Parket bij de Hoge Raad, 29-03-2011, BP3747, 09/00121

Conclusie inzake:

[Verdachte]

1. Het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch heeft bij arrest van 16 december 2008 verdachte wegens "diefstal, voorafgegaan van bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van twee jaren met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr. Voorts heeft het Hof de tenuitvoerlegging gelast van een eerder aan verdachte voorwaardelijke opgelegde gevangenisstraf voor de duur van vier maanden.

2. Namens verdachte heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur drie middelen van cassatie voorgesteld.

3. Het eerste middel behelst de klacht dat de bewezenverklaring onvoldoende is gemotiveerd, nu het Hof het bewezenverklaarde in strijd met art. 342, tweede lid, Sv uitsluitend heeft gebaseerd op de verklaringen van aangever [slachtoffer].

5. Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat het Hof het volgende heeft vastgesteld. De verdachte is op 11 maart 2006 rond 19:30 uur naar het café "[B]" in Grathem gegaan (bewijsmiddel 3). De eigenaar van dit café heeft op 12 maart 2006 rond 00:30 uur een taxi voor de verdachte gebeld, waarna taxichauffeur [slachtoffer] hem aldaar is komen ophalen (bewijsmiddelen 1, 2 en 3). De verdachte is voorin in de taxi ingestapt en heeft aan [slachtoffer] aangegeven dat hij naar het adres van zijn moeder in Geldrop wilde gaan (bewijsmiddelen 1, 2 en 3). In de buurt dat adres aangekomen heeft de verdachte tegen [slachtoffer] gezegd dat hij moest stoppen en de motor uit moest zetten (bewijsmiddelen 1 en 2). Vervolgens heeft de verdachte tegen [slachtoffer] gezegd dat hij een "Baretta 9 mm" (een vuurwapen) bij zich had en aan hem gevraagd of hij dat wapen wilde zien (bewijsmiddelen 1 en 2). Daarna heeft de verdachte diverse keren tegen [slachtoffer] geschreeuwd dat hij geld wilde, waarbij hij met zijn gezicht dichtbij [slachtoffer] kwam (bewijsmiddelen 1 en 2). Als gevolg hiervan heeft [slachtoffer] zijn knipbeurs - met daarin geld van hem zelf en van zijn taxibedrijf - naast zich in de "middenconsole" gezet, waarna de verdachte het papiergeld en even later ook het muntgeld (in totaal ongeveer € 175,-) uit die knipbeurs heeft gepakt (bewijsmiddelen 1 en 2). Nadat de verdachte uit de taxi was gestapt, heeft [slachtoffer] omstreeks 02:07 uur "112" gebeld en gemeld dat hij net is beroofd door een blanke jongen van 25 jaren oud met kort blond haar, die zei dat hij een wapen in zijn broekzak had (bewijsmiddelen 1 en 4). Tenslotte is de verdachte om 04:40 uur door de politie aangehouden (bewijsmiddel 4).

6. Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 2 december 2008 heeft de raadsvrouw van de verdachte onder meer bepleit dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van de tenlastegelegde diefstal met geweld, nu de verklaring van de verdachte dat hij het niet heeft gedaan aannemelijk is geworden. De raadsvrouw heeft daartoe het volgende aangevoerd. Voor de verklaring van de verdachte is steunbewijs te vinden in de omstandigheid dat hij bij zijn aanhouding geen wapen bij zich droeg en geen geldbedrag van € 175,- bij zich had. Voorts is voor de verklaring van [slachtoffer] geen steunbewijs te vinden, nu de politie niet heeft gecontroleerd welk geldbedrag uit diens portemonnee ontbrak.

7. Het Hof heeft - in reactie op dit verweer - onder het hoofd "bijzondere overwegingen omtrent het bewijs" geoordeeld dat op grond van de gebezigde bewijsmiddelen wettig en overtuigend bewezen is dat de verdachte het bewezenverklaarde feit heeft begaan. Het Hof heeft daartoe het volgende overwogen. [Slachtoffer] is op de terechtzitting in hoger beroep van 2 december 2008 als getuige gehoord en is toen in de kern gebleven bij de door hem bij de politie afgelegde verklaring. Bovendien is er geen reden om aan de betrouwbaarheid van de verklaring van [slachtoffer] te twijfelen, nu zijn verklaring steun vindt in de verklaring van de verdachte - voor zover inhoudende dat hij zich per taxi door [slachtoffer] heeft laten vervoeren en dat hij degene is geweest over wie [slachtoffer] heeft verklaard - en in het feit dat [slachtoffer] direct nadat de verdachte de taxi had verlaten bij de politie heeft gemeld dat hij zojuist door een jongen, die zei dat hij een wapen in zijn broekzak had, is beroofd. Voorts doen de door de raadsvrouw aangevoerde omstandigheden geen afbreuk aan de verklaring van [slachtoffer], nu de omstandigheid dat de verdachte bij zijn aanhouding geen wapen bij zich droeg niet impliceert dat hij niet tegen [slachtoffer] heeft gezegd dat hij een "Baretta 9 mm" bij zich had en de omstandigheid dat de verdachte bij zijn aanhouding (tweeënhalf uur later) het ontvreemde geldbedrag niet bij zich had niet betekent dat hij het geld niet heeft weggenomen.

8. Volgens het tweede lid van art. 342 Sv kan het bewijs dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, door de rechter niet uitsluitend worden aangenomen op de verklaring van één getuige. Deze bepaling heeft betrekking op de bewezenverklaring als geheel en vereist niet dat elk aspect van de bewezenverklaring door meer dan één bewijsmiddel wordt ondersteund. Voorts strekt de bepaling ter waarborging van de deugdelijkheid van de bewijsbeslissing, in die zin dat zij de rechter verbiedt tot een bewezenverklaring te komen indien de door één getuige genoemde feiten en omstandigheden op zichzelf staan en onvoldoende steun vinden in ander bewijsmateriaal. De vraag of aan het bewijsminimum van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan, laat zich niet in algemene zin beantwoorden, maar vergt een beoordeling van het concrete geval. Opmerking verdient nog dat het bij de in cassatie aan te leggen toets of aan het bewijsminimum van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan, van belang kan zijn of de feitenrechter zijn oordeel dat dat het geval is, nader heeft gemotiveerd.(1)

9. In de hiervoor onder 7 weergegeven overwegingen heeft het Hof gemotiveerd uiteengezet dat en waarom het van oordeel is dat de bij de politie en op de terechtzitting in hoger beroep van 2 december 2008 afgelegde verklaringen van [slachtoffer] (bewijsmiddelen 1 en 2) voldoende steun vinden in het overige gebezigde bewijsmateriaal, te weten de bij de politie afgelegde verklaring van de verdachte (bewijsmiddel 3) en het relaas van verbalisant [verbalisant 1] (bewijsmiddel 4). Gelet op hetgeen hiervoor onder 8 is vooropgesteld, geeft dit oordeel geen blijk van miskenning van art. 342, tweede lid, Sv, terwijl het evenmin onbegrijpelijk is.(2) De bewezenverklaring is in zoverre toereikend gemotiveerd.

10. Het middel faalt.

11. Het tweede middel bevat de klacht dat de bewezenverklaring niet begrijpelijk is gemotiveerd, nu het Hof is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting wat betreft de betekenis van het begrip "bedreiging met geweld" als bedoeld in art. 312 Sr.

12. Van bedreiging met geweld in de zin van art. 312 Sr kan ook sprake zijn indien de verdachte een dermate dreigende situatie heeft gecreëerd, dat de vrees van het slachtoffer voor geweld van de zijde van de verdachte gerechtvaardigd is.(3)

13. In de onderhavige zaak is de bedreiging met geweld blijkens de bewezenverklaring als volgt feitelijk omschreven: De verdachte heeft tegen [slachtoffer] gezegd dat hij een "Baretta 9 mm" bij zich had, hij heeft hem toegeschreeuwd dat hij geld wilde hebben en hij heeft hem toegeschreeuwd dat hij meer geld wilde hebben. Uit de hiervoor onder 5 weergegeven vaststellingen blijkt dat de verdachte [slachtoffer] eerst heeft geboden te stoppen en de motor uit te zetten en dat hij vervolgens voornoemde uitlatingen heeft gedaan, terwijl [slachtoffer] op dat moment 's nachts alleen naast de verdachte in een afgesloten taxi zat. Bovendien betrof het de taxi van [slachtoffer] zelf (althans van het taxibedrijf waarvoor hij werkte), zodat van hem niet kon worden verwacht dat hij die taxi zou verlaten en deze onbeheerd achter zou laten teneinde de dreigende situatie te ontvluchten. Voorts heeft [slachtoffer] tegenover de politie verklaard dat hij zich bedreigd voelde op het moment dat de verdachte tegen hem had gezegd dat hij een "Baretta 9 mm" - naar hij begreep een vuurwapen - bij zich had en dat hij zocht naar een manier om "hier veilig uit te komen" (bewijsmiddel 1). Daarnaast heeft [slachtoffer] ook op de terechtzitting in hoger beroep van 2 december 2008 verklaard dat hij zich bedreigd voelde toen de verdachte om geld riep (bewijsmiddel 2).

14. In de bestreden uitspraak ligt als het oordeel van het Hof besloten dat de verdachte een dermate dreigende situatie had gecreëerd, dat de vrees van [slachtoffer] voor geweld van de zijde van de verdachte gerechtvaardigd was en dat aldus de door de verdachte gedane uitlatingen kunnen worden aangemerkt als "bedreiging met geweld" in de zin van art. 312 Sr. In het licht van hetgeen hiervoor onder 12 is vooropgesteld en gelet op de context waarin de verdachte zijn uitlatingen heeft gedaan, geeft dit oordeel geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk.(4) Het Hof heeft uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen kunnen afleiden dat de verdachte op 12 maart 2006 te Geldrop op de openbare weg met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een geldbedrag van € 175,-, toebehorende aan een ander of anderen dan aan de verdachte, welke diefstal werd voorafgegaan van bedreiging met geweld tegen [slachtoffer], gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden. De bewezenverklaring is ook in zoverre naar de eis der wet met redenen omkleed.

15. Het middel faalt.

16. Het derde middel behelst de klacht de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden.

17. De verdachte heeft op 19 december 2008 beroep in cassatie ingesteld. De stukken zijn op 18 november 2009 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. De Hoge Raad zal uitspraak doen nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dit brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM inderdaad is overschreden. Het middel is terecht voorgesteld. Dit moet leiden tot strafvermindering.

18. Het derde middel slaagt. Het eerste en het tweede middel falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

19. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

AG