Centrale Raad van Beroep, 23-06-2020, ECLI:NL:CRVB:2020:1337, 18/1675 PW

Appellant heeft aangevoerd dat het college hem ten onrechte een boete heeft opgelegd, omdat hij de inlichtingenverplichting niet opzettelijk heeft geschonden. Omdat appellant voor een derde en slechts enkele uren geld onder zich had, was hij in de veronderstelling dat hij niet verplicht was het college hierover te informeren.

Deze beroepsgrond slaagt niet. Bij de vraag of het college heeft aangetoond dat appellant de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden, speelt de (mate van) verwijtbaarheid geen rol. De in artikel 17, eerste lid, van de PW neergelegde verplichting is een objectief geformuleerde verplichting. Beoordeeld moet worden of appellant inlichtingen had moeten geven en dit heeft nagelaten. Niet in geschil is dat appellant op 28 oktober 2014 een bedrag van € 10.200,00 bij het Holland Casino heeft opgenomen van een rekening van een andere persoon (X), met gebruikmaking van een creditcard van X, en dat appellant deze opname niet tijdig bij het college heeft gemeld. Het had appellant redelijkerwijs duidelijk moeten zijn dat dit feit van invloed kon zijn op zijn recht op bijstand. Gelet hierop heeft het college aangetoond dat appellant de op hem rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden. Bij de vraag of wegens een aangetoonde schending van de inlichtingenverplichting een boete kan worden opgelegd is, gelet op het bepaalde in artikel 5:41 van de Awb, wel van belang of de gedraging de overtreder kan worden verweten. Het hebben van een – achteraf gebleken – onjuiste veronderstelling omtrent de grenzen van de inlichtingenverplichting is in dit geval niet een omstandigheid die tot de conclusie leidt dat appellant geen enkel verwijt treft van de schending van de inlichtingenverplichting. Gelet op de omvang van het bedrag en de omstandigheden waaronder hij het in handen kreeg, treft appellant immers minstens enige verwijtbaarheid door geen zekerheid over de omvang van zijn inlichtingenverplichting te verkrijgen bij het college. Die had hij makkelijk kunnen krijgen door deze opname te melden. Er kan appellant dus een verwijt worden gemaakt. Het college was daarom gehouden appellant met toepassing van artikel 18a van de PW een boete op te leggen.

Bij de beoordeling van de evenredigheid van de boete is de mate van verwijtbaarheid van belang. Voor een weergave van de relevante wetgeving en uitgangspunten bij de beoordeling van de evenredigheid van een bestuurlijke boete wordt verwezen naar de overwegingen 5.1 tot en met 5.11 van de uitspraak van 11 januari 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:12, met inachtneming van het feit dat per 1 januari 2017 artikel 18a van de PW en het Boetebesluit sociale verzekeringswetten zijn gewijzigd.

Een beboetbare gedraging leidt bij normale verwijtbaarheid tot een boete ter hoogte van 50% van het benadelingsbedrag. Afwijking van dit percentage naar boven is gerechtvaardigd bij opzet of grove schuld. Onder opzet wordt in dit verband verstaan: het willens en wetens handelen of nalaten, wat ertoe heeft geleid dat ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen. Onder grove schuld wordt verstaan: een ernstige, aan opzet grenzende, mate van nalatigheid, waardoor ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen. Aangezien opzet of grove schuld zijn te beschouwen als verzwarende omstandigheden, die leiden tot een hogere boete, ligt het op de weg van de bijstandverlenende instantie om aan te tonen dat de betrokkene met opzet of grove schuld heeft gehandeld. Afwijking van het percentage van 50% naar beneden is aangewezen bij verminderde verwijtbaarheid bij de overtreder. De bijstandverlenende instantie dient op basis van de beschikbare informatie, zo nodig aangevuld met door de betrokkene nader te verstrekken inlichtingen of gegevens, te beoordelen of sprake is van verminderde verwijtbaarheid. Dit is vaste rechtspraak (uitspraak van 23 juni 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:1801).

Het betoog van appellant dat hij niet opzettelijk de inlichtingenverplichting heeft geschonden, kan hem ook hier niet baten. Dit heeft het college niet aan de besluitvorming ten grondslag gelegd. Appellant heeft geen individuele omstandigheden aangevoerd om verminderde verwijtbaarheid aan te nemen. Zijn onjuiste veronderstelling als hiervoor genoemd is dat niet. De rechtbank is daarom terecht uitgegaan van normale verwijtbaarheid. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 23 juni 2015, ECLI:NL:CRVB:2015:1807) is in dat geval 50% van het benadelingsbedrag een passend uitgangspunt bij de afstemming van de boete op het aspect van verwijtbaarheid.

De rechtbank heeft de beroepsgrond, dat het college de in artikel 5:51, eerste lid, van de Awb opgenomen beslistermijn heeft overschreden en daarin aanleiding had moeten zien de boete te matigen, in strijd met artikel 8:69, eerste lid, van de Awb onbesproken gelaten. De Raad zal doen wat de rechtbank zou behoren te doen en deze beroepsgrond beoordelen.

Artikel 5:48, eerste lid, van de Awb bepaalt dat het bestuursorgaan en de voor de overtreding bevoegde toezichthouder van de overtreding een rapport kunnen opmaken. Het tweede lid bepaalt dat het rapport is gedagtekend en vermeldt:

a. de naam van de overtreder;

b. de overtreding alsmede het overtreden voorschrift;

c. zo nodig een aanduiding van de plaats waar en het tijdstip waarop de overtreding is geconstateerd.

Artikel 5:51, eerste lid, van de Awb bepaalt dat indien van de overtreding een rapport is opgemaakt, het bestuursorgaan binnen dertien weken na dagtekening van het rapport beslist.

De termijn als bedoeld in artikel 5:51, eerste lid, van de Awb is een termijn van orde. Overschrijding van deze termijn leidt als zodanig niet tot verval van de bevoegdheid een boete op te leggen, maar zou kunnen worden verdisconteerd in de hoogte van de boete. Vergelijk de uitspraak van 14 november 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:3956.

Bij het voornemen tot oplegging van een boete van 8 februari 2016 heeft het college appellant de rapportage constatering overtreding van dezelfde datum (rapport) toegezonden. In het rapport is vastgesteld dat appellant de inlichtingenverplichting heeft geschonden, zijn de feiten vastgesteld die tot deze conclusie hebben geleid en is de periode van deze schending vastgesteld. Daarmee is de overtreding vastgesteld en voldoet het rapport aan de vereisten die artikel 5:48, tweede lid, van de Awb daaraan stelt. Het college heeft met het boetebesluit niet binnen de termijn van dertien weken na dagtekening van het boeterapport een beslissing tot het opleggen van een boete genomen. In de enkele omstandigheid dat tussen het uitbrengen van het rapport en het nemen van het boetebesluit een termijn van bijna negen maanden ligt, bestaat geen aanleiding om de overschrijding van de beslistermijn te verdisconteren in de hoogte van de boete. Vergelijk de in 4.5.4 genoemde uitspraak. Zie voorts de uitspraak van 17 juli 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:2155. Deze beroepsgrond slaagt dus niet.