Centrale Raad van Beroep, 04-12-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:4317, 14/5671 WWB

1.1.

Appellante ontvangt een arbeidsongeschiktheidsuitkering op grond van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong), aangevuld met een toeslag op grond van de Toeslagenwet. Zij heeft op 23 april 2012 bijzondere bijstand op grond van de Wet werk en bijstand (WWB) voor een woonkostentoeslag aangevraagd in verband met de woonkosten voor de koopwoning aan [het adres] te [woonplaats].

1.2.

Bij besluit van 7 juni 2012 heeft het college aan appellante met ingang van 1 april 2012 een woonkostentoeslag toegekend tot een bedrag van € 175,45 per maand. Omdat appellante het vermoeden had dat de toegekende woonkostentoeslag te hoog was, heeft haar moeder in juni 2012 telefonisch contact opgenomen met de medewerkster van de gemeente Veendam, die in het besluit als contactpersoon stond genoemd.

1.3.

Bij besluit van 25 juni 2012 heeft het college appellante laten weten dat per abuis de hoogte van de woontoeslag niet correct was berekend en dat haar met ingang van 1 april 2012 een woonkostentoeslag tot een bedrag van € 242,25 per maand wordt toegekend. Appellante heeft daarop nogmaals telefonisch navraag laten doen over de juistheid van de toegekende woonkostentoeslag.

1.4.

Naar aanleiding van haar aanvraag om een woonkostentoeslag over 2013 heeft het college bij besluit van 21 mei 2013 appellante een woonkostentoeslag tot een bedrag van € 120,- per maand toegekend. Bij besluit van 11 juni 2013 heeft het college dit bedrag herzien naar € 99,22.

1.5.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep van appellante gegrond verklaard, het bestreden besluit vernietigd en bepaald dat de uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde besluit, het besluit van 26 juni 2013 herroepen en zelf voorziend de woonkostentoeslag per 1 april 2012 vastgesteld op € 124,11 per maand en de terugvordering over de periode van 1 april 2012 tot en met 31 december 2012 op € 1.062,27. Daartoe heeft de rechtbank overwogen dat het bestreden besluit dient te worden vernietigd, reeds omdat het college in zijn brief van 11 juni 2014 heeft erkend dat de vaststelling van de woonkostentoeslag, zoals neergelegd in het besluit van 26 juni 2013, niet juist is en dat het maandelijkse bedrag aan woonkostentoeslag dient te worden bepaald op € 124,11. Voorts heeft de rechtbank overwogen dat het college een herzieningsbesluit heeft genomen als bedoeld in artikel 54 van de WWB en dat het college daarom bevoegd was de teveel betaalde woontoeslag op grond van artikel 58, tweede lid, sub a, van de WWB van appellante terug te vorderen. Het college heeft overeenkomstig het ter zake van die bevoegdheid ontwikkelde beleid gehandeld door deels van terugvordering af te zien. De rechtbank zag geen aanleiding om te oordelen dat het college de vordering verder had moeten matigen of zelfs op nihil had moeten stellen. Van een toezegging dat er geen terugvordering zou komen, was de rechtbank niet gebleken. Omdat de rechtbank het in de brief van 11 juni 2014 vastgesteld bedrag aan woonkostentoeslag juist achtte, heeft de rechtbank dienovereenkomstig zelf in de zaak voorzien.

3. Appellante heeft zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

Ingevolge artikel 54, derde lid, aanhef en onder b, van de WWB, zoals dat luidde ten tijde van het herzieningsbesluit van 26 juni 2013 en voor zover hier van belang, kan het college, een besluit tot toekenning van bijstand herzien indien anderszins (dat wil zeggen anders dan door het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenverplichting) de bijstand tot een te hoog bedrag is verleend.

4.2.

Appellante heeft aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat het besluit van 26 juni 2013 aangemerkt moet worden als een besluit tot herziening van de bijstand, nu slechts artikel 58, eerste lid, onder a, van de WWB als grondslag wordt genoemd. Bovendien betreft het een herziening met terugwerkende kracht waarbij moet worden voldaan aan de voorwaarden van de artikelen 43 en 44 van de WWB. Deze beroepsgrond slaagt niet. Artikel 54, derde lid, aanhef, en onder b, van de WWB vormt de grondslag van herziening van de bijstand indien de inlichtingenverplichting niet is geschonden. De artikelen 43 en 44 van de WWB zijn hier niet van toepassing, omdat geen sprake is van een aanvraag. De rechtbank heeft terecht overwogen dat uit de context van het besluit van 26 juni 2013 geconcludeerd kan worden dat het college daarmee een besluit als bedoeld in artikel 54, derde lid, aanhef en onder b, van de WWB heeft genomen.

4.3.

Niet in geschil is dat aan appellante ten onrechte of tot een te hoog bedrag bijstand is verleend over de hier voorliggende periode van 1 april 2012 tot en met 31 december 2012 (periode in geding). Het college was dan ook, gelet op 4.1, bevoegd om de bijstand van appellante over de periode in geding te herzien. Appellante heeft betwist dat het college gebruik mocht maken van de bevoegdheid om de bijstand met terugwerkende kracht te herzien, omdat dit in strijd is met het rechtszekerheids- en zorgvuldigheidsbeginsel. Deze grond slaagt, gelet op het volgende.

4.4.

5.1.

In beginsel is de bestuursrechter niet gehouden te toetsen of de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden is overschreden wanneer in beroep niet over de duur van de procedure wordt geklaagd. In dit geval is dit anders, omdat de Raad het onderzoek op 30 maart 2016 heeft gesloten. Er was op 30 maart 2016 nog geen overschrijding van de redelijke termijn en deze was, uitgaande van de in artikel 8:66 van de Algemene wet bestuursrecht neergelegde termijn voor het doen van een schriftelijke uitspraak, ook niet te voorzien, zodat er voor appellante ook geen reden was daarover te klagen. Daarom beoordeelt de Raad wegens de specifieke omstandigheden van dit geval ambtshalve of de redelijke termijn is overschreden en beoordeelt hij ambtshalve of een vergoeding van immateriële schade moeten worden toegekend. In dit verband wordt verwezen naar het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 10 februari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BL3354, de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van 15 juli 2016, ECLI:NL:CBB:2016:211, en de uitspraak van de Raad van 12 januari 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:104.

5.2.

De vraag of de redelijke termijn is overschreden, moet worden beantwoord aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij zijn van betekenis de ingewikkeldheid van de zaak, de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan en de rechter is behandeld, het processuele gedrag van de betrokkene gedurende de procesgang en de aard van de maatregel en het daardoor getroffen belang van de betrokkene, zoals ook uit de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens naar voren komt.

5.3.

De redelijke termijn is voor een procedure in drie instanties in zaken zoals deze in beginsel niet overschreden als die procedure in haar geheel niet langer dan vier jaar heeft geduurd (zie de uitspraak van 26 januari 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BH1009). De behandeling van het bezwaar mag ten hoogste een half jaar, de behandeling van het beroep ten hoogste anderhalf jaar en de behandeling van het hoger beroep ten hoogste twee jaar duren, terwijl doorgaans geen sprake is van een te lange behandelingsduur in de rechterlijke fase in haar geheel als deze niet meer dan drie en een half jaar heeft geduurd. De omstandigheden van het geval kunnen aanleiding geven een langere behandelingsduur te rechtvaardigen. Verder is in beginsel een vergoeding van immateriële schade gepast van € 500,- per half jaar of gedeelte daarvan, waarmee de redelijke termijn in de procedure als geheel is overschreden.

5.4.

In het geval van appellante zijn vanaf de ontvangst door het college op 11 juli 2013 van het tegen het besluit van 26 juni 2013 ingediende bezwaarschrift tot de datum van deze uitspraak, 4 december 2018, ruim vijf jaar verstreken. Noch in de zaak zelf, noch in de opstelling van appellante zijn aanknopingspunten gevonden voor het oordeel dat in dit geval de totale lengte van de procedure meer dan vier jaar zou mogen bedragen. De redelijke termijn is dus met meer dan een jaar overschreden. De overschrijding van de redelijke termijn is geheel aan de bestuursrechter toe te rekenen. Dat leidt tot een schadevergoeding € 1.500,- ten laste van de Staat.