Centrale Raad van Beroep, 05-06-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:1543, 16/3275 PW

1.1.

Appellanten ontvingen vanaf 16 december 2012 aanvullende bijstand, laatstelijk ingevolge de Participatiewet (PW) naar de norm voor gehuwden.

1.3.

1.4.

1.5.

Bij besluit van 28 januari 2016 heeft het college het op 31 december 2015 openstaande saldo van het bedrag dat van appellanten wordt teruggevorderd, verhoogd met de over 2015 afgedragen belasting en premies (brutering). Bij besluit van 16 juni 2016 (nader besluit) heeft het college het bruteringsbedrag over 2015 op een lager bedrag vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. Appellanten hebben zich in hoger beroep op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

Het nader besluit wordt, gelet op de artikelen 6:19 en 6:24 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), mede in de beoordeling betrokken.

4.2.

Appellanten hebben als meest vergaande grond aangevoerd dat het college met het uitgevoerde onderzoek in het kader van het project een ongeoorloofd onderscheid heeft gemaakt naar afkomst door het onderzoek te beperken tot bijstandsgerechtigden van Turkse afkomst. De rechtbank heeft in de aangevallen uitspraak ten onrechte overwogen dat het gemaakte onderscheid naar groepen bijstandsgerechtigden gerechtvaardigd is en in redelijke verhouding staat met het daarmee te dienen doel, gelet op het grote belang van de rechtmatige toepassing van de bijstandswetgeving, de hoge kosten van controle en handhaving en de grote verschillen die bestaan tussen controlemogelijkheden in Nederland en in het buitenland.

4.3.

Ingevolge artikel 53a van de PW is het college bevoegd onderzoek in te stellen naar de juistheid en volledigheid van verstrekte gegevens en zo nodig naar andere gegevens die noodzakelijk zijn voor de verlening dan wel de voortzetting van de bijstand. Zoals de Raad vaker heeft overwogen (bijvoorbeeld de uitspraak van 13 juni 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:2481), is een bijstandverlenend orgaan in beginsel bevoegd om met het oog op effectiviteit, efficiëntie en kostenbesparing en wegens het grote belang van bestrijding van onjuist gebruik van sociale voorzieningen, bij het toepassen van de algemene onderzoeksbevoegdheid risicoprofielen toe te passen. Daarbij mag echter niet in strijd worden gehandeld met het discriminatieverbod zoals onder meer opgenomen in artikel 14 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en in artikel 1 van Protocol 12 bij het EVRM.

4.4.

4.5.

De rechtbank heeft terecht overwogen dat het college in het project een nagenoeg gelijkluidend risicoprofiel heeft gehanteerd als aan de orde was in de uitspraak van 14 april 2015 inzake Schiedam (ECLI:NL:CRVB:2015:1229 - uitspraak Schiedam), met dien verstande dat het college uit het bestand van bijstandsgerechtigden die voldeden aan de drie onder 1.2 genoemde selectiecriteria ook nog een steekproef heeft getrokken om de onderzoekspopulatie te verkleinen. In de uitspraak Schiedam ging het om een risicoprofiel voor onderzoek waarbij bijstandsgerechtigden werden geselecteerd die (1) op 1 januari 2011 ouder waren dan 50 jaar, en (2) een lopende bijstandsuitkering hadden, en (3) uit een ander land afkomstig waren dan uit Nederland, en (4) een vakantiemelding hadden van 30 dagen of langer in één of meer kalenderjaren vanaf 1 januari 2009. In deze uitspraak heeft de Raad geoordeeld dat het college van burgemeester en wethouders van Schiedam, door het risicoprofiel als hiervoor vermeld toe te passen en op grond daarvan onderzoek in het buitenland te doen, niet heeft gehandeld in strijd met het verbod van discriminatie. In wat appellanten hebben aangevoerd over onder meer de uitspraak Schiedam ziet de Raad geen aanleiding om in het geval van appellanten tot een ander oordeel te komen dan in die uitspraak. De overwegingen die tot dat oordeel hebben geleid behoeven wel enige nuancering. Daartoe wordt het volgende overwogen.

4.8.

Uit 4.7 volgt dat de rechtmatige toepassing van de bijstandswetgeving een zeer zwaarwegende reden vormt voor het gemaakte onderscheid en dat het toegepaste middel in een redelijke verhouding staat tot dat doel, gelet op de hoge kosten van controle en handhaving en de grote verschillen die bestaan tussen controlemogelijkheden in Nederland en daarbuiten.

4.9.

Anders dan appellanten ter zitting van de Raad hebben betoogd, valt niet in te zien dat het college het bestand met bijstandsgerechtigden die voldeden aan de drie onder 1.2 genoemde selectiecriteria om pragmatische redenen door middel van een steekproef niet zou mogen verkleinen. Voor zover appellanten zich met de ter zitting door hen geuite twijfel over de steekproef op het standpunt stellen dat het college bij het uitvoeren van de steekproef discriminatoir heeft gehandeld, omdat het percentage van bijstandsgerechtigden geboren in Turkije in de steekproef een groot percentage (72%) bedraagt, worden zij daarin niet gevolgd. Het college heeft ter zitting verklaard dat het ging om een digitale, aselecte en representatieve steekproef zoals onder 4.4 weergegeven, waarbij de verhouding voor en na de steekproef hetzelfde is gebleven. Geen aanleiding bestaat om die verklaring in twijfel te trekken.

4.10.

Uit 4.3 tot en met 4.9 volgt dat de onder 4.2 opgenomen beroepsgrond niet slaagt.

4.11.

Appellanten betwisten zowel ten aanzien van de intrekking en terugvordering, als ten aanzien van de boeteoplegging, dat zij de op hen rustende inlichtingenverplichting hebben geschonden en voeren daartoe aan dat de woning niet hun eigendom is of is geweest.

4.12.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het bijstandverlenend orgaan rust.

4.13.

Uit de onder 1.2.3 opgenomen rapportage vermogensonderzoek blijkt dat appellanten voor een bepaalde periode stonden geregistreerd in het OZB-register van de deelgemeente [naam deelgemeente] als belastingplichtige voor de woning.

4.14.

Zoals is overwogen in de uitspraak van 12 september 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:3136, wordt in Turkije voor de OZB de eigenaar van een onroerende zaak als belastingplichtige aangemerkt. Indien onroerende zaken in een register OZB op naam van een betrokkene staan genoteerd, is daarom de vooronderstelling gerechtvaardigd dat deze zaken een bestanddeel vormen van het vermogen waarover hij daadwerkelijk beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie is het aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat het tegendeel het geval is.

4.15.

Appellanten hebben in beroep een tweetal verklaringen van 6 oktober 2015 overgelegd van [naam B] (B), [functie] , waarin wordt bekrachtigd dat na onderzoek is gebleken dat in de periode van 1 januari 2011 tot en met 5 oktober 2015 op naam van respectievelijk appellant en appellante geen onroerend goed geregistreerd heeft gestaan in het kadastraal directoraat te [naam deelgemeente] in de provincie [naam stad] . Appellanten hebben met deze verklaringen een begin van bewijs geleverd dat de onder 4.14 genoemde vooronderstelling in hun geval niet juist is. De verklaringen van B roepen twijfel op aan de juistheid van de vermelding in het OZB-register van onroerende zaken op naam van appellanten, zoals weergegeven in de rapportage vermogensonderzoek, en daarmee ook aan de feitelijke grondslag van het bestreden besluit. Gelet hierop had het college niet zonder meer voorbij mogen gaan aan deze verklaringen. Indien het college, zoals ter zitting van de Raad en ter zitting in beroep is verklaard, twijfels heeft aan de betrouwbaarheid van de afgegeven verklaringen van B, ligt het, gelet op het wat onder 4.12 is overwogen, op zijn weg om hier nader onderzoek naar te verrichten, bijvoorbeeld door opnieuw het IBF in te schakelen. Bij gebrek aan nader onderzoek, had het college niet zonder meer aan de verklaringen van B voorbij mogen gaan en zich voor de feitelijke grondslag van het bestreden besluit niet (langer) uitsluitend mogen baseren op de rapportage vermogensonderzoek. De rechtbank heeft dit niet onderkend.

4.16.

Uit 4.15 vloeit voort dat het hoger beroep slaagt, zodat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit vernietigen wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Awb.

4.17.

De volgende vraag is welk vervolg hieraan moet worden gegeven. Uit 4.15 volgt dat niet valt uit te sluiten dat het college nader onderzoek kan (laten) verrichten en aldus de feitelijke grondslag van de besluiten van 1 juni 2015 en 17 juni 2015 zou kunnen aanvullen. Voor toepassing van de zogeheten bestuurlijke lus ziet de Raad geen aanleiding, omdat onduidelijk is of het gebrek in het bestreden besluit kan worden hersteld. Dit is immers afhankelijk van de vraag of, en zo ja, binnen welke termijn het college nader onderzoek (laat) verricht(en) en wat van dat mogelijke onderzoek vervolgens de uitkomst zal zijn. Om diezelfde reden kan de Raad evenmin zelf in de zaak voorzien. Daarom zal het college worden opgedragen opnieuw te beslissen op de bezwaren tegen de besluiten van 1 juni 2015 en 17 juni 2015 met inachtneming van wat in deze uitspraak is overwogen.

4.18.

Met het oog op een efficiënte afdoening van het geschil ziet de Raad verder aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen het nieuwe besluit slechts bij hem beroep kan worden ingesteld.

4.19.

Uit 4.16 volgt dat ook het nader besluit moet worden vernietigd.