Rechtbank Oost-Brabant, 17-10-2014, ECLI:NL:RBOBR:2014:6305, SHE 13/5073 en SHE 14/2411

De rechtbank gaat uit van de volgende feiten.

Voor de inrichting (een vleesvarkenshouderij) is op 30 augustus 1978 een Hinderwetvergunning verleend . Deze vergunning had betrekking op het oprichten van twee vleesvarkensstallen. Een van deze twee stallen is niet gerealiseerd, zodat het daarop betrekking hebbende deel van de vergunning van rechtswege is vervallen. In de bestaande stal (stal 1) zijn 500 vleesvarkens gehuisvest.

Op 21 juni 2013 heeft vergunninghoudster bij verweerder een aanvraag tot het verlenen van een beschikking 1e fase ingediend ten behoeve van de volgende veranderingen:

- het oprichten en in werking hebben van een nieuwe vleesvarkensstal voor 2.944 vleesvarkens (stal 2), die wordt voorzien van een chemisch luchtwassysteem met 95% emissiereductie;

- het realiseren van 6 voersilo’s, een spuiwatersilo, een opslag voor zwavelzuur en een kadaverplaats ten behoeve van de nieuwe stal.

De aanvraag ziet op een nieuwe - de gehele inrichting omvattende - vergunning volgens artikel 2.6, eerste lid, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo).

Verweerder heeft het ontwerpbesluit gedurende zes weken ter inzage gelegd. Eisers hebben in deze periode zienswijzen ingediend.

Op 20 september 2013 heeft vergunninghoudster bij verweerder een aanvraag ingediend tot het verlenen van een beschikking 2e fase voor het bouwen van een nieuwe vleesvarkensstal met spoelplaats en voedersilo’s.

Verweerder heeft het ontwerpbesluit gedurende zes weken ter inzage gelegd. Eisers hebben ook met betrekking tot dit ontwerpbesluit tijdig zienswijzen ingediend.

Eisers wonen aan de [adres 2]. Zij hebben een veehouderij. Voor deze inrichting aan de [adres 2] is op 13 december 2005 een omgevingsvergunning verleend.

Ingevolge artikel 6.3, tweede lid van de Wabo, worden beide beschikkingen, nu tegen beide beschikkingen een beroep aanhangig is, voor de behandeling van het beroep als één besluit (verder: de omgevingsvergunning) aangemerkt. De rechtbank merkt het besluit van 29 juli 2014 aan als een besluit in de zin van artikel 6:19 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

Desgevraagd hebben eisers, na verweerders uitleg ter zitting over de mogelijke gang van zaken indien bij het nader archeologisch onderzoek waardevolle vondsten worden gedaan, aangegeven dat het beroep zich niet langer richt tegen de verleende toestemming voor het afwijken van het bestemmingsplan. Eisers hebben verder de beroepsgrond met betrekking tot het aspect luchtkwaliteit ingetrokken.

Eisers vrezen voor geluidsoverlast vanwege de nachtelijke aanvoer van biggen en afvoer van vleesvarkens. Volgens hen volgt uit het akoestisch onderzoek dat in dit geval de grenswaarde van 60 dB(A) voor het piekgeluid wordt overschreden.

Verweerder heeft gewezen op de aanvraag en het akoestisch onderzoek dat als gewaarmerkt stuk deel uitmaakt van de omgevingsvergunning. Hieruit volgt dat het aanvoeren van biggen en afvoeren van vleesvarkens plaatsvindt in de dagperiode en niet in de avond- of nachtperiode. Er is daarom geen vergunning verleend voor deze activiteiten. Indien deze activiteiten toch worden uitgevoerd, wordt gehandeld in strijd met artikel 2.1, eerste lid, onder e, van de Wabo.

Vergunninghoudster heeft aangegeven dat het geen probleem vormt om met leveranciers en afnemers afspraken te maken over de aan- en afvoer van biggen en vleesvarkens in de dagperiode.

Zowel het aanvraagformulier als het akoestisch onderzoek van 28 mei 2013 maken deel uit van de omgevingsvergunning. In het akoestisch rapport is in de beschrijving van de representatieve bedrijfssituatie expliciet aangegeven dat slechts in de dagperiode biggen worden aangevoerd en vleesvarkens worden afgevoerd. Naar het oordeel van de rechtbank volgt hieruit dat geen vergunning is gevraagd en verleend voor de aanvoer van biggen en de afvoer van vleesvarkens in de avond- of nachtperiode. Als dit toch gebeurt, wordt gehandeld in strijd met artikel 2.1, eerste lid, onder e, van de Wabo. Verweerder kan hiertegen optreden. Verweerder heeft in de vrees van eisers geen aanleiding hoeven zien de omgevingsvergunning te weigeren omdat eisers niet aannemelijk hebben gemaakt dat vergunninghoudster zich op dit onderdeel niet aan de vergunning zal houden.. In de door eisers geuite klacht dat verweerder nooit optreedt, ziet de rechtbank geen aanleiding voor een ander oordeel. Eisers kunnen rechtsmiddelen aanwenden tegen de (stilzwijgende) weigering van verweerder om op te treden tegen een overtreding. Deze beroepsgrond faalt.

Volgens eisers is in het akoestisch rapport verzuimd om de staldeur aan de voorzijde van de stal als stationaire geluidsbron op te nemen.

Verweerder heeft aangegeven dat dit niet is gebeurd omdat deze deur niet wordt gebruikt. Het laden en lossen vindt plaats aan de achterzijde van de stal. Bovendien werkt de ventilatievoorziening minder goed als de deur aan de voorzijde van de stal open blijft staan.

Vergunninghoudster heeft aangegeven dat de staldeur enkel in noodgevallen wordt gebruikt.

De rechtbank stelt vast dat in het akoestisch rapport, in de beschrijving van de representatieve bedrijfssituatie, geen rekening is gehouden met de aanwezigheid van de staldeur aan de voorzijde van de stal. In de vergunning is ook geen voorschrift met betrekking tot het gebruik van deze staldeur opgenomen. Daarom valt niet op voorhand uit te sluiten dat de staldeur wordt geopend, ook als er geen sprake is van een noodgeval. De enkele aanname ter zitting dat het ventilatiesysteem met een open staldeur minder goed werkt, acht de rechtbank onvoldoende. Uit het akoestisch onderzoek valt niet op te maken dat de inrichting met open staldeur aan de voorzijde kan voldoen aan de geluidvoorschriften. De rechtbank is daarom van oordeel dat het op de weg van verweerder had gelegen om in een voorschrift het gebruik van de staldeur aan de voorzijde te reguleren. Dat heeft verweerder niet gedaan. Deze beroepsgrond slaagt.

De omgevingsvergunning komt voor vernietiging in aanmerking voor zover hierin geen voorschrift is opgenomen om het gebruik van de staldeur aan de voorzijde te reguleren. De rechtbank ziet aanleiding zelf in de zaak te voorzien en het volgende voorschrift aan de omgevingsvergunning te verbinden: “De staldeur aan de straatzijde van stal 2 dient te worden voorzien van een zelfsluitende voorziening en zal slechts in noodgevallen mogen worden geopend.” Vergunninghoudster heeft ter zitting aangegeven geen bezwaar te hebben tegen een voorschrift van deze strekking.

Verder merken eisers op dat de afstand tussen de stal en de woning van eisers, in tegenstelling tot hetgeen in het akoestisch rapport is aangegeven, geen 40 meter is maar slechts 34 meter.

Verweerder heeft erkend dat de afstand van de nieuwe vleesvarkensstal tot de woning aan de Eendenpoel niet 40 meter bedraagt, zoals aangegeven in het akoestisch rapport, maar circa 34 meter. Naar aanleiding van de inlichtingencomparitie heeft verweerder een aanvullend akoestisch rapport overgelegd. Hieruit komt naar voren dat de inrichting nog steeds aan de gestelde geluidsvoorschriften kan voldoen, als wordt uitgegaan van een afstand van 34 meter.

De rechtbank is van oordeel dat de omgevingsvergunning is gebaseerd op een onjuist akoestisch rapport. Deze beroepsgrond slaagt.

De omgevingsvergunning komt voor vernietiging in aanmerking, voor zover hierbij is bepaald dat als gewaarmerkt stuk de rapportage van een akoestisch onderzoek, documentnummer Rwm1171aaA0jg, revisie 1, deel uitmaakt van de vergunning. De rechtbank ziet aanleiding zelf in de zaak te voorzien en te bepalen dat in aanvulling op de overige in het besluit genoemde gewaarmerkte stukken ook de rapportage van een akoestisch onderzoek, documentnummer Rwm1171aaA0jg, revisie 2, van 4 februari 2014 deel uitmaakt van de vergunning. De rechtbank neemt hierbij in aanmerking dat eisers de uitkomst van het akoestisch onderzoek van 4 februari 2014 niet hebben bestreden.

Eisers stellen ten aanzien van het aspect geur dat in de omgevingsvergunning op geen enkele wijze rekening is gehouden met hun woning. Dit staat haaks op het geurrapport behorend bij de aanvraag waar de geurhinder op hun woning is berekend met het programma V-stacks.

Verweerder stelt zich op het standpunt dat de woning van eisers aan de [adres 2] volgens het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Geldrop-Mierlo behoort bij een intensieve veehouderij. Daarom zijn de geurnormen zoals bedoeld in artikel 3, eerste lid, van de Wet geurhinder en veehouderij (Wgv) niet van toepassing op deze woning.

Op basis van de stukken en het verhandelde ter zitting stelt de rechtbank vast dat de afstand van de gevel van de stal tot de woning circa 35 meter bedraagt en de afstand van het emissiepunt van de stal tot de woning minimaal circa 135 meter bedraagt. Ter zitting hebben eisers aangegeven dat zij 14 koeien hebben en 11 schapen en daarnaast een volle-gronds tuinbouwbedrijf. Naar het oordeel van de rechtbank is het houden van dieren in deze omvang niet als hobbymatig maar als bedrijfsmatig te bestempelen. De rechtbank vindt steun voor dit oordeel in de uitspraak van Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (verder: Afdeling) van 24 december 2002 (ECLI:NL:RVS:2002:AF2448). De rechtbank stelt vast dat de woning aan de [adres 2] op grond van het bestemmingsplan “Buitengebied” is aangemerkt als bedrijfswoning bij een intensieve veehouderij. De rechtbank is van oordeel dat het bedrijf van eisers is aan te merken als een veehouderij in de zin van artikel 1 van de Wgv en dat verweerder de omgevingsvergunning heeft verleend met inachtneming van de Wgv. Deze wet biedt verweerder geen ruimte om op een andere manier de door eisers gevreesde geurhinder bij de beoordeling te betrekken. Gelet op de afstand tussen de woning van eisers en de gevel van de stal wordt voldaan aan artikel 5, eerste lid, van de Wgv. Gelet op de afstand van 135 tussen het emissiepunt en de woning van eisers wordt ook voldaan aan de hierboven genoemde eisen in artikel 3 van de Wgv. De beroepsgrond faalt.

Eisers vrezen voor hun gezondheid, gelet op de korte afstand van de nieuwe stal tot hun woning. Verweerder heeft niet onderzocht of deze voldoende is gewaarborgd. Er is geen GGD-advies ingewonnen, laat staan dat in dit verband enig nader onderzoek is verricht of er een indicatie is dat de gezondheid in het geding zou kunnen komen. In beroep hebben eisers een rapport van het Bureau Gezondheid, Milieu en Veiligheid (verder: Bureau GMV) van de GGD Brabant/Zeeland van 10 januari 2014 (verder: het GGD-rapport) overgelegd. Verder hebben eisers gewezen op het ontwerp-wetsvoorstel voor wijziging van de Wet Dieren en de start van het onderzoek veehouderij en gezondheid omwonenden van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (verder: RIVM)

Verweerder stelt zich op het standpunt dat de woning aan de [adres 2] is aangewezen als bedrijfswoning bij een intensieve veehouderij. Tevens is sprake van een verleende omgevingsvergunning voor een veehouderij. Deze omstandigheden brengen met zich dat de bewoners van die woning reeds gezondheidsrisico’s kunnen lopen ten gevolge van de eigen inrichting. In het beoordelingsverslag is reeds aangegeven dat risico’s van de veehouderij aan [adres 1] kunnen worden voorkomen of beperkt door toepassing van een chemische luchtwasser en door maatregelen die moeten worden getroffen op grond van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren en daarop gebaseerde besluiten en regelingen. Niet is gebleken dat de varkenshouderij aan [adres 1], mede gezien de aard van de woning aan [adres 2], tot onaanvaardbare risico’s voor de gezondheid zal leiden voor de bewoners van laatstgenoemde woning. Naar aanleiding van het GGD-rapport heeft verweerder nog gereageerd. Verweerder merkt op dat de GGD hierin heeft uitgesproken dat metingen bij de woning van eisers naar de aanwezigheid van endotoxinen niet zinvol zijn omdat deze beïnvloed (kunnen) worden door de aanwezigheid van de eigen dieren van eisers en dat de woning van eisers niet gezien kan worden als een gevoelige bestemming. Vergunning is verleend in overeenstemming met de adviezen van de GGD in het rapport met betrekking tot het zo gunstig mogelijk plaatsen van het emissiepunt, het toepassen van een luchtwasser, een goede klachtenregeling en borging van handhaving. Slechts een overleg met omwonenden heeft niet plaatsgevonden. Ook de meer algemene adviezen in het GGD informatieblad “Intensieve veehouderij en gezondheid update 2012) zijn opgevolgd. Verweerder ziet daarom geen aanleiding voor aanvullende voorschriften.

Van Dun Advies B.V. heeft in opdracht van vergunninghoudster een Hygiëneprotocol opgesteld.

Indien door het in werking zijn van een inrichting risico's voor de volksgezondheid kunnen ontstaan, moeten deze risico's, gelet op artikel 1.1, tweede lid, aanhef en onder a, van de Wet milieubeheer, in samenhang met artikel 1.1 tweede lid, en artikel 2.14, eerste lid onder a2, van de Wabo, als gevolg voor het milieu bij de beoordeling van de aanvraag worden betrokken.

De rechtbank stelt voorop dat voor diverse milieuonderdelen die van invloed kunnen zijn op de volksgezondheid wettelijke en beleidsmatige toetsingskaders zijn gevormd, veelal op basis van heersende wetenschappelijke inzichten. Het ligt op de weg van degene die zich op het bestaan van een risico voor de volksgezondheid beroept om, aan de hand van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten, aannemelijk te maken dat deze toetsingskaders niet toereikend zijn om onaanvaardbare risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen.

Voor zover de vrees van eisers voor de volksgezondheid is gebaseerd op de gevolgen van de emissie van geur en stof, overweegt de rechtbank dat op beide gebieden sprake is van een wettelijk toetsingskader. Eisers zijn er niet in geslaagd om, aan de hand van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten, aannemelijk te maken dat deze toetsingskaders niet toereikend zijn om onaanvaardbare risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen. De verwijzing naar het advies van de Gezondheidsraad, dat onder meer is gebaseerd op het door eisers aangehaalde GGD informatieblad is hiervoor onvoldoende, gelet op de conclusies uit dit advies. Ook de verwijzing naar de start van het onderzoek van het RIVM is onvoldoende, omdat ten tijde van deze uitspraak nog geen resultaten bekend zijn.

De rechtbank is van oordeel dat, gelet op het toetsingskader van artikel 2.10, eerste lid, van de Wabo, verweerder de omgevingsvergunning moet verlenen, indien aan de daarin opgenomen voorwaarden is voldaan. Verweerder heeft terecht overwogen dat in de bestemmingsplanprocedure de beoordeling van een goed woon- en leefklimaat reeds heeft plaatsgevonden. De door eisers genoemde uitspraken en overige jurisprudentie hebben betrekking op bestemmingsplannen, dan wel afwijkingen van het bestemmingsplan. In de enkele omstandigheid dat wordt afgeweken van het bestemmingsplan vanwege de op het gehele perceel rustende dubbelbestemming “Waarde-Archeologie 3”, ziet de rechtbank geen aanleiding voor het oordeel dat verweerder in dit verband een aanvullende toets had moeten uitvoeren. Ten aanzien van het aspect volksgezondheid overweegt de rechtbank dat artikel 2.10, eerste lid, van de Wabo verweerder evenmin ruimte biedt om dit aspect bij de toetsing van de aangevraagde activiteit bouwen te betrekken. Een dergelijke toetsing dient te worden verricht bij de beoordeling van de aangevraagde activiteit voor het veranderen van de inrichting. Voor zover eisers zich beroepen op artikel 8 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, verwijst de rechtbank naar hetgeen hierboven is overwogen. Deze beroepsgrond faalt.

Eisers hebben een alternatieve locatie voor de bouw van de stal voorgesteld, waarbij een gelijkwaardig effect kan worden bereikt zonder of met aanzienlijk minder negatieve effecten op het woon- en leefklimaat van eisers, alsmede een vermindering van de risico’s voor de gezondheid. Verweerder is hier ten onrechte niet op ingegaan.

Verweerder heeft zich hierover in het besluit van 10 juni 2014 op het standpunt gesteld dat er, nu het bestemmingsplan de bouwwerken rechtstreeks toestaat, geen ruimte bestaat voor een afweging ten aanzien van eventuele alternatieven zoals door eisers is aangedragen.

Vergunninghoudster heeft desgevraagd ter zitting aangegeven niet bereid te zijn om een alternatieve locatie in overweging te nemen, omdat dan de gehele procedure wederom moet worden doorlopen. Er is geen sprake van een beter alternatief, omdat het emissiepunt dan moet worden verschoven ten koste van een andere woning. Bovendien is de door eisers voorgestane locatie niet geschikt vanwege de bedrijfsvoering.

Verweerder dient te beslissen omtrent het verlenen van een omgevingsvergunning voor het bouwplan, zoals dat aangevraagd. Daargelaten dat het dwingende karakter van de toetsing ingevolge artikel 2.10, eerste lid, van de Wabo, verweerder geen ruimte biedt vergunninghoudster te verplichten een alternatief aan te vragen, hebben eisers, mede gelet op de door vergunninghoudster geuite bezwaren, niet aannemelijk gemaakt dat alternatieven aanwezig zijn waarmee een gelijkwaardig resultaat kan worden bereikt met aanmerkelijk minder bezwaren.

10. Gelet op het bovenstaande is het beroep tegen de omgevingsvergunning gegrond. De omgevingsvergunning komt voor vernietiging in aanmerking voor zover hierin geen voorschrift is opgenomen om het gebruik van de staldeur aan de voorzijde te reguleren en voor zover hierbij is bepaald dat als gewaarmerkt stuk de rapportage van een akoestisch onderzoek, documentnummer Rwm1171aaA0jg, revisie 1 deel uitmaakt van de vergunning. De rechtbank ziet aanleiding zelf in de zaak te voorzien zoals hiervoor is overwogen en zal bepalen dat de uitspraak in de plaats treedt van de omgevingsvergunning voor zover deze is vernietigd.

11. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eisers gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.217,50 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 0,5 punt voor het verschijnen op een inlichtingencomparitie, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 487,- en een wegingsfactor 1.) De rechtbank bepaalt tevens dat verweerder het griffierecht aan eisers moet betalen (€ 160,00.). De rechtbank ziet geen aanleiding te bepalen dat verweerder het griffierecht in de procedure SHE 14/2411 dient te betalen.