Centrale Raad van Beroep, 06-11-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3466, 16/2385 PW

In het kader van het project ‘Vermogen in het buitenland’ (project) dat op 1 september 2014 is gestart, heeft het college een risicoprofiel opgesteld voor onderzoek. Geselecteerd zijn personen die een geboorteplaats buiten Nederland hebben, sinds 2010 één of meerdere keren langer dan 28 dagen met vakantie in het buitenland zijn geweest en een lopende uitkering ontvangen. Uit de aldus geselecteerde bijstandsgerechtigden heeft het college een steekproef getrokken. Appellanten pasten in het profiel en vielen in de steekproef.

Vervolgens heeft in opdracht van het college en met tussenkomst van het Internationaal Bureau Fraude-informatie (IBF) het Bureau Attaché Sociale Zaken van de Nederlandse Ambassade te Ankara (Bureau Attaché) onderzoek verricht naar bezit van onroerende zaken van appellanten in Turkije. Op 23 september 2014 heeft een internetonderzoek plaatsgevonden waarbij webpagina's van de afdeling onroerendgoedbelasting van de gemeente [gemeente] en de Turkse Belastingdienst zijn bezocht en heeft op 13 november 2014 een buurtonderzoek plaatsgevonden. De bevindingen van dit onderzoek zijn neergelegd in een rapportage vermogensonderzoek van 19 november 2014. Hieruit komt naar voren dat de namen van appellanten op de bezochte webpagina's voorkomen. Appellante heeft een ontroerend goed belastingaangifte ingediend in verband met een gebouw, waarvan de kadastrale gegevens bekend zijn. Uit buurtonderzoek blijkt dat dit een appartementencomplex van vier verdiepingen betreft.

Bij brieven van 12 januari 2015 en 26 januari 2015 heeft een handhavingsspecialist van het team Handhaving van de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente Utrecht (handhavingsspecialist), onder verwijzing naar de onderzoeksbevindingen, appellanten onder andere verzocht informatie te verstrekken over het bezit van onroerende zaken en ander vermogen. Bij de brief van 26 januari 2015 heeft hij appellanten meegedeeld dat de gevraagde gegevens voor 9 februari 2015 moeten worden verstrekt. Mr. Gürses heeft namens appellanten op deze verzoeken gereageerd bij brieven van 15 januari 2015 en 6 februari 2015, maar niet de gevraagde gegevens verstrekt.

Bij besluit van 17 februari 2015 heeft het college de bijstand van appellanten met ingang van 9 februari 2015 opgeschort en appellanten in de gelegenheid gesteld de gevraagde gegevens alsnog te verstrekken, nu uiterlijk voor 27 februari 2015. Appellanten hebben een bezwaarschrift ingediend tegen het besluit van 17 februari 2015.

Bij besluit van 9 april 2015 heeft het college de bijstand van appellanten met ingang van 9 februari 2015 ingetrokken omdat zij, ook niet nadat zij daartoe nogmaals in de gelegenheid waren gesteld, de gevraagde gegevens niet hebben overgelegd. Appellanten hebben ook tegen dit besluit een bezwaarschrift ingediend.

Bij besluit van 1 juni 2015 (bestreden besluit I) heeft het college het bezwaar tegen het besluit van 17 februari 2015 niet-ontvankelijk verklaard, omdat de opschorting was “ingehaald” door de intrekking bij het besluit van 9 april 2015, en laatstgenoemd besluit gehandhaafd. Aan bestreden besluit I ligt onder andere ten grondslag dat appellanten hun inlichtingenverplichting hebben geschonden door geen melding te maken van een stuk akkerland dat op naam staat van appellant en van een stuk grond met daarop een gebouw dat op naam staat van appellante. Appellanten hebben, voor zover hier van belang, onvoldoende informatie verstrekt over de waarde van deze onroerende zaken. Als gevolg daarvan is niet duidelijk wat het positieve vermogen van appellanten is en is het ook niet mogelijk dat vermogen te salderen met de negatieve vermogensbestanddelen.

Appellanten hebben zich op 4 mei 2015 gemeld voor het doen van een aanvraag om bijstand.

Het college heeft deze aanvraag bij besluit van 26 augustus 2015, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 24 december 2015 (bestreden besluit II), afgewezen.

Appellanten hebben zich op 22 januari 2016 opnieuw gemeld voor het doen van een aanvraag om bijstand.

Bij besluit van 7 maart 2016, zoals na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 30 mei 2016 (bestreden besluit III), heeft het college ook deze aanvraag afgewezen.

Appellanten hebben zich op 30 november 2016 wederom gemeld voor het doen van een aanvraag om bijstand.

Bij besluit van 7 februari 2017, zoals na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 21 juni 2017 (bestreden besluit IV), heeft het college ook deze aanvraag afgewezen.

Appellanten voeren voorts aan dat het onderzoek onzorgvuldig is geweest omdat het college een particulier bureau heeft ingeschakeld.

Deze grond slaagt al niet omdat van het inschakelen van een particulier bureau in dit geval geen sprake is geweest. Zie in dit verband ook 4.5 van de uitspraak van 17 mei 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:1835.

Appellanten voeren verder aan dat het internetonderzoek dat het Bureau Attaché heeft verricht onrechtmatig was, omdat de medewerkers die dit onderzoek hebben verricht, niet bevoegd waren de betreffende webpagina's te raadplegen. Het onderzoek vormde een ongerechtvaardigde inmenging in hun privéleven, als bedoeld in artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Zoals de Raad heeft overwogen in de uitspraak van 1 oktober 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:2914, is bij de vraag of bewijs, vergaard door, in opdracht of onder verantwoordelijkheid van Nederlandse bestuursorganen, bij besluitvorming of de toetsing daarvan in een bestuursrechtelijke procedure mag worden gebruikt, slechts van belang of dat bewijs naar Nederlands recht, daaronder begrepen het in Nederland geldende Internationale en Europese recht, rechtmatig is verkregen. Ingevolge artikel 53a van de Wet werk en bijstand (WWB) en met ingang van 1 januari 2015 artikel 53a van de PW is het college bevoegd onderzoek in te stellen naar de juistheid en volledigheid van verstrekte gegevens en zo nodig naar andere gegevens die noodzakelijk zijn voor de verlening dan wel de voortzetting van bijstand. Daarbij moet wel voldoende acht worden geslagen op de waarborgen zoals die onder andere verankerd liggen in artikel 8 van het EVRM.

Zoals de Raad eerder heeft geoordeeld (zie bijvoorbeeld de eerdergenoemde uitspraak van 17 mei 2016, en de uitspraak van 18 oktober 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:4428), vormen het raadplegen van webpagina's een beperkte en aanvaardbare inbreuk op het recht op respect voor het privéleven van de betrokkene. De inbreuk op het privéleven van de betrokkene door deze wijze van onderzoek is daarom niet onevenredig zwaar in verhouding tot het met het onderzoek beoogde doel van het behartigen van het belang van het economisch welzijn van Nederland. In het geval van appellanten is dat niet anders. Hierbij is van belang dat de geraadpleegde webpagina's openbaar toegankelijk waren. Uit de beantwoording van de door de Raad gestelde vragen blijkt dat de geraadpleegde webpagina's ten tijde van het onderzoek voor een ieder vrij toegankelijk waren, met gebruikmaking van (alleen) de voornaam en achternaam van appellanten en de voornaam van de vader en met het op die wijze bekend geworden registratienummer, de Sicil Kodu, van appellanten.

Niet kan worden geoordeeld dat op enig moment een minder ingrijpend onderzoeksmiddel ter beschikking stond om de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand te onderzoeken. Appellanten hadden het bezit van onroerende zaken in Turkije immers niet opgegeven zodat het college een gerechtvaardigd belang had om niet direct aan appellanten zelf informatie te vragen, maar eerst zelf onderzoek te doen.

Uit 4.4.4 en 4.4.5 volgt dat aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit is voldaan, zodat de inbreuk op het respect voor het privéleven van appellanten als bedoeld in artikel 8, eerste lid, van het EVRM in dit geval gerechtvaardigd was. De onderzoeksresultaten kunnen daarom bij de beoordeling worden betrokken.

Appellanten voeren in de eerste plaats aan dat zij met de nadere stukken die zij hebben overgelegd, hebben aangetoond dat de feiten en omstandigheden na de intrekking dusdanig zijn gewijzigd dat zij nu wel voor bijstand in aanmerking komen.

Deze grond slaagt niet. Appellanten hebben geen nadere stukken overgelegd die duidelijkheid bieden over de waarde van het stuk akkerland dat op naam van appellant staat. Ook hebben appellanten geen duidelijkheid geschapen over het vermogen dat verbonden is aan de tot 15 april 2015 op naam van appellante staande onroerende zaak. Blijkens de overgelegde tapu senedi is de bouwgrond op die datum door appellante verkocht, maar in aansluiting bij wat onder 4.5 wordt overwogen, biedt de tapu senedi geen aanknopingspunt voor het standpunt van appellanten dat het op dat document vermelde bedrag de daadwerkelijke verkoopprijs was, dan wel dat appellante dat bedrag als verkoopprijs heeft ontvangen. De rechtbank overweegt terecht dat appellante haar standpunt dat zij een koopsom van TL 42.100,- heeft ontvangen, niet met objectieve en verifieerbare gegevens heeft onderbouwd. Bovendien is niet duidelijk of de eigendomsoverdracht alleen ziet op de bouwgrond, zoals daarop vermeld wordt. Niet duidelijk is of appellante ook de eigendom van het gebouw heeft overgedragen. Hierdoor is nog altijd onduidelijk wat het positieve vermogen van appellanten is. Appellanten hebben in het kader van de aanvraagprocedures weliswaar gesteld dat zij schulden hebben gemaakt en dat die schuldenlast oploopt, en in dat kader ook stukken overgelegd, maar omdat niet duidelijk is wat de waarde van het stuk akkerland is, welk bedrag appellante voor de verkoop van de bouwgrond heeft ontvangen en of dat bedrag ook ziet op het gebouw, hebben zij niet aangetoond dat hun situatie ten opzichte van de intrekking zodanig is gewijzigd dat zij nu wel voor bijstand in aanmerking komen. Omdat niet duidelijk is met welke positieve vermogensbestanddelen rekening moet worden gehouden kan, zelfs als moet worden uitgegaan van de door appellanten gestelde schulden, niet worden vastgesteld of het vermogen van appellanten op enig moment onder het voor hen geldende vrij te laten vermogen is gekomen.

Appellanten hebben tot slot een beroep gedaan op het gelijkheidsbeginsel. Zij stellen dat het college in een soortgelijke zaak wel bijstand heeft verstrekt en voor de waarde van de woning wel is uitgegaan van de waarde zoals vermeld op de tapu senedi.

Het college heeft toegelicht dat de zaak waarop appellanten doelen geen gelijk geval betreft. Het gaat om een gezin met kinderen. Het betreft bovendien een zaak waarin naast financiële problemen ook andere problematiek aan de orde was. Buiten de normale juridische kaders om is om die reden in het kader van een multidisciplinair overleg besloten tot bijstandverlening over te gaan. Gelet op deze toelichting van het college en gelet op het feit dat appellanten niet nader hebben onderbouwd om welk gelijk geval het gaat, slaagt het beroep op het gelijkheidsbeginsel niet.