Centrale Raad van Beroep, 18-05-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1179, 18/3622 PW

Bij besluit van 20 juli 2017 heeft het dagelijks bestuur de bijstand van appellante met ingang van 31 januari 2017 ingetrokken. Bij besluit van 11 augustus 2017 heeft het dagelijks bestuur de over de periode van 31 januari 2017 tot en met 30 juni 2017 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 4.896,51 van appellante teruggevorderd.

Bij besluit van 8 november 2017 (bestreden besluit 1) heeft het dagelijks bestuur het bezwaar tegen de intrekking en terugvordering gegrond verklaard en de intrekking beperkt tot de periode van 31 januari 2017 tot en met 22 mei 2017 en de terugvordering beperkt tot de over die periode gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 3.677,53. Het dagelijks bestuur heeft aan de besluitvorming ten grondslag gelegd dat appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door geen melding te maken van de hennepkwekerij in haar woning. Als gevolg hiervan kan het recht op bijstand niet worden vastgesteld.

De in 4.4 genoemde aanwijzingen zijn op zichzelf en ook in samenhang bezien in dit geval onvoldoende onderscheidend om vast te stellen of deze afkomstig zijn van de aangetroffen kweek of een eerdere oogst. Het dagelijks bestuur heeft ook desgevraagd ter zitting niet inzichtelijk gemaakt op welke manier de aanwijzingen duiden op een eerdere oogst en niet afkomstig kunnen zijn van de aangetroffen kweek van zes weken. De aanduiding in het rapport dat de vervuiling van koolstoffilters en de stof erop duidt dat de hennepkwekerij al langere tijd in gebruik is, is daartoe onvoldoende specifiek. De aangetroffen toestand zou daarom ook kunnen wijzen op een kweekperiode van zes weken. Van de hoogte van aangetroffen, op een kalk gelijkende, afzetting is evenmin een nadere concrete duiding vermeld. Het rapport bevat verder tegenstrijdige en onduidelijke gegevens over de knipscharen. Zo staat vermeld dat één knipschaar is aangetroffen, terwijl daarna staat vermeld dat zich op knipschaartjes hennepresten bevonden. De aangetroffen situatie op dat punt is daarmee niet eenduidig en onduidelijk weergegeven. Anders dan het dagelijks bestuur ter zitting heeft gesteld, verwijzen de op de bedrading en de lampen aangetroffen data naar productiedata – in dit geval in 2014 – en zeggen deze data niets over de duur van het gebruik daarvan in de woning van appellante. Van de rond de trapleuning aangetroffen aanslag is niet vastgesteld dat dit THC-resten zijn. Alleen het vermoeden is, zonder nadere onderbouwing, onvoldoende voor de conclusie dat het THC-resten waren en kan daarom de conclusie dat eerder een oogst had plaatsgevonden niet dragen. In de woning van appellante zijn verder geen aanwijzingen aangetroffen, bijvoorbeeld geen planten- of wortelresten of ander afval. Ook overigens zijn geen feiten naar voren gekomen die wijzen op een oogst. Dit betekent dat het dossier onvoldoende aanknopingspunten biedt om te twijfelen aan de verklaring van appellante dat geen sprake is geweest van een oogst.

De aanwezigheid van de hennepkwekerij in de woning van appellante, moet worden aangemerkt als een feit of omstandigheid waarvan het appellante redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat dit van belang is voor de verlening van bijstand. Bij het exploiteren van een hennepkwekerij gaat het om op geld waardeerbare werkzaamheden, waarmee inkomsten zijn of kunnen worden verworven. Dit volgt ook uit de verklaring van appellante dat het haar bedoeling was om met de hennepkwekerij in haar woning inkomsten te verkrijgen. Appellante heeft op 29 juni 2017 namelijk over deze hennepkwekerij verklaard dat zij dat gedaan heeft voor extra inkomsten. Door van de aanwezigheid van de hennepkwekerij in haar woning geen melding te maken, heeft appellante het dagelijks bestuur de mogelijkheid ontnomen tijdig een onderzoek te doen instellen naar de hennepkwekerij en de gevolgen van (de aanwezigheid van) de hennepkwekerij in de woning van appellante voor het recht op bijstand.

Anders dan appellante heeft betoogd, had zij ook melding moeten maken van de hennepkwekerij in haar woning als derden daarbij betrokken waren of dezen de hennepkwekerij exploiteerden. Zoals het dagelijks bestuur heeft opgemerkt, is aannemelijk dat appellante ook met het faciliteren van een hennepkwekerij in haar woning inkomsten heeft verworven of had kunnen verwerven. De door appellante aangevoerde redenen voor haar handelen en de mate van betrokkenheid bij de hennepkwekerij zijn in dit kader niet van belang. De in artikel 17, eerste lid, van de PW neergelegde inlichtingenverplichting is namelijk een objectief geformuleerde verplichting, waarbij verwijtbaarheid geen rol speelt. Uitsluitend moet worden beoordeeld of appellante inlichtingen over de hennepkwekerij had moeten verstrekken en dit heeft nagelaten. Dit is het geval. Appellante heeft dan ook over de periode van 28 maart 2017 tot en met 22 mei 2017 de op haar rustende inlichtingenverplichting geschonden.

De enkele, op geen enkele wijze nader geconcretiseerde of onderbouwde stelling dat zij geen inkomsten heeft ontvangen uit de hennepkwekerij, is daarvoor onvoldoende. Bij de exploitatie van een hennepkwekerij gaat het om op geld waardeerbare werkzaamheden, waarmee inkomsten zijn of kunnen worden verworven. Doordat appellante geen inzicht heeft gegeven van de in het kader van de hennepkwekerij gemaakte afspraken, van de in dat kader verrichte werkzaamheden en daaruit ontvangen inkomsten of te ontvangen inkomsten, heeft het dagelijks bestuur het recht op bijstand over de periode van 28 maart 2017 tot en met 22 mei 2017 niet kunnen vaststellen.

Appellante heeft een vonnis van de politierechter van 20 april 2018 overgelegd. In dit vonnis heeft de politierechter appellante – voor zover hier van belang en samengevat weergegeven – vrijgesproken van het samen met anderen opzettelijk telen van 280 hennepplanten en heeft hij appellante veroordeeld voor medeplichtigheid aan deze hennepteelt. Daarnaast heeft de politierechter de vordering ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel afgewezen.

Ingevolge artikel 6, tweede lid, van het EVRM wordt een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld voor onschuldig gehouden tot zijn schuld in rechte is komen vast te staan. Deze onschuldpresumptie brengt mee dat het publieke organen en autoriteiten niet is toegestaan om na een strafrechtelijke vrijspraak in een bestuursrechtelijke procedure alsnog twijfels te uiten over de onschuld van een betrokkene ten aanzien van het feit waarvoor hij is vrijgesproken. Zie de uitspraak van 7 augustus 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:2398. Voor zover het gaat om de veroordeling van appellante voor medeplichtigheid aan de hennepteelt is geen sprake van een strafrechtelijke vrijspraak en faalt het beroep op de onschuldpresumptie al om die reden.

Appellante is door de strafrechter wel vrijgesproken van – kort gezegd – het samen met anderen opzettelijk telen van hennep. Voor een geslaagd beroep op de onschuldpresumptie dient een betrokkene allereerst te stellen en te bewijzen dat een voldoende verband bestaat tussen de strafrechtelijke procedure en de latere bestuursrechtelijke procedure. Niet in geschil is dat in de hier aan de orde zijnde procedures is uitgegaan van hetzelfde feitencomplex en in dit geval een voldoende verband bestaat tussen beide procedures. Dit verband is op zichzelf niet voldoende voor de conclusie dat het oordeel van de politierechter eraan in de weg staat dat in de bestuursrechtelijke procedure de feiten waarvan de betrokkene is vrijgesproken bewezen worden verklaard. Daarvoor is van belang dat de rechterlijke autoriteiten door hun optreden, de motivering van hun beslissing of de door hen gebruikte bewoordingen geen twijfel dienen te doen ontstaan over de juistheid van de vrijspraak van wat de betrokkene in de strafzaak werd verweten.

In dit geval kan tot een oordeel worden gekomen over het besluit tot intrekking van de bijstand zonder twijfel op te roepen over de juistheid van de gronden van de in het vonnis van de politierechter vervatte vrijspraak. Daarbij is in de eerste plaats van betekenis dat in de strafrechtelijke procedure een andere rechtsvraag heeft voorgelegen. De strafrechter diende de vraag te beantwoorden – kort gezegd – of appellante in haar woning, al dan niet samen met anderen, opzettelijk hennep heeft geteeld. In de procedure over de intrekking en terugvordering van bijstand ligt de vraag voor of appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden en gaat het erom of het haar redelijkerwijs duidelijk moest zijn dat de exploitatie van de hennepkwekerij in haar woning van invloed kan zijn op het recht op bijstand, zonder dat opzet een rol speelt. Dat appellante niet zelf, al dan niet samen met anderen, de hennep heeft geteeld is voor beantwoording van die vraag irrelevant. In de procedure over de intrekking en terugvordering gaat het om op geld waardeerbare activiteiten waarmee inkomsten zijn of kunnen worden verworven. Zoals in 4.7.2 is overwogen dient ook het faciliteren van een hennepkwekerij, waarmee inkomsten zijn of kunnen worden verworven, te worden gemeld, omdat ook dat van invloed kan zijn op het recht op bijstand. Verder is van belang dat in de procedure over intrekking en terugvordering van bijstand minder strenge bewijsregels gelden dan in de strafrechtelijke procedure. Voor een veroordeling in de strafrechtelijke procedure is immers nodig dat buiten redelijke twijfel komt vast te staan dat appellante de haar verweten gedraging heeft begaan. De feiten moeten wettig en overtuigend worden bewezen. In de procedure inzake de intrekking en terugvordering van bijstand is alleen vereist dat aannemelijk is dat appellante de gedraging die aan de besluitvorming ten grondslag ligt, schending van de inlichtingenverplichting, heeft begaan.

Ook het gegeven dat de strafrechter de ontnemingsvordering heeft afgewezen leidt niet tot het oordeel dat het beroep op de onschuldpresumptie slaagt. De strafrechter heeft overwogen dat de verklaring van appellante dat nog niet was geoogst aannemelijk is. Dat stemt overeen met wat hiervoor in 4.5.1 is overwogen. Dat aannemelijk is dat geen oogst had plaatsgevonden, is, zoals in 4.7 is overwogen, voor de vraag of appellante de op haar rustende inlichtingenverplichting heeft geschonden door haar betrokkenheid bij de hennepplantage in de periode dat die in haar woning is geëxploiteerd en in de daaraan voorafgaande voorbereidingsperiode, niet van belang.