlijn).

7.1.

De Afdeling zal eerst aan de hand van het Unierecht beschrijven wanneer burgers van de Unie of hun familieleden aangemerkt worden als werknemer of zelfstandige als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verblijfsrichtlijn. Vervolgens zal worden ingegaan op de vraag of het beleid van de staatssecretaris bij werknemers of zelfstandigen in overeenstemming is met het Unierecht.

8. Artikel 7 van de Verblijfsrichtlijn is geïmplementeerd in de artikelen 8.12 en 8.13 van het Vb 2000. De artikelen 12, tweede lid, 13, tweede lid, en 16, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn zijn geïmplementeerd in respectievelijk de artikelen 8.15, vijfde lid, en 8.17, eerste lid, van het Vb 2000. Gelet op onder meer het arrest van het Hof van 11 juli 2002, Marks & Spencer, ECLI:EU:C:2002:435, punt 24, betekent dit dat de artikelen 8.12, eerste lid, 8.13, eerste lid, 8.15, vijfde lid, en 8.17, eerste lid, van het Vb 2000 moeten worden uitgelegd en toegepast in het licht van de artikelen 7, eerste lid, 12, tweede lid, 13, tweede lid, en 16, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn.

9. Het Hof heeft in zijn arrest van 21 december 2011, Ziolkowski en Szeja, ECLI:EU:C:2011:866, uitleg gegeven aan artikel 16, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn. Het Hof heeft in de punten 46 tot en met 48 uiteengezet dat het begrip "legaal verblijf" dat in de bewoordingen "legaal […] heeft verbleven" in artikel 16, eerste lid, besloten ligt, moet worden opgevat als een verblijf in overeenstemming met de in de Verblijfsrichtlijn gestelde vereisten, in het bijzonder die van artikel 7, eerste lid, waarin het vereiste van voldoende middelen van bestaan is opgenomen. Een verblijf in overeenstemming met het recht van een lidstaat, dat evenwel niet aan de vereisten van artikel 7, eerste lid, voldoet, kan volgens het Hof niet worden aangemerkt als "legaal verblijf" in de zin van artikel 16, eerste lid.

10. Dit betekent dat een burger van de Unie om in aanmerking te komen voor een document "duurzaam verblijf" gedurende vijf jaar werknemer of zelfstandige moet zijn geweest dan wel als economisch inactieve over voldoende middelen van bestaan moet hebben beschikt.

11. In de Verblijfsrichtlijn ontbreekt een nadere uitwerking van de vereisten waaraan werknemers en zelfstandigen moeten voldoen om rechten te ontlenen aan artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verblijfsrichtlijn.

12. Uit vaste rechtspraak van het Hof blijkt dat voor werknemers geldt dat zij reële en daadwerkelijke arbeid moeten verrichten, die niet alleen marginaal en bijkomstig is (zie bijvoorbeeld het arrest van het Hof van 23 maart 1982, Levin, ECLI:EU:C:1982:105, punten 16-17). In het arrest Genc verduidelijkt het Hof dit begrip door te overwegen dat een arbeidscontract met een zeer gering aantal uren een aanwijzing kan zijn, maar niet zonder meer de conclusie rechtvaardigt dat de verrichte arbeid als alleen marginaal en bijkomstig moet worden bestempeld. Daarvoor moet de arbeidsverhouding als geheel worden beoordeeld (arrest van het Hof van 4 februari 2010, Genc, ECLI:EU:C:2010:57, punten 26-27).

12.1.

Uit het arrest Jany (arrest van het Hof van 20 november 2001, ECLI:EU:C:2001:616, punt 34) kan worden afgeleid aan de hand van welke criteria de nationale rechter moet vaststellen of sprake is van de uitoefening van een economische activiteit als zelfstandige dan wel als werknemer. Volgens het Hof is hoofdkenmerk van een arbeidsverhouding dat iemand gedurende bepaalde tijd voor een ander en onder diens gezag prestaties levert en als tegenprestatie een vergoeding ontvangt. Van een werkzaamheid anders dan in loondienst is sprake indien de activiteit door een persoon zonder gezagsverhouding wordt uitgeoefend. In punt 70 wordt verduidelijkt onder welke voorwaarden sprake is van een activiteit als zelfstandige:

i. de activiteit wordt verricht zonder enige gezagsverhouding met betrekking tot de keuze van de activiteit, de arbeidsomstandigheden en de beloning;

13. Uit overweging 12 volgt dat de staatssecretaris bij de beantwoording van de vraag of burgers van de Unie of hun familieleden werknemers zijn als bedoeld in de Verblijfsrichtlijn, aan de hand van de arbeidsverhouding als geheel moet beoordelen of de verrichte arbeid niet alleen marginaal en bijkomstig is. Vergelijkbare jurisprudentie van het Hof over economische activiteit als zelfstandige ontbreekt. Gelet op de gelijkstelling van werknemers en zelfstandigen in artikel 7 van de Verblijfsrichtlijn en het feit dat het ook bij zelfstandigen om een economische activiteit moet gaan, ligt het voor de hand om voor de toepassing van de Verblijfsrichtlijn bij zelfstandigen aansluiting te zoeken bij dezelfde ondergrens die het Hof heeft geformuleerd bij werknemers. Dit betekent dat de staatssecretaris aan de hand van de arbeidsomstandigheden als geheel moet beoordelen of de economische activiteit van een zelfstandige niet alleen marginaal en bijkomstig is. Hieronder wordt ingegaan op de vraag of het beleid van de staatssecretaris aansluit op de jurisprudentie van het Hof over werknemers.

14. De staatssecretaris heeft ter zitting toegelicht dat burgers van de Unie of hun familieleden als werknemer of zelfstandige kunnen worden aangemerkt als zij reële en daadwerkelijke arbeid verrichten. Hiervan is in ieder geval sprake als de inkomsten meer bedragen dan 50% van de toepasselijke bijstandsnorm of als de burger van de Unie ten minste 40% van de gebruikelijke volledige arbeidstijd werkt. In de gevallen waarin niet wordt voldaan aan deze '40-50-regel' maakt de staatssecretaris een individuele beoordeling of de arbeid reëel is. Hij verwijst daarvoor naar zijn beleid dat is neergelegd in paragraaf B10/2.2 van de Vreemdelingencirculaire 2000 (hierna: de Vc 2000) en naar de Werkinstructie 2018/4 van 20 maart 2018.

14.1.

De woorden 'in ieder geval' in paragraaf B10/2.2 van de Vc 2000 laten een persoonlijke toets toe. Dit biedt de staatssecretaris voldoende ruimte om te kijken naar de algehele arbeidssituatie bij zowel werknemers als zelfstandigen. Uit de Werkinstructie 2018/4 volgt dat geen sprake is van reële en daadwerkelijke arbeid bij werknemers en zelfstandigen als de verrichte arbeid alleen marginaal en bijkomstig van aard is. In de Werkinstructie heeft de staatssecretaris in navolging van het arrest Genc vermeld dat een laag arbeidsloon of een gering aantal arbeidsuren aanwijzingen kunnen zijn dat de verrichte arbeid alleen marginaal en bijkomstig is, maar dat die arbeid desondanks, na algehele beoordeling, toch in voorkomend geval als reëel en daadwerkelijk kan worden beschouwd en de burger van de Unie of zijn familielid als werknemer kan worden aangemerkt. Hij heeft daarbij factoren genoemd die bij die algehele beoordeling van belang zijn, zoals, onder meer, het recht op een aantal doorbetaalde vakantiedagen en het behoud van salaris bij ziekte. Het beleid van de staatssecretaris is in zoverre in lijn met de jurisprudentie van het Hof.

14.2.

In het beleid van de staatssecretaris over zelfstandigen ontbreekt echter de beoordelingswijze wanneer de economische activiteit als 'alleen marginaal en bijkomstig' moet worden bestempeld. De staatssecretaris moet ook in het geval burgers van de Unie of hun familieleden stellen dat zij als zelfstandige hebben gewerkt, net als bij werknemers, een algehele beoordeling maken van de economische activiteit.

15. Wanneer een burger van de Unie of zijn familielid niet als werknemer of zelfstandige heeft gewerkt of de arbeid als werknemer of zelfstandige alleen marginaal en bijkomstig is, heeft hij geen verblijfsrecht als bedoeld in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, van de Verblijfsrichtlijn en moet worden nagegaan of hij over voldoende middelen van bestaan beschikt en daarom verblijf heeft als bedoeld artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn.

16. Uit het arrest van het Hof van 16 juli 2015, Singh e.a., ECLI:EU:C:2015:476, volgt dat, volgens vaste jurisprudentie van het Hof (arrest van het Hof van 10 december 2013, Alokpa en Moudoulou, ECLI:EU:C:2013:645), het begrip 'beschikken' over voldoende middelen van bestaan in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn aldus moet worden uitgelegd dat het volstaat dat die middelen de burgers van de Unie en hun familieleden ter beschikking staan, zonder dat die bepaling het minste vereiste stelt met betrekking tot de herkomst van die middelen, welke met name door de derdelander ter beschikking kunnen zijn gesteld (zie punt 74 van het arrest Singh e.a.).

16.1.

Uit de punten 40, 44 en 45 van het arrest Ziolkowski en Szeja volgt voorts dat economisch inactieve burgers van de Unie of hun familieleden die rechtmatig verblijf in een lidstaat beogen te verkrijgen, zelf moeten aantonen dat zij voldoen aan de vereisten, genoemd in artikel 7, eerste lid, van de Verblijfsrichtlijn. Die vereisten beogen, mede gelet op de tekst van voornoemd artikel, met name te voorkomen dat de burgers van de Unie of hun familieleden een onredelijke belasting voor het socialebijstandsstelsel van het gastland zullen vormen.

16.2.

Van belang is verder dat volgens de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad van de EU van 2 juli 2009 betreffende richtsnoeren voor een betere omzetting van de Verblijfsrichtlijn, COM(2009) 313, bij de beoordeling of sprake is van voldoende middelen van bestaan in ogenschouw moet worden genomen dat dat begrip moet worden uitgelegd met inachtneming van het doel van de richtlijn, namelijk het vrij verkeer vergemakkelijken, zonder dat de begunstigden van het verblijfsrecht een onredelijke belasting vormen voor het socialebijstandsstelsel van het gastland. De richtsnoeren laten de nationale autoriteiten ruimte om zo nodig het bestaan van de middelen, de rechtmatigheid ervan, alsook het bedrag en de beschikbaarheid te verifiëren. De bewijsmiddelen om aan te tonen dat er voldoende middelen van bestaan zijn, mogen niet worden beperkt.

16.3.

Wat hiervoor is uiteengezet, leidt tot de conclusie dat de staatssecretaris, in overeenstemming met het Unierecht, terecht verlangt dat burgers van de Unie of hun familieleden voor rechtmatig verblijf beschikken over voldoende middelen van bestaan om te voorkomen dat zij een onredelijke belasting voor het socialebijstandsstelsel zullen vormen. Bij de beoordeling van het duurzaam verblijfsrecht moet worden gekeken of in de periode voordat aanspraak gemaakt kan worden op het duurzaam verblijfsrecht, is voldaan aan het vereiste van voldoende middelen van bestaan. De bewijslast om aan te tonen dat hieraan is voldaan, ligt bij de vreemdeling. Hieronder wordt ingegaan op de vraag wanneer de middelen van bestaan geacht moeten worden voldoende te zijn.

17.1.

In zoverre volgt de Afdeling de staatssecretaris in zijn standpunt dat de omstandigheid dat de vreemdeling geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel, niet zonder meer betekent dat hij heeft beschikt over voldoende middelen van bestaan. De omstandigheid dat een vreemdeling geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel moet, naar het oordeel van de Afdeling, wel worden meegewogen in de beoordeling van de staatssecretaris. Dit wordt hierna toegelicht.

18.1.

De Afdeling is daarom van oordeel dat omgekeerd de omstandigheid dat het familielid van de burger van de Unie, als economisch inactieve, geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel ook moet worden betrokken bij de beoordeling of het familielid over voldoende middelen van bestaan heeft beschikt. Indien het familielid in de relevante periode daadwerkelijk geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel, heeft het familielid hiermee enig bewijs geleverd dat hij met de middelen die hij tot zijn beschikking heeft gehad, kon leven, zonder ten laste te komen van het socialebijstandsstelsel. De staatssecretaris moet aan deze omstandigheid betekenis hechten.

18.2.

Dit element moet dan ook een zelfstandig onderdeel vormen van de beoordeling door de staatssecretaris of over voldoende middelen van bestaan wordt beschikt. Hieronder wordt uiteengezet hoe het element dat geen beroep is gedaan op het socialebijstandsstelsel zich verhoudt tot de in het nationaal beleid vastgelegde normbedragen voor economisch inactieven.

19.1.

In de richtsnoeren wordt over de tweede volzin van artikel 8, vierde lid, van de Verblijfsrichtlijn opgemerkt dat van voldoende middelen van bestaan kan worden gesproken wanneer de middelen waar de burgers van de Unie of hun familieleden over beschikken het grensbedrag overschrijden dat in het gastland geldt voor de toekenning van het bestaansminimum.

19.2.

Uit het arrest Brey volgt dat de lidstaten wel een bepaald referentiebedrag mogen vaststellen, maar dat zij geen minimuminkomen kunnen bepalen waaronder ervan wordt uitgegaan dat de burger van de Unie niet over voldoende middelen van bestaan beschikt. Zij moeten altijd enige concrete beoordeling van de situatie maken (zie het arrest Brey, punt 67 en punt 68, waarin naar analogie is verwezen naar het arrest van het Hof van 4 maart 2010, Chakroun, ECLI:EU:C:2010:117, punt 48).

19.3.

De staatssecretaris heeft ter zitting toegelicht dat hij voor de vraag of bij economisch inactieve burgers van de Unie of hun familieleden sprake is van voldoende middelen van bestaan nagaat of zij voldoen aan het normbedrag dat is neergelegd in artikel 3.74 van het Vb 2000. Wanneer de burgers van de Unie of hun familieleden dat normbedrag niet halen, beoordeelt de staatssecretaris of de persoonlijke omstandigheden alsnog tot de conclusie moeten leiden dat sprake is van voldoende middelen van bestaan. Als zij eenmaal het bestaan, de rechtmatigheid en de beschikbaarheid van de middelen hebben aangetoond, kan het feit dat zij geen beroep hebben gedaan op het socialebijstandsstelsel bijdragen aan de conclusie dat de middelen waarover zij beschikken, voldoende moeten worden geacht, aldus de staatssecretaris.

19.4.

Verder heeft de staatssecretaris toegelicht dat wanneer de middelen van bestaan bij economisch inactieven flink onder het normbedrag liggen, de omstandigheid dat geen beroep is gedaan op het socialebijstandsstelsel een onderdeel kan zijn van de bewijsvoering, mits de burgers van de Unie of hun familieleden hebben aangetoond dat zij volledig "ontzorgd" zijn, bijvoorbeeld omdat zij geen huur betalen en/of geen uitgaven hebben aan de dagelijkse levensbehoeften omdat anderen in hun onderhoud voorzien.

19.5.

De Afdeling overweegt dat de norm die de staatssecretaris bij economisch inactieve burgers van de Unie of hun familieleden hanteert, is aan te merken als het onder 19. genoemde minimumbedrag als bedoeld in artikel 8, vierde lid, tweede volzin, van de Verblijfsrichtlijn en het referentiebedrag als beschreven in het arrest Brey. De staatssecretaris mag een dergelijk normbedrag hanteren, maar zal wanneer de burgers van de Unie of hun familieleden daaraan niet voldoen, zoals hij zelf ook onderkent, steeds aan de hand van de persoonlijke omstandigheden moeten nagaan of zij beschikken over voldoende middelen van bestaan om te voorkomen dat zij tijdens hun verblijf een onredelijke belasting vormen voor het socialebijstandsstelsel van het gastland. Die omstandigheden kunnen tot de slotsom leiden dat burgers van de Unie of hun familieleden ook als hun middelen onder het in het nationaal beleid vastgelegde normbedrag liggen, toch over voldoende middelen van bestaan beschikken.

19.6.

De omstandigheid dat geen beroep is gedaan op het socialebijstandsstelsel is, zoals hiervoor onder 18.2. al is overwogen, een zelfstandig onderdeel in de beoordeling van de staatsecretaris voor het beschikken over voldoende middelen van bestaan. De staatssecretaris moet, in het geval de economisch inactieve burgers van de Unie of hun familieleden aantonen te beschikken over middelen die aanzienlijk onder een normbedrag liggen, aan de omstandigheid dat zij geen beroep hebben gedaan op het socialebijstandsstelsel dan ook uitdrukkelijk betekenis toekennen. Een vereiste dat de burgers van de Unie of hun familieleden daarvoor moeten aantonen dat zij volledig "ontzorgd" zijn, strekt naar het oordeel van de Afdeling te ver, want van het hebben van voldoende middelen van bestaan kan ook sprake zijn als geringe middelen tegenover structureel lage uitgaven staan.

20. De vreemdeling heeft in hoger beroep aangevoerd dat hij vanaf 22 december 2011 als zelfstandige heeft gewerkt. Ook heeft hij aangevoerd dat hij vanaf die datum over voldoende middelen van bestaan heeft beschikt. Daarmee doet hij zowel een beroep op artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, geïmplementeerd in artikel 8.12, eerste lid, aanhef en onder a, van het Vb 2000, als een beroep op artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, van de Verblijfsrichtlijn, geïmplementeerd in artikel 8.12, eerste lid, aanhef en onder b, van het Vb 2000. De Afdeling zal hieronder beide beroepen apart beoordelen.

21. Naar het oordeel van de Afdeling heeft de staatssecretaris onvoldoende onderzocht of de vreemdeling vanaf 22 december 2011 zelfstandige was als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, aanhef en onder a, van het Vb 2000. De staatsecretaris betwist op zichzelf niet dat de vreemdeling na 22 december 2011 als zzp'er heeft gewerkt, dat hij een koffiehuis voor eigen risico heeft gedreven en dat hij eigenaar is geweest van een supermarkt. De staatssecretaris heeft zich in de besluiten van 1 november 2016 weliswaar op het standpunt gesteld dat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij na 22 december 2011 werkzaam is geweest als zelfstandige of in loondienst, maar uit die besluiten blijkt niet dat de staatssecretaris heeft beoordeeld of na die datum sprake is geweest van reële en daadwerkelijke arbeid als bedoeld in het beleid dat is neergelegd in paragraaf B10/2.2 van de Vc 2000 (40/50-regel). Ook is hij niet nagegaan of de algehele arbeidssituatie van de vreemdeling, voor zover hij niet voldeed aan de 40/50-regel, maakte dat hij na 22 december 2011 toch als zelfstandige als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, aanhef en onder a, van het Vb 2000 kon worden aangemerkt. De vraag of en zo ja, waarom, de economische activiteit als alleen marginaal en bijkomstig moet worden aangemerkt heeft de staatssecretaris niet beantwoord.

21.1.

De Afdeling is dan ook van oordeel dat de rechtbank ten onrechte de staatssecretaris heeft gevolgd in de motivering van zijn standpunt dat de vreemdeling niet heeft aangetoond dat hij als zelfstandige als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, aanhef en onder a, van het Vb 2000 kon worden aangemerkt.

22.1.

De staatssecretaris heeft de omstandigheid dat de vreemdeling tot het moment waarop hij aanspraak maakt op het duurzaam verblijfsrecht geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel, onvoldoende bij zijn beoordeling betrokken, althans niet deugdelijk gemotiveerd waarom deze omstandigheid niet leidt tot een ander standpunt. Zoals onder 18.2. is overwogen is dit element een zelfstandig onderdeel bij de beantwoording van de vraag of de vreemdeling beschikt over voldoende middelen van bestaan. Het standpunt van de staatssecretaris dat de omstandigheid dat de vreemdeling nooit een beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel, niet maakt dat hij heeft aangetoond over voldoende middelen van bestaan te hebben beschikt, acht de Afdeling hiervoor onvoldoende. Daarbij neemt de Afdeling in aanmerking dat de vreemdeling heeft gesteld en daarvan enige stukken heeft overgelegd, dat hij als zelfstandige heeft gewerkt. Hij zou daarmee voldoende vermogen opgebouwd kunnen hebben.

22.2.

Het ligt op de weg van de vreemdeling om, wanneer hij aanspraak maakt op het duurzaam verblijfsrecht, aan te tonen dat hij, als hij als economisch inactieve over geringe middelen van bestaan heeft beschikt, in zijn levensonderhoud heeft kunnen voorzien voordat hij het duurzaam verblijfsrecht kan verkrijgen. Uit de besluiten van 1 november 2016 en uit de nadere toelichting van de staatssecretaris ter zitting volgt echter dat de staatssecretaris heeft vastgehouden aan de voor economisch inactieven geldende normbedragen. Bij die besluiten is hij niet ingegaan op de vraag of de vreemdeling met zijn middelen in zijn levensonderhoud heeft kunnen voorzien. Hij heeft onvoldoende in ogenschouw genomen dat ook sprake kan zijn van voldoende middelen van bestaan wanneer geringe middelen tegenover structureel lage uitgaven staan, te meer nu de vreemdeling geen beroep heeft gedaan op het socialebijstandsstelsel. De staatssecretaris heeft in dit geval onvoldoende duidelijk gemaakt waarom hij van de vreemdeling meer stukken nodig heeft en welke stukken hij nodig heeft om te kunnen beoordelen of de vreemdeling altijd in zijn levensonderhoud heeft kunnen voorzien en geen onredelijke belasting heeft gevormd voor het socialebijstandsstelsel. Omdat de staatssecretaris steeds heeft vastgehouden aan de normbedragen was het voor de vreemdeling niet duidelijk dat het aan hem was aan te tonen dat hij met geringe middelen van bestaan kon volstaan, omdat hij daar lage uitgaven tegenover had staan. Onder die omstandigheden kon niet van de vreemdeling worden verwacht dat hij ongevraagd nadere stukken over zijn persoonlijke omstandigheden over zou leggen waaruit zou blijken hoe hij in zijn levensonderhoud heeft voorzien.

23.1.

De eerste en tweede grief slagen.

24. Wat de vreemdeling in de derde grief heeft aangevoerd, leidt niet tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank. Dit oordeel hoeft niet verder te worden gemotiveerd. De reden daarvoor is het geen vragen bevat die in het belang van de rechtseenheid, de rechtsontwikkeling of de rechtsbescherming in algemene zin beantwoord moeten worden (artikel 91, tweede lid, van de Vw 2000).

25. Het hoger beroep is gegrond. De uitspraak van de rechtbank moet worden vernietigd. De Afdeling zal de beroepen tegen de besluiten van 1 november 2016 alsnog gegrond verklaren. Die besluiten worden wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, vernietigd. De staatssecretaris moet de proceskosten vergoeden.

26. Dit betekent dat de staatssecretaris met inachtneming van deze uitspraak nieuwe besluiten op bezwaar moet nemen. Daarbij zal de staatssecretaris onder meer de vreemdeling in de gelegenheid moeten stellen om met stukken te staven dat en hoe hij na 22 december 2011 in zijn levensonderhoud kon voorzien.