Centrale Raad van Beroep, 23-08-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:1957, 18/2866 PW

1.1.

Appellante ontving in aanvulling op een onvolledig ouderdomspensioen op grond van de Algemene Ouderdomswet (AOW) en een ouderdomspensioen van de SVB [bank] (AOV-pensioen), met ingang van 1 januari 2008 bijstand op grond van de Wet werk en bijstand. Vanaf 1 januari 2010 ontving zij de bijstand in de vorm van een aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO-aanvulling), laatstelijk op grond van de Participatiewet (PW). Bij besluit van 16 juli 2015 heeft de Svb de AIO-aanvulling met ingang van 1 juni 2015 ingetrokken, omdat appellante niet heeft gereageerd op verzoeken om informatie. Tegen dit besluit heeft appellante geen bezwaar gemaakt.

1.2.

Appellante heeft op 31 augustus 2016 opnieuw AIO-aanvulling aangevraagd. Op het aanvraagformulier heeft zij opgegeven dat zij eigenaar is van een woning op Curaçao met een waarde van 3.000,- (Antilliaanse) gulden (ANG). Nadat de Svb schriftelijk had verzocht om een taxatierapport van de woning, heeft de kleindochter van appellante telefonisch meegedeeld dat appellante geen middelen heeft om een taxatie te laten uitvoeren. Op een daarna gedaan verzoek om informatie over de woning heeft appellante niet gereageerd. Bij besluit van 17 november 2016 heeft de Svb de aanvraag van appellante afgewezen, omdat de Svb over te weinig informatie beschikte om het recht op AIO-aanvulling vast te stellen. Tegen dit besluit heeft appellante geen bezwaar gemaakt.

1.3.

Naar aanleiding van de in 1.2 vermelde mededeling op het aanvraagformulier is een onderzoek gestart naar de rechtmatigheid van de in het verleden aan appellante verleende AIO-aanvulling. In verband hiermee heeft de afdeling Handhaving internationaal van de Svb een onderzoeksopdracht uitgezet bij makelaar X te Curaçao. Makelaar X heeft gegevens opgevraagd bij het kadaster van Curaçao, een taxatie uitgevoerd en op 7 november 2016 een taxatietrapport opgemaakt. Uit dit rapport volgt dat appellante sinds 16 mei 2008 eigenaar is van een perceel van 650 m2 met daarop twee onafgebouwde woningen. De totale waarde van de onroerende zaken is per 4 november 2016 getaxeerd op ANG 69.000, - (€ 36.679,-). De bevindingen van het onderzoek zijn neergelegd in een handhavingsrapportage van 23 november 2016.

1.4.

Bij besluit van 14 april 2017 (besluit 1), na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 22 augustus 2017 (bestreden besluit 1) heeft de Svb de AIO–aanvulling van appellante ingetrokken met ingang van 1 mei 2008 (lees:16 mei 2008). Aan de besluitvorming heeft de Svb ten grondslag gelegd dat uit onderzoek is gebleken dat appellante vanaf 16 mei 2008 op Curaçao onroerende zaken bezit met een getaxeerde waarde op 7 (lees: 4) november 2016 van € 36.679,- en daarmee een vermogen heeft dat hoger is dan de voor haar op dat moment geldende vermogensgrens van € 5.920,-. Appellante heeft, door niet tijdig door te geven dat zij vermogen heeft, de op haar rustende inlichtingenverplichting geschonden. Omdat de waarde van de onroerende zaken in de periode van 16 mei 2008 tot 7 november 2016 niet bekend was, kan over die periode het recht op AIO-aanvulling niet worden vastgesteld.

1.5.

Bij besluit van 8 mei 2018 (besluit 2), na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 16 oktober 2018 (bestreden besluit 2) heeft de Svb de gemaakte kosten van AIO-aanvulling over de periode van 1 mei 2008 tot en met 31 mei 2015 van appellante teruggevorderd tot een bedrag van € 29.586,56. Aan de terugvordering heeft de Svb ten grondslag gelegd dat als gevolg van het schenden van de inlichtingenverplichting over de vermelde periode te veel AIO-aanvulling is verleend. Ook heeft de Svb bij het na bezwaar gehandhaafde besluit 2 een boete opgelegd van € 5.400,-. Hieraan is het volgende ten grondslag gelegd. Appellante heeft de op haar rustende inlichtingenverplichting geschonden door bij de Svb geen melding te maken van het bezit van onroerende zaken op Curaçao. Daarvan kan haar een verwijt worden gemaakt. Gelet op de vragen over vermogen op het aanvraagformulier en de formulieren inkomstenopgaven die appellante van de Svb heeft ontvangen en heeft moeten invullen, moest het appellante duidelijk zijn dat zij de informatie over de onroerende zaken aan de Svb moest melden. Ondanks dat zij door derden wordt geholpen bij het invullen van de formulieren, blijft zij zelf verantwoordelijk voor het voldoen aan de inlichtingenverplichting.

2. Bij de aangevallen uitspraken 1 en 2 heeft de rechtbank de beroepen tegen respectievelijk de bestreden besluiten 1 en 2 ongegrond verklaard.

3. Bij besluit van 29 juli 2021 (verrekeningsbesluit) heeft de Svb appellante, onder verwijzing naar artikel 60 van de PW, meegedeeld dat in verband met de onder 1.5 vermelde terugvordering en boete, met ingang van augustus 2021 maandelijks netto € 214,34 wordt ingehouden op haar ouderdomspensioen. Aan het verrekeningsbesluit heeft de Svb ten grondslag gelegd dat appellante de inlichtingenverplichting van artikel 60, eerste lid, van de PW heeft geschonden door sinds mei 2020 geen informatie te verschaffen die de Svb in staat stelt de totale draagkracht van appellante, de hoogte van de boete en de beslagvrije voet definitief vast te stellen en te respecteren. Daardoor hoeft de Svb bij de verrekening geen rekening te houden met de beslagvrije voet. De Raad heeft partijen bij brief van 5 augustus 2021 bericht dat dit besluit bij het geding in hoger beroep wordt betrokken.

4. In hoger beroep heeft appellante zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraken 1 en 2 gekeerd.

4.1.

Gelet op artikel 4:125 van de Awb heeft het hoger beroep mede betrekking op het bijkomende verrekeningsbesluit.

5.1.

De te beoordelen periode loopt in dit geval van 16 mei 2008 tot en met 31 mei 2015.

5.2.

Tussen partijen staat niet ter discussie dat appellante vanaf 16 mei 2008 een perceel grond op Curaçao bezit waarop twee onafgebouwde woningen (woningen) staan. Ook staat niet ter discussie dat appellante dit bezit in de te beoordelen periode niet heeft gemeld aan de Svb. Appellante stelt zich op het standpunt dat zij desondanks de inlichtingenverplichting niet heeft geschonden. Het was haar vanwege haar leeftijd en onbekendheid met de regels en procedures namelijk niet duidelijk dat zij het bezit had moeten melden. Bij het invullen van de formulieren is zij steeds geholpen door derden. Verder heeft zij aangevoerd dat de economische waarde van de onroerende zaken zeer gering is. In verband hiermee betwist zij de zorgvuldigheid van de door makelaarskantoor X gemaakte taxatie. Deze beroepsgronden slagen niet. Dit oordeel berust op de volgende overwegingen.

5.3.

Het bezit van onroerende zaken is onmiskenbaar van belang voor het vaststellen van het recht op bijstand. Het gaat hier om gegevens waarvan het appellante redelijkerwijs duidelijk had moeten zijn dat deze van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand. Op de aanvraagformulieren en formulieren inkomstenopgave die appellante in de te beoordelen periode heeft moeten invullen, zijn telkens vragen gesteld over het bezit van onroerende zaken, waaronder bijvoorbeeld een (vakantie)huis in of buiten Nederland en is appellante erop gewezen dat bezit van vermogen zoals onroerende zaken van invloed is op de AIO-aanvulling en dat zij dat moet doorgeven aan de Svb. Appellante heeft de vragen over vermogen steeds ontkennend beantwoord en het bezit van de woningen in de te beoordelen periode niet opgegeven. Daarmee is, ongeacht appellantes leeftijd of bekendheid met regels en procedures, de schending van de inlichtingenverplichting gegeven. De omstandigheid dat zij door derden is geholpen bij het invullen van de formulieren, ontslaat haar niet van haar eigen verantwoordelijkheid om te zorgen voor het tijdig, volledig en nauwkeurig opgave doen van alle feiten en omstandigheden die voor de beoordeling van het recht op AIO-aanvulling van invloed kunnen zijn.

5.4.

Niet kan worden geconcludeerd dat de op 4 november 2016 verrichte taxatie van de woningen tot een bedrag van € 36.679,- onzorgvuldig tot stand is gekomen. Uit het op 7 november 2016 opgemaakte taxatierapport blijkt namelijk dat de taxateur de locatie heeft bezocht en bij de taxatie factoren in aanmerking heeft genomen die van belang zijn voor de vaststelling van de marktwaarde. Appellante heeft tegenover deze taxatie geen objectieve gegevens over de door haar gestelde zeer geringe waarde van de woningen ingebracht.

5.5.

Schending van de inlichtingenverplichting levert een rechtsgrond op voor intrekking van de bijstand indien als gevolg daarvan niet kan worden vastgesteld of en, zo ja, in hoeverre de betrokkene verkeert in bijstandbehoevende omstandigheden. Het is dan aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat hij, indien hij destijds wel aan de inlichtingenverplichting zou hebben voldaan, over de betreffende periode recht op volledige dan wel aanvullende bijstand zou hebben gehad.

5.6.

De waarde van de woningen is op 4 november 2016 getaxeerd op een bedrag van € 36.679,-. Deze taxatie biedt geen inzicht in de waarde van de woningen op 16 mei 2008 en de waardeontwikkeling in de periode daarna. Omdat betrokkene hierover geen gegevens heeft overgelegd, terwijl dat gelet op 5.5 wel op haar weg lag, kan het recht op AIO-aanvulling in de te beoordelen periode niet worden vastgesteld.

5.7.

7.2.

De Svb heeft de beslagvrije voet buiten beschouwing gelaten omdat appellante in gebreke is gebleven de gevraagde bewijsstukken over te leggen en niet heeft gereageerd op het verzoek een medewerkingsverklaring te ondertekenen om een krediethypotheek te vestigen op de onroerende zaken. De Svb stelt hierdoor niet in staat te zijn de totale draagkracht, de hoogte van de boete en de beslagvrije voet definitief vast te stellen. Hierbij heeft de Svb het volgende meegewogen:

- appellante heeft niet aannemelijk gemaakt dat de woningen op Curaçao niet worden verhuurd, zodat redelijkerwijs aangenomen kan worden dat appellante inkomsten uit verhuur kan genereren;

- appellante beschikt nog steeds over te veel vermogen, omdat niet is gebleken dat de waarde van het vermogen is gedaald;

- de door appellante opgegeven vaste lasten zijn bijna even hoog als het gestelde netto-inkomen, zodat niet duidelijk is hoe appellante haar eerste levensbehoeften financiert en het vermoeden bestaat dat zij of kosten kan delen of er een andere inkomstenbron is.

7.3.

Appellante stelt zich op het standpunt dat de Svb wel de beslagvrije voet in acht moet nemen. Zij betwist de inlichtingenverplichting te hebben geschonden. Zij betwist brieven van de Svb te hebben ontvangen waarin verzocht is om draagkrachtgegevens. Het is haar bovendien niet duidelijk welke informatie de Svb precies wenst. Appellante betwist verder dat zij inkomsten uit verhuur van de woningen ontvangt. Het vermoeden is niet juist dat zij meer inkomsten heeft. Zij heeft een overzicht gegeven van haar inkomsten en uitgaven. De Svb is bovendien uitgegaan van een onjuist bedrag aan AOV-pensioen.

7.5.

Uit 7.4.1 en 7.4.2 volgt dat de Svb niet bevoegd was vanaf 1 augustus 2021 de terugvordering te verrekenen met het AOW-pensioen van appellante zonder de beslagvrije voet in acht te nemen. Het beroep tegen het verrekeningsbesluit slaagt en dat besluit moet in zoverre worden vernietigd. Dit betekent dat de Svb vanaf 1 augustus 2021 een herberekening zal moeten maken en het verrekende bedrag dat boven de beslagvrije voet uitkomt aan appellante zal moeten nabetalen.

8.1.

Aanleiding bestaat om de Svb te veroordelen in de proceskosten van appellante voor verleende rechtsbijstand in beroep en hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 2. Deze kosten worden begroot op € 3.415,50. Dat betreft een punt voor het indienen van het hoger beroep en een punt voor het verschijnen op de zitting en een halve punt voor het verstrekken van schriftelijke inlichtingen. De proceskosten voor het beroep tegen bestreden besluit 2 worden begroot op twee punten, namelijk voor het indienen van beroep en het verschijnen op de zitting. Voor een veroordeling in de proceskosten in het hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 1 bestaat geen aanleiding.

8.2.

Aanleiding bestaat verder de Svb te veroordelen in de proceskosten van appellante in de procedure tegen het verrekeningsbesluit. Deze kosten worden begroot op € 1.138,50, voor verleende rechtsbijstand, namelijk een punt voor het indienen van het beroepschrift en een halve punt voor het verschijnen op de zitting.