Parket bij de Hoge Raad, 23-09-2008, BD3902, 01018/07

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Het Gerechtshof te Arnhem heeft de verdachte op 3 oktober 2006 ter zake van "poging tot doodslag" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vier jaren en zes maanden.

2. Mr. C.D.A.L. Majoie, advocaat te Arnhem, heeft namens de verdachte beroep in cassatie ingesteld. Mrs. G.P. Hamer en B.P. de Boer, advocaten te Amsterdam, hebben een schriftuur ingezonden, houdende drie middelen van cassatie.

3.1 Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof zonder uitdrukkelijke toestemming van de verdediging en de Advocaat-Generaal heeft afgezien van de hernieuwde oproeping van de niet verschenen getuige [slachtoffer].

"Inmiddels zijn er in deze zaak vijf behandelingen bij uw Hof geweest (...). Ik ben van mening dat er een eind moet komen aan deze zaak. Ik verzoek u de behandeling van de strafzaak vandaag af te ronden."

3.4 Los daarvan merk ik op dat het gestelde verzuim in eerste instantie heeft plaatsgevonden op de terechtzitting van 30 januari 2006, toen het Hof zijn beslissing nam over wat op de nadere terechtzitting zou dienen te geschieden en wie daarvoor zouden moeten worden opgeroepen; daarbij is [slachtoffer] over het hoofd gezien. Daarover heeft de raadsman, zoals uit het voorgaande volgt, echter noch op die terechtzitting, noch op de volgende terechtzittingen (ook niet bij pleidooi) geklaagd, terwijl hij desgevraagd op de laatste terechtzitting zelfs heeft verklaard dat hij geen verzoeken meer had. Gelet daarop faalt het middel mijns inziens al omdat onder die omstandigheden een klacht als de onderhavige niet alsnog in cassatie naar voren kan worden gebracht.(2)

3.5 Het middel faalt.

4.1 Het tweede middel klaagt dat in strijd met het recht op een eerlijk proces als bedoeld in art. 6 EVRM en het bepaalde in art. 289, eerste en derde lid, Sv de op de terechtzittingen van 10 maart 2005 respectievelijk 30 januari 2006 gehoorde getuigen [getuige 3] en [getuige 4] voorafgaand aan hun eigen verhoor aanwezig zijn geweest bij de verhoren van andere getuigen en daarvan kennis hebben kunnen nemen.

De verdediging en de advocaat-generaal doen afstand van de getuige.

De voorzitter deelt na schorsing voor beraad mede dat het hof voor vandaag geen vragen heeft aan de getuige, maar dat het hof geen afstand van hem doet, zodat niet uit te sluiten is dat hij nog een keer zal worden opgeroepen.

De voorzitter doet de in de gehoorzaal verschenen getuige voor het hof verschijnen. Deze doet op de vragen van de voorzitter opgave omtrent naam, voornamen, geboortedatum, beroep, woon- of verblijfplaats zoals hieronder is vermeld.

De getuige [getuige 3] verklaart de moeder van verdachte te zijn en Iegt vervolgens - nadat de voorzitter erop gewezen heeft dat de getuige zich kan beroepen op het verschoningsrecht en deze heeft verklaard hiervan geen gebruik te maken - op de bij de wet voorgeschreven wijze in handen van de voorzitter de eed af de gehele waarheid en niets dan de waarheid te zeggen.

Aangezien getuige de Nederlandse taal niet beheerst, vindt het onderzoek plaats met bijstand van W.J.F. el Berrah-van Melzen, tolk voor de Marokkaanse taal (...)

De getuige [getuige 5] wordt gehoord onder het verband van de op de terechtzitting van dit hof van 5 september 2005 afgelegde belofte als getuige.

De voorzitter deelt met instemming van de advocaat-generaal, de verdachte en de raadsman de getuige [getuige 5] mede, dat zijn tegenwoordigheid niet meer wordt vereist.

De voorzitter doet de in de gehoorzaal verschenen getuige [getuige 4] voor het hof verschijnen. Deze doet op de vragen van de voorzitter opgave omtrent naam, voornamen (...) en legt vervolgens op de bij de wet voorgeschreven wijze in handen van de voorzitter de eed af de gehele waarheid en niets dan de waarheid te zeggen.

De voorzitter deelt met instemming van de advocaat-generaal, de verdachte en de raadsman de getuige [getuige 4] mede, dat zijn tegenwoordigheid niet meer wordt vereist."

4.3 Ik meen in de eerste plaats dat het middel bij gebrek aan feitelijke grondslag niet tot cassatie kan leiden. Ik lees de processen-verbaal van de terechtzittingen aldus dat op een bepaald moment het Hof de getuigen [getuige 3] onderscheidenlijk [getuige 4] die, nadat telkens de andere getuige was gehoord, in de gehoorzaal waren aangekomen, voor zich heeft doen verschijnen. Dat die getuigen voorafgaand aan hun verhoor tijdens het verhoor van [slachtoffer], respectievelijk van [getuige 5] al in de gehoorzaal aanwezig waren, zoals het middel stelt, blijkt niet en is in het algemeen niet gebruikelijk. Ik zie op grond van de inhoud van het proces-verbaal ook geen grond om aan te nemen dat het Hof van de gebruikelijke gang van zaken is afgeweken. Daarbij neem ik nog in aanmerking dat niet blijkt dat de verdediging of het Openbaar Ministerie ter zake enig bezwaar heeft gemaakt of opmerkingen hebben gemaakt over het verloop van het getuigenverhoor.(3)

4.6 De stelling dat dan in ieder geval het gebruik tot het bewijs van een onder die omstandigheden afgelegde getuigenverklaring nader moet worden gemotiveerd, is ook niet juist (vgl. HR 21 oktober 1997, NJ 1998, 171).

4.7 Het middel kan niet tot cassatie leiden.

5.1 Het derde middel klaagt dat het Hof ter motivering van de bewezenverklaring een deels onbegrijpelijke bewijsoverweging heeft gebruikt en voorts ten onrechte de naar het oordeel van het Hof leugenachtige verklaring van een ander dan verdachte mede redengevend heeft geacht voor de bewezenverklaring.

1. Op maandag 17 november 2003, om 22.00 à 22.30 uur 's avonds werd [slachtoffer] beschoten met een vuistvuurwapen. Hij werd in de borst getroffen. [Slachtoffer] werd beschoten op of bij een parkeerplaats in de nabijheid van een restaurant in het buitengebied van Arnhem. Hij wist aan zijn belager(s) te ontkomen, vluchtte naar en in het restaurant en daar, opgevangen door de getuigen [getuige 1] en [getuige 2], vertelde hij onmiddellijk dat hij was beschoten door verdachte. Hij noemde diens naam en voornaam, diens adres en het gegeven dat verdachte in een witte auto reed. Genoemde getuigen zagen kort daarop een witte auto wegrijden bij het restaurant.

2. Verdachte reed destijds in een witte auto.

3. Verdachte heeft geen alibi.

4. [Slachtoffer] heeft vervolgens in verschillende verklaringen en tweemaal onder ede gehoord door het hof, vastgehouden aan deze lezing: het was verdachte die hem, [slachtoffer], had meegenomen naar de plaats waar op hem werd geschoten en het was verdachte die dat laatste deed.

5. [Slachtoffer] en verdachte kenden elkaar al geruime tijd. Dat blijkt ook uit de verklaringen van verdachte. Er is een tijd geweest dat zij betrekkelijk regelmatig met elkaar omgingen.

6. De verklaringen van [slachtoffer] zijn voor de verdachte uitermate belastend. Verdachte heeft in eerste aanleg verklaard dat het voor hem niet duidelijk is waarom [slachtoffer] hem aanwees als de schutter. Zijn relatie met [slachtoffer] was altijd goed geweest. In tweede aanleg, dus ten overstaan van dit hof, heeft verdachte verklaard dat hij zich kon voorstellen dat [slachtoffer] redenen had om niet de waarheid te zeggen en snel zijn, verdachtes, naam te noemen maar niet welke redenen dan wel.

7. Het ligt niet voor de hand dat [slachtoffer] steeds en zo volhardend als hij dat is blijven doen, verdachte heeft aangewezen als de dader om een derde, de werkelijke dader, te beschermen omdat hij dat van meet af aan even goed zou hebben kunnen doen door te zwijgen over de schutter.

8. Uit de verklaringen van [slachtoffer], zowel tegenover de politie afgelegd als voor het hof, blijkt dat [slachtoffer] in het verleden een aantal malen op verzoek van verdachte harddrugs (heroïne) heeft getest. [Slachtoffer] is of was drugs-verslaafd. Uit de verklaringen van [slachtoffer] blijkt dat hij op 17 november 2003 door verdachte zou zijn gevraagd om mee te gaan en mee is gegaan in de verwachting dat hij andermaal voor verdachte drugs zou moeten of mogen testen. Dat levert een plausibele verklaring op voor het feit dat [slachtoffer] zich die avond en op dat tijdstip liet meevoeren naar de plaats van de schietpartij.

9. Verdachte heeft tegenover het hof aanvankelijke ontkend in het verleden met drugs vandoen te hebben gehad. Hij zou nooit in drugs hebben gedeald of in dat kader hebben bemiddeld en nooit met politie en justitie in aanraking zijn gekomen in verband met drugs. Eenmaal door het hof geconfronteerd met het feit dat hij in 1996 in Duitsland tot een vrijheidsstraf was veroordeeld voor "Unerläubte Einfuhr und Handeltreiben mit Betäubungsmittel" gaf verdachte toe dat het anders was. Uit de verklaring van de getuige [getuige 5] blijkt dat verdachte in de drugsscene als dealer bekend staat. De verklaringen van [slachtoffer] laten zien dat zijn contacten met verdachte in die sfeer lagen.

10. Het hof neemt als vaststaand feit aan dat verdachte zich na 17 november 2003 heeft weggehouden voor de politie. Verdachte ontkent dat, maar ten onrechte. Dit oordeel van het hof berust op het navolgende:

- Toen de politie op 27 november 2003 het adres [a-straat 1] bezocht en naar verdachte vroeg werd de politie door de moeder en de broer van verdachte meegedeeld dat zij al geruime tijd geen contact meer hadden gehad met verdachte en dat verdachte daar niet meer woonde.

- De broer van verdachte spreekt goed Nederlands (getuige [getuige 3]).

- In het bijzonder tegen de achtergrond van dit laatste is ongeloofwaardig de verklaring van de getuige [getuige 3], verdachtes moeder, afgelegd ter zitting van het hof van 10 maart 2005 die er in de kern op neer komt dat verdachte al die tijd gewoon op dat adres heeft gewoond en dat niet zou zijn gezegd dat verdachte daar niet meer woonde.

11. Het feit dat verdachte zich enige tijd voor de politie heeft weggehouden valt, zonder verklaring van de kant van verdachte niet te rijmen met het feit dat hij pas na zijn arrestatie hoorde dat [slachtoffer] was neergeschoten (verklaring verdachte op 10 maart 2005).

12. Ter zitting van het hof van 15 december 2005 heeft [slachtoffer] een brief doen bezorgen waarin hij, voor zover thans relevant, het navolgende schreef:

"[Verdachte] de korte tijd dat hij vast zat in de gevangenis lopen opscheppen dat hij mij heeft neergeknald aan ene "[getuige 4]" een jongen uit [A] en aan "[getuige 5]" een Antilliaanse jongen van de drugssoos."

13. Naar aanleiding daarvan zijn "[getuige 5]" (de getuige [getuige 5]) en "[getuige 4]" (de getuige [getuige 4]) gehoord. Met die verklaringen is komen vast te staan dat verdachte, toen hij voor deze zaak preventief gedetineerd zat, met beiden (ook met [getuige 5]) over de zaak heeft gesproken. Uit wat er van de inhoud en het verloop van die gesprekken is komen vast te staan valt niet af te leiden dat verdachte toen heeft toegegeven dat hij degene is geweest die op [slachtoffer] heeft geschoten. Dat het voor [getuige 5] op basis van diens gesprek met verdachte duidelijk was dat verdachte de schutter was geweest, is onvoldoende waar niet blijkt dat zulks met zoveel woorden door verdachte is gezegd en het even zo goed kan dat [getuige 5] verdachte toen verkeerd heeft begrepen.

14. De verklaring van in het bijzonder [getuige 5] laat wel zien dat verdachte destijds actief was in het wereldje van de drugsgebruikers, als dealer bekend stond hetgeen de geloofwaardigheid van [slachtoffer] over de aard en het waarom van zijn contact met verdachte ondersteunt.

15. Het saldo is voor het hof dat [slachtoffer zijn] verklaringen, anders dan door de verdediging is aangevoerd, een voldoende stevig, betrouwbaar en overtuigend uitgangspunt vormen voor de cruciale rol die dit materiaal in het bewijs bij een veroordeling zoals volgt krijgt te vervullen. Daarbij betrekt het hof op het punt van de overtuiging dat verdachte, die als zijn lezing juist zou zijn niets te verbergen zou hebben, in zijn procesopstelling één- en andermaal een goed zicht op de zaak en op zijn bemoeïingen met drugs en de drugsscene, waartoe [slachtoffer] behoort of behoorde, heeft belemmerd.

16. Voor het aannemen van poging moord pleit dat op [slachtoffer] twee keer met een vuurwapen is geschoten. In het bijzonder op grond van hetgeen daaraan voorafging volgens [slachtoffer]. Op grond van de plaats waar en het uur waarop de schietpartij plaatsvond zou kunnen worden geconcludeerd dat verdachte met voorbedachten rade heeft gehandeld. Het hof oordeelt toch anders omdat tijd en plaats ook passen in de lezing van [slachtoffer] dat hij mogelijk zou worden ingeschakeld om drugs te testen en omdat het bij het zwijgen van verdachte over hetgeen daar en toen gepasseerd is niet uit te sluiten is dat verdachte, hoe onterecht ook, onverwacht aanleiding heeft gezien om tegen [slachtoffer] een vuurwapen te gebruiken.

17. Zowel de hiervoor besproken elementen van het bewijs als die welke hiervoor niet uitdrukkelijk aan de orde kwamen zullen in het geval dat cassatieberoep wordt ingesteld worden uitgewerkt in de aanvulling op dit arrest."

5.6 Ik laat daar dat het Hof niet met zoveel woorden heeft geoordeeld dat de verklaring van [getuige 3] - inhoudende dat haar zoon, de verdachte, in de relevante periode al die tijd gewoon op het adres [a-straat 1] heeft gewoond en dat niet tegen de politie is gezegd dat de familie al geruime tijd geen contact meer had met verdachte - kennelijk leugenachtig is en afgelegd met het doel om de waarheid met betrekking tot het onderhavige delict te bemantelen. Het Hof heeft immers niet meer overwogen dan dat het die verklaring niet geloofwaardig heeft geacht. Dat oordeel is in het licht van de stukken van het geding niet onbegrijpelijk.(8)

5.7 De redenering van het Hof in zijn nadere bewijsoverweging houdt, voor zover hier van belang, het oordeel in dat aannemelijk is dat de verdachte zich gedurende een periode, aanvangende direct na de schietpartij, en in verband met die gebeurtenis heeft schuilgehouden voor de politie. Zijn oordeel komt er verder op neer dat daaraan niet afdoet wat [getuige 3] ter terechtzitting van het Hof heeft verklaard.

5.11 Uit het voorgaande volgt dat het middel tevergeefs is voorgesteld.

6. De middelen falen. Het eerste en het tweede middel kunnen, lijkt mij, in ieder geval met de aan art. 81 RO te ontlenen korte motivering worden afgedaan.

7. Gronden die de Hoge Raad aanleiding zouden behoren te geven van zijn bevoegdheid tot ambtshalve vernietiging gebruik te maken, heb ik niet aangetroffen.

8. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.