Centrale Raad van Beroep, 05-11-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3513, 18-2769 PW

Aan besluit 1 ligt ten grondslag dat uit de informatie van Marktplaats is gebleken dat vanaf het IP-adres van appellant in de periode van 2 oktober 2013 tot en met 23 juli 2016 in totaal 573 advertenties op Marktplaats zijn geplaatst met een totale vraagprijs van € 216.448,-. Daarvan waren 175 advertenties, met een totale vraagprijs van € 60.715,-, gekoppeld aan het nummer van de mobiele telefoon van appellant. Appellanten hebben hun stelling dat hun zoon het telefoonnummer van appellant heeft gebruikt voor zijn handel op Marktplaats niet aannemelijk gemaakt. Door de activiteiten op Marktplaats en de inkomsten daaruit niet te melden hebben appellanten de op hen rustende inlichtingenverplichting geschonden. Doordat geen boekhouding is overgelegd, is de hoogte van de inkomsten onduidelijk en kan het recht op bijstand over de periode van 2 oktober 2013 tot en met 23 juli 2016 niet worden vastgesteld.

Aan besluit 2 ligt ten grondslag dat voor het vaststellen van de noodzaak van de bijzondere bijstand een huisbezoek nodig was. Doordat appellanten een huisbezoek hebben geweigerd kon het recht op bijzondere bijstand niet worden vastgesteld.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Deze beroepsgrond slaagt niet. In de vordering heeft het college namelijk gevraagd naar het bij het kenmerk behorende gebruikers-ID en alle onder dat gebruikers-ID geplaatste advertenties vanaf de aanvang van de bijstand aan appellanten. Het is daarom aannemelijk dat met vermelding van het juiste kenmerk dezelfde informatie zou zijn ontvangen.

Ook deze grond slaagt niet. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 5 februari 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:269 en uitspraak van 11 oktober 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3205) bieden de artikelen 5:13 en 5:17 van de Algemene wet bestuursrecht een voldoende duidelijke en voorzienbare wettelijke grondslag om inbreuk te maken op het recht op respect voor het privéleven als bedoeld in artikel 8, tweede lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Het opvragen van een overzicht van op Marktplaats geplaatste advertenties betekent een inbreuk op de privacy van appellant, zij het een geringe, nu de gegevens op zichzelf openbaar toegankelijk zijn. Het opvragen van die gegevens om vast te stellen of appellanten recht hadden op bijstand kan worden gezien als het behartigen van het belang van het economisch welzijn van Nederland, waaronder het tegengaan van misbruik en fraude van sociale uitkeringen. Dit doel is gerechtvaardigd. De anonieme meldingen, de onregelmatigheden op de ingeleverde bankafschriften en de afschrijving naar Markplaats waren een toereikende aanleiding om de gevraagde gegevens bij Marktplaats op te vragen. Het opvragen van de gegevens voldoet ook aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit. Het staat in redelijke verhouding tot de daarmee gemaakte inbreuk op de privacy van appellant en in de gegeven omstandigheden was er niet een voor appellanten minder ingrijpende manier om een goed inzicht te krijgen in de activiteiten van appellant op Markplaats.

Deze beroepsgrond slaagt niet. Appellanten hebben de stelling die daaraan ten grondslag ligt niet met objectieve en controleerbare gegevens aannemelijk gemaakt. De overgelegde reactie per e-mail van 29 december 2015 op een te koop staande fiets en de strafrechtelijke gegevens over een fietsdiefstal door die zoon zijn daarvoor onvoldoende. In de advertentie voor die fiets staat nu juist een ander telefoonnummer vermeld dan dat van appellant. Dat de zoon is veroordeeld voor het stelen van één fiets zegt verder niets over mogelijke handelsactiviteiten van appellant op Marktplaats. Bovendien hebben appellanten in de loop van de procedure verschillende ongeloofwaardige verklaringen gegeven voor de vermelding van het telefoonnummer van appellant in de advertenties. Zo hebben zij gesteld dat hun zoon vóór 24 oktober 2015 geen eigen telefoon had, terwijl uit het advertentieoverzicht blijkt dat al ver voor die datum ook andere telefoonnummers dan dat van appellant op het IP-adres van appellant zijn gebruikt. Daarnaast hebben zij betoogd, dat hun zoon, gelet op de vele te koop aangeboden smartphones, niet zelf een telefoon had. Op 2 augustus 2017 heeft de zoon echter verklaard dat hij altijd met eigen mobiele nummers spullen te koop heeft aangeboden en ook wel het nummer van zijn vader gebruikte, omdat die telefoon internet en beltegoed had.

Deze beroepsgrond slaagt ook niet. De doublures van advertenties duiden op het verwijderen en opnieuw aanbieden van goederen, wat juist past bij de handel.

Appellanten zijn daarin niet geslaagd. Zij hebben geen boekhouding of administratie van de handel en de verdiensten overgelegd. Het door appellanten in hoger beroep ingezonden overzicht van verkochte artikelen kan niet als deugdelijke administratie worden aangemerkt, te minder nu dit overzicht niet met controleerbare stukken is onderbouwd. Hierdoor kan niet worden vastgesteld of zij recht zouden hebben gehad op (aanvullende) bijstand.

Deze beroepsgrond slaagt voor een deel. Het college heeft ter zitting verklaard dat hij het bestreden besluit voor zover het gaat om de intrekking van bijstand over de periode van december 2014 tot en met juni 2015 niet handhaaft, omdat in die periode van zeven maanden geen advertenties met het telefoonnummer van appellant bekend zijn. Het bestreden besluit moet daarom worden vernietigd voor zover het deze periode betreft.

Anders dan appellanten hebben bepleit, bestaat geen grond om de intrekking te vernietigen voor zover het de perioden betreft waarin één of enkele maanden geen advertenties zijn geplaatst. In dit verband is het grote aantal advertenties en het type goederen dat is aangeboden, waaronder luxe elektronica en gebruiksvoorwerpen, in het bijzonder smartphones en fietsen, van betekenis. Ook het feit dat de verkochte goederen contant werden betaald, waardoor niet is na te gaan wanneer de inkomsten werden genoten en het feit dat ook de herkomst van de artikelen onduidelijk is, zijn hierbij in aanmerking te nemen. Gelet hierop kan appellant uit de Marktplaatsactiviteiten zulke hoge inkomsten hebben genoten dat ook het recht op bijstand in de maanden waarin niet is geadverteerd niet is vast te stellen.

Deze beroepsgrond slaagt niet. Dringende redenen als bedoeld in artikel 58, achtste lid, van de PW doen zich alleen voor als de terugvordering onaanvaardbare sociale en/of financiële gevolgen voor de betrokkene heeft. Het moet dan gaan om gevallen waarin iets bijzonders en uitzonderlijks aan de hand is. In die gevallen zal een individuele afweging van alle relevante omstandigheden moeten plaatsvinden. Degene die zich beroept op dringende redenen moet die redenen aannemelijk maken. Appellanten hebben daartoe verwezen naar een brief van 8 november 2016 van een psycholoog, verbonden aan Stichting Centrum’45, waarin staat dat de psychische klachten van appellante zijn versterkt door de zeer hoge boete die de gemeente zonder bewijs heeft opgelegd.

Appellanten hebben hiermee niet aannemelijk gemaakt dat de gevolgen van de terugvordering onaanvaardbaar zijn. Hierbij is in de eerste plaats van betekenis dat het niet gaat om een boete. Verder moet hierbij worden betrokken dat appellanten bij de invordering van het teruggevorderde bedrag worden beschermd door de regels over de beslagvrije voet in artikel 475b tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Appellanten hebben hun stelling dat een voor appellante noodzakelijke behandeling door de terugvordering niet meer mogelijk is niet met objectieve en controleerbare stukken onderbouwd. Die stelling leidt daarom niet tot een ander oordeel.

Deze beroepsgrond slaagt niet. Het college moet voorafgaand aan de toekenning van bijzondere bijstand kunnen nagaan of de aanschaf en/of vervanging van de gebruiksgoederen waarvoor de bijstand wordt gevraagd noodzakelijk is. Door geen medewerking te verlenen aan het huisbezoek hebben appellanten het college deze mogelijkheid ontnomen. Dat het college al eerder een huisbezoek had afgelegd, maakt dit niet anders, alleen al niet omdat dat huisbezoek plaatsvond in het vorige huis van appellanten. Appellanten hebben niet in bezwaar of in (hoger) beroep op een andere manier met objectieve en controleerbare gegevens onderbouwd dat (vervanging van) de goederen waarvoor zij bijzondere bijstand hebben gevraagd, noodzakelijk was.