Centrale Raad van Beroep, 23-12-2021, ECLI:NL:CRVB:2021:3355, 20/3673 AOW

1.1.

1.2.

In oktober 2019 heeft de Svb een nader onderzoek gedaan naar de leefsituatie van betrokkene en [naam] . Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek heeft de Svb bij besluit van 29 november 2019 aan betrokkene laten weten dat zijn ouderdomspensioen met ingang van december 2019 wordt herzien naar een gehuwdenpensioen. In een beslissing van 8 april 2020 (bestreden besluit) is het bezwaar hiertegen ongegrond verklaard.

3.1.

In hoger beroep bestrijdt de Svb deze uitspraak met name door te stellen dat de situatie in deze zaak in grote mate overeenkomt met de feiten en omstandigheden in de uitspraak van de Raad van 7 april 2017 (ECLI:NL:CRVB:2017:1330). In die uitspraak is geoordeeld dat er geen sprake was van duurzaam gescheiden leven. Daarnaast wijst de Svb erop dat betrokkene en [naam] zeer regelmatig contact hebben, samen uitstapjes maken en samen op vakantie gaan. Dit alles wijst, volgens de Svb, niet op een situatie dat zij een leven leiden als waren zij geen geregistreerd partnerschap aangegaan.

3.2.

Betrokkene meent dat in zijn situatie er wel sprake is van duurzaam gescheiden leven. Hij en [naam] leiden ieder een eigen leven en zij voeren hun eigen huishouden. Het aangaan van een geregistreerd partnerschap om medische beslissingen te kunnen nemen, mocht de ander daar niet meer toe in staat zijn, is voor betrokkene en [naam] van groot belang.

4.1.

Uit artikel 1, tweede lid, aanhef en onder d, van de AOW volgt dat de als partner geregistreerde wordt gelijkgesteld met een gehuwde. Op grond van artikel 1, derde lid, aanhef en onder b, van de AOW wordt voor de toepassing van de AOW als ongehuwd mede aangemerkt degene die duurzaam gescheiden leeft van de persoon met wie hij gehuwd is.

4.2.

Voor gevallen waarin geen sprake is van een ongewilde verbreking van de huwelijkse samenleving legt de Raad het begrip duurzaam gescheiden leven als volgt uit. Gehuwde mensen leven pas duurzaam gescheiden als aan al de volgende voorwaarden is voldaan:

a. a) ten minste één van hen wil de huwelijkse samenleving verbreken;

b) ieder van hen leidt afzonderlijk een eigen leven alsof hij of zij niet met de ander is gehuwd;

c) ten minste één van hen bedoelt deze situatie als blijvend.

4.3.

Zoals vooraf door de Raad was aangekondigd is ter zitting het op 31 maart 2021 door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (de minister) aan de Tweede Kamer aangeboden eindrapport “Verkenning leefvormen in de AOW” aan de orde gesteld. Uit dit rapport blijkt dat onderzocht is welke verschillende opties mogelijk zijn om het stelsel van leefvormen voor de burgers begrijpelijker te maken en voor de uitvoering eenvoudiger uit te voeren. Het rapport is zonder nadere standpuntbepaling aan de Tweede Kamer voorgelegd. Ter zitting heeft de Svb toegelicht dat er geen signalen zijn dat er naar aanleiding van dit eindrapport een wetswijzing op handen is.

4.4.

Uit de gedingstukken komen de volgende feiten en omstandigheden naar voren. In de melding van betrokkene van 21 maart 2019 aan de Svb heeft betrokkene aangegeven dat hij en [naam] elkaar al sinds 1993 kennen, nooit hebben samengewoond of een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd en dat in de toekomst ook niet van plan zijn. Ze willen, door een geregistreerd partnerschap aan te gaan, bewerkstelligen dat ze elkaar bij toekomstige levensvragen beter kunnen bijstaan. Naar aanleiding van het door de Svb ingestelde onderzoek heeft betrokkene op het formulier “Onderzoek woonsituatie” over het contact tussen hem en [naam] aangegeven dat zij elkaar één keer per week bellen, zij contact hebben via e-mail en sms en elkaar drie keer per week ontmoeten en dan met elkaar eten. Zij verzorgen elkaar bij ziekte, gaan één keer per jaar twee weken met elkaar op vakantie en presenteren zich naar buiten toe als stel. Eén keer per jaar ontvangen zij bezoek en drie keer per jaar maken zij uitstapjes. Zij hebben de sleutel van elkaars woning. Betrokkene en [naam] hebben geen gezamenlijk onroerend goed en geen gezamenlijke bankrekening. In de overgelegde partnerschapsvoorwaarden zijn betrokkene en [naam] een zogenaamde ‘koude uitsluiting’ overeengekomen. Verder hebben zij verklaard zowel tijdens als na hun geregistreerd partnerschap geen financiële afhankelijkheid ten opzichte van elkaar te willen scheppen. [naam] heeft op het formulier “Onderzoek woonsituatie” onder meer ingevuld dat zij en betrokkene al 26 jaar een stel zijn, zij nooit hebben samengewoond en het ook niet van plan zijn. Verder heeft zij aangegeven dat zij een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan omdat zij ouder worden en elkaar willen bijstaan bij vragen van leven of dood, zonder belemmering van het niets van elkaar zijn.

4.5.

Naar het oordeel van de Raad blijkt uit deze feiten en omstandigheden niet ondubbelzinnig dat tussen betrokkene en [naam] geen sprake is van samenleving als geregistreerde partners. Van een situatie waarin beide geregistreerde partners een eigen leven leiden als waren zij niet als partner geregistreerd, is geen sprake. De regelmatige contacten, de gezamenlijke activiteiten die worden ondernomen, het hebben van de sleutel van elkaars woning en de wederzijdse zorg zijn hiervoor met name van belang. Daar doet niet aan af dat het geregistreerd partnerschap tussen betrokkene en [naam] voornamelijk is ingegeven door de wederzijdse betrokkenheid bij vitale dan wel terminale beslissingen door medische zorgverleners. De wederzijdse verzorging bij ziekte en het feit dat betrokkene en [naam] betrokken zijn bij belangrijke beslissingen over de ander bij ziekte en dood, zijn belangrijke vormen van de onderlinge hulp en bijstand waartoe betrokkene en [naam] zich bij het aangaan van het geregistreerd partnerschap jegens elkaar hebben verplicht. Uit de feiten en omstandigheden blijkt dus niet dat betrokkene in de periode in geding duurzaam gescheiden leefde van [naam] in de zin van artikel 1, derde lid, onderdeel b, van de AOW, zodat hij voor de toepassing van die wet niet is aan te merken als ongehuwde. De Raad verwijst in dit verband, net als de Svb, naar de uitspraak van 7 april 2017 (ECLI:NL:CRVB:2017:1330).

4.6.

De stelling van betrokkene dat het geregistreerd partnerschap, bij gebrek aan andere juridische relaties, de beste keuze is om zijn zelfbeschikkingsrecht te kunnen uitoefenen, leidt niet tot een ander oordeel. Volgens de geldende wetgeving heeft het aangaan van een geregistreerd partnerschap nu eenmaal gevolgen voor het AOW-pensioen. Het standpunt van betrokkene komt erop neer dat hij het niet eens is met die wetgeving. De Raad wijst erop dat er weliswaar in de politiek aandacht is voor de verschillende leefvormen binnen de AOW, maar dat het eindrapport van de minister niet tot enige standpuntbepaling of besluitvorming heeft geleid. Onder deze omstandigheden is het niet aan de rechter om hier op vooruit te lopen.

4.7.

Uit 4.1 tot en met 4.6 vloeit voort dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat betrokkene duurzaam gescheiden leeft van [naam] en dat het beroep ten onrechte gegrond is verklaard. De aangevallen uitspraak moet dan ook worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep ongegrond verklaren.