Centrale Raad van Beroep, 13-06-2017, ECLI:NL:CRVB:2017:2436, 14/5497 WWB

Ingevolge artikel 17, eerste lid, eerste volzin, van de WWB doet de belanghebbende aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

Op grond van 5:46 tweede lid, van de Awb in samenhang met art 1, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht zijn bij wijziging van wetgeving nadat overtreding is begaan de meest gunstige bepalingen voor overtreder van toepassing. Daar waar artikel 18a van de PW en het Boetebesluit per 1 januari 2017 voorzien in een lichtere bestraffende sanctie zal hieraan toepassing moeten worden gegeven.

De gewijzigde leden van artikel 18a PW, voor zover in dit geding van belang, luiden als volgt:

De in artikel 18a, vierde en tiende lid, van de PW bedoelde algemene maatregel van bestuur, op grond waarvan nadere regels worden gesteld over de hoogte van de boete, is het Boetebesluit. Op grond van artikel 2, tweede tot en met vijfde lid, van het Boetebesluit wordt de boete bij opzet vastgesteld op 100% van het benadelingsbedrag, bij grove schuld op 75%, bij normale verwijtbaarheid op 50% en bij verminderde verwijtbaarheid op 25% van het benadelingsbedrag. Op grond van het negende lid van dit artikel dient het bestuursorgaan de aanwezigheid van opzet of grove schuld te stellen en te bewijzen. Het bestuursorgaan kan zich voor het bewijs baseren op door hem gestelde en door betrokkene niet of niet voldoende weerlegde vermoedens die gebaseerd zijn op feiten. Op grond van het tiende lid van dit artikel berust de stelplicht en bewijslast van feiten en omstandigheden die aanleiding kunnen geven voor verlaging van de bestuurlijke boete op betrokkene. Indien het bestuursorgaan op de hoogte is van bijzondere omstandigheden, wordt bij het opleggen van de bestuurlijke boete daarmee rekening gehouden. In artikel 2a van het Boetebesluit zijn criteria opgenomen die bij de beoordeling van de mate waarin de gedraging aan de betrokkene kan worden verweten, in ieder geval leiden tot verminderde verwijtbaarheid, respectievelijk tot grove schuld of opzet.

Vaststaat dat in de periode van 24 september 2011 tot en met 22 maart 2013 negen kentekens op naam van appellant geregistreerd hebben gestaan. De beëindiging van de registraties had in alle gevallen te maken met de ongeldigverklaring van het kentekenbewijs in verband met export van de auto’s. De duur van de registraties varieerde van één dag tot acht maanden, terwijl in een aantal perioden meer dan één auto op naam van appellant was geregistreerd. In de periode van 21 januari 2012 tot en met 23 februari 2012, een periode van iets langer dan een maand, zijn zes kentekens op naam van appellant geregistreerd en deze kentekens zijn tevens in dezelfde periode, namelijk één op 23 januari 2012, twee op 25 januari 2012, twee op 8 februari 2012 en één op 23 februari 2012, ook weer beëindigd vanwege export.

Uit kentekenregistraties, zoals hier aan de orde, volgt de directe betrokkenheid van degene op wiens naam het voertuig geregistreerd staat of heeft gestaan. Zonder diens geldige legitimatiebewijs is een registratie op zijn naam immers niet mogelijk. Het voertuig kan vervolgens niet op naam van een derde worden geregistreerd zonder dat de betrokkene de door hem ontvangen tenaamstellingsdocumenten aan die derde ter beschikking heeft gesteld. Indien een persoon betrokken is geweest bij twee wijzigingen van de tenaamstelling van hetzelfde motorvoertuig binnen betrekkelijk korte periode ten aanzien van diverse auto’s, dan is aannemelijk dat met betrekking tot die auto’s handelstransacties hebben plaatsgevonden. Bij tenaamstelling van een motorvoertuig ontstaat voor de betrokkene strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor verkeersboeten, een verzekeringsplicht en civiele aansprakelijkheid. Het is voorts een feit van algemene bekendheid dat tenaamstelling van een motorvoertuig op naam van een persoon vrijwel steeds samenvalt met diens (gedeeltelijk) gerechtigd zijn tot dat motorvoertuig en/of het gebruik ervan. Mede gelet hierop en de waarde die ook oude motorvoertuigen kunnen hebben, is met de hier aangeduide handelstransacties voor de persoon die bij beide transacties betrokken was een aanzienlijk (financieel) belang gemoeid, ook in zijn relatie tot de eerdere en latere kentekenhouder. Daarom kan ervan worden uitgegaan dat zo een tussenpersoon in verband met de transacties inkomsten heeft ontvangen of redelijkerwijs heeft kunnen verwerven die van belang zijn voor recht op bijstand. Los van de mogelijke waarde en daarmee de verkoopprijs van de motorvoertuigen zijn daarnaast ook eventuele werkzaamheden rond de aan- en verkoop daarvan (zoals bemiddeling bij aankoop, reparaties, rijklaar maken, transport etc.) van belang alsmede de vergoeding die de betrokkene daarvoor heeft ontvangen of kon bedingen.

Uit 5.1.1 volgt dat appellant herhaaldelijk direct betrokken is geweest bij twee wijzigingen van de tenaamstelling van hetzelfde motorvoertuig binnen betrekkelijk korte periode ten aanzien van diverse auto’s. Daarmee is aannemelijk dat appellant is opgetreden als tussenpersoon, zoals bedoeld in 5.1.2, bij handelstransacties ten aanzien van die auto’s. Immers, naar vaste rechtspraak wordt in dit kader de aanbieding voor export of sloop van de auto’s, zoals hier aan de orde, op één lijn gesteld met de registratie op naam van een derde als in 5.1.2 bedoeld. Zie de uitspraak van 29 december 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BK8306. Naar eveneens vaste rechtspraak (dezelfde uitspraak) wordt de datum van de tweede wijziging van de tenaamstelling, namelijk met ingang waarvan de kentekenregistratie op naam van betrokkene is geëindigd, als datum gehanteerd waarop de voor het recht op bijstand relevante transactie heeft plaatsgevonden.

Appellant had melding moeten maken van de wijzigingen in de tenaamstellingen van de vermelde auto’s, aangezien deze gegevens, gelet op 5.1.2, onmiskenbaar van belang zijn voor de (voortzetting van de) bijstandsverlening. Appellant heeft van zijn herhaaldelijke directe betrokkenheid bij dit soort transacties geen melding gemaakt. Daarmee heeft hij het college de mogelijkheid onthouden om direct een op deze aspecten toegespitst nader onderzoek in te stellen naar de rechtmatigheid van de bijstand van appellant. Het college heeft hiermee aangetoond dat appellant de inlichtingenverplichting ten aanzien van deze transacties heeft geschonden. Aan de door appellant zonder enige onderbouwing aangevoerde grond dat geen sprake is van handelstransacties maar van eigen gebruik van de auto’s gaat de Raad dan ook voorbij. De door appellant gestelde bewijsnood, in die zin dat zijn administratie door toedoen van P niet is bewaard, wat daar verder ook van zij, moet in dit verband voor zijn risico en rekening blijven.

Nu het college met het aantonen van de schending van de inlichtingenverplichting heeft voldaan aan de toepassingsvoorwaarden van 18a, eerste lid, van de WWB/PW, zoals gewijzigd als onder 4.1.4 weergegeven, was het college in beginsel gehouden een boete op te leggen in verband met de door appellant verzwegen handelstransactie in de maand maart 2013. Tevens was het college, zoals de rechtbank terecht heeft overwogen, gehouden met toepassing van artikel 18, tweede lid, van de WWB, zoals dit artikel tot 1 januari 2013 luidde, in samenhang met de afstemmingsverordening, een maatregel op te leggen in verband met de tot 21 januari 2013 verzwegen transacties in de maanden september 2011, januari, februari en oktober 2012.

Anders dan appellant heeft aangevoerd volgt uit artikel 6 van het EVRM niet dat het college bij het opleggen van een bestraffende sanctie moet aantonen dat sprake is van aanzienlijke schuld bij appellant. Evenmin bieden de WWB dan wel de in titel 5.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) opgenomen algemene bepalingen over de bestuurlijke boete enige aanknopingspunten voor deze, overigens niet nader onderbouwde stelling.

Uit artikel 5:41 van de Awb volgt dat een boete eerst wordt opgelegd indien belanghebbende de overtreding is te verwijten. In dit geval had het appellant, gelet op 5.1.1 tot en met 5.1.4, redelijkerwijs duidelijk moeten zijn dat het overdragen van op naam geregistreerde auto’s aan een derde relevant is voor (de voortzetting van) de bijstand. De schending van de inlichtingenverplichting is appellant dan ook te verwijten.

Onder het benadelingsbedrag, zoals volgt uit artikel 18a, tweede lid van de WWB, ongewijzigd overgenomen in artikel 18a, tweede lid, van de PW, wordt verstaan het bedrag dat ten gevolge van de schending van de inlichtingenverplichting ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen. Hierbij gaat het dus om het bedrag, dat, gelet op 5.1 tot en met 5.1.5, gevolg is van de door het college aangetoonde schending van de inlichtingenverplichting.

Het college heeft aan de onder 1.3 en 1.4 genoemde intrekking en terugvordering van bijstand over de maanden waarin de handelstransacties zich hebben voorgedaan ten grondslag gelegd dat ten gevolge van de schending van de inlichtingenverplichting het recht op bijstand van appellant niet (meer) is vast te stellen.

Voor de vaststelling van de hoogte van de boete vormt het benadelingsbedrag met inachtneming van 5.3.1 het uitgangspunt. Dit benadelingsbedrag kan in beginsel gesteld worden op het netto bedrag dat het college wegens dezelfde schending van de inlichtingenverplichting heeft teruggevorderd of zou kunnen terugvorderen. Dit neemt niet weg dat er onder omstandigheden aanleiding kan zijn het benadelingsbedrag op een ander bedrag vast te stellen dan het bedrag dat het college van betrokkene wegens schending van de inlichtingenverplichting terugvordert. Dat is hier echter niet aan de orde. Appellant heeft ook in dit hoger beroep nagelaten financiële en andere gegevens te verstrekken over de aankoop en de export van de auto’s alsmede over zijn werkzaamheden en betrokkenheid daarbij, zodat het recht op bijstand ten gevolge van de schending van de inlichtingenverplichting niet is vast te stellen.

Gelet op 5.2.2 en 5.3.1 tot en met 5.3.3 moet de boete vastgesteld worden op een bedrag van € 462,69, zijnde 50% van het door de rechtbank over de maand maart 2013 vastgestelde benadelingsbedrag van € 925,37. Anders ligt het bij de opgelegde maatregel nu is vast te stellen dat de rechtbank met toepassing van de afstemmingsverordening de maatregel terecht heeft vastgesteld op 40% van de toepasselijke norm voor appellant gedurende een maand. Ter zitting heeft de gemachtigde van het college uiteengezet dat dit neerkomt op een verlaging van de bijstand met € 370,59. De Raad acht deze bestraffende sancties in dit geval passend en geboden.

6. Het hoger beroep slaagt voor zover de rechtbank de boete heeft vastgesteld op het benadelingsbedrag over de maand maart 2013 tot een bedrag van € 925,37 en dit in de plaats heeft gesteld voor het vernietigde deel van het bestreden besluit. De Raad zal de aangevallen uitspraak in zoverre vernietigen, de boete in zoverre vaststellen op een bedrag van € 462,69 en dit in de plaats stellen van het vernietigde deel van het bestreden besluit. De aangevallen uitspraak, voor zover aangevochten, wordt bevestigd ten aanzien van de door de rechtbank opgelegde bestraffende maatregel die neerkomt komt op een bedrag van € 370,59.

7. Aanleiding bestaat het college te veroordelen in de kosten van appellant. Deze worden begroot op € 495,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand.