Gerechtshof Amsterdam, 20-02-2018, ECLI:NL:GHAMS:2018:652, 200.202.569/01+200.187.458/01+200.187.458/02

Het hof overweegt ten aanzien van het hiervoor genoemde deskundigenonderzoek het volgende. Uit de stukken van de deskundige – gehecht aan het proces-verbaal van bevindingen van de raadsheer-commissaris van 2 juni 2017 – blijkt dat de man de door het hof geformuleerde vragen naar aanleiding waarvan de deskundige het onderzoek diende te verrichten na het eerste gesprek bij de deskundige opnieuw aan de orde heeft gesteld. In de beschikkingen van 20 december 2016 en 21 februari 2017 heeft het hof uitdrukkelijk overwogen dat het deskundigenonderzoek zich diende te richten op de vraag of hervatting van het contact tussen de man en [de minderjarige] op enigerlei wijze mogelijk is. Desondanks heeft de man de deskundige bij de aanvang van het onderzoek laten weten uitbreiding van het onderzoek te verlangen in die zin dat het onderzoek zich ook zou richten op de kwestie omtrent het gezag over [de minderjarige] . De man heeft geen genoegen genomen met het weerwoord van de deskundige dat zij zich aan de opdracht van het hof te houden had en heeft uiteindelijk een tuchtklacht tegen de deskundige ingediend. Ook ter zitting in hoger beroep van 12 oktober 2017 heeft de man verklaard het nog steeds oneens te zijn met de door het hof vastgelegde onderzoeksvragen en daarmee met de reikwijdte van het onderzoek. Tevens heeft de man verklaard geen vertrouwen (meer) te hebben in mevrouw Koppens als deskundige en het onderzoek niet met haar te willen voortzetten en dat hij, door het indienen van een tuchtklacht tegen de deskundige, zijn doel heeft bereikt dat de deskundige niet langer bij deze zaak betrokken zal zijn.

Het hof is van oordeel dat de man door deze handelwijze het deskundigenonderzoek onmogelijk heeft gemaakt. Het hof benadrukt in dit verband nog het overwogene in rechtsoverweging 4.5 van zijn beschikking van 20 december 2016, waarin het hof de man erop heeft gewezen dat van hem verwacht werd dat hij zich bereidwillig en constructief in het onderzoek zou opstellen en dat, indien partijen zich niet aan hun verplichting om hun medewerking te verlenen aan het onderzoek zouden houden, het hof daaruit op de voet van artikel 198 lid 3 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) de gevolgrekking kan maken die het hof geraden acht. Het hof acht voortzetting van het onderzoek zoals het hof dit voor ogen had of in welke vorm dan ook, nu de man daaraan zijn medewerking heeft onthouden, thans niet meer aan de orde.

Gezag over en verblijfplaats van [de minderjarige]

Nu het inleidend verzoekschrift in deze zaak is ingediend op 15 december 2013, dus vóór 1 januari 2015, is op grond van artikel 28 lid 1 van de Overgangswet NBW op de beoordeling van het verzoek om gezagherstel het recht van toepassing zoals dat gold vóór 1 januari 2015.

Ingevolge het bepaalde in artikel 1:277 lid 1 BW (oud) kan, indien de rechtbank overtuigd is dat een minderjarige wederom aan zijn ontheven of ontzette ouder mag worden toevertrouwd, zij deze ouder op zijn verzoek in het gezag herstellen.

Het hof overweegt als volgt.

Voor zover de man betoogt dat de rechtbank het kindgesprek met [de minderjarige] niet goed heeft uitgevoerd, gaat het hof hieraan bij gebrek aan belang voorbij. Het hoger beroep dient immers mede ertoe om eventuele fouten en omissies in eerste aanleg te herstellen en [de minderjarige] is voorafgaand aan de mondelinge behandeling van 8 september 2016 door de voorzitter in het bijzijn van de griffier (opnieuw) gehoord. Dat de verhorende rechter jurist is en daardoor volgens de man niet althans onvoldoende gekwalificeerd is voor het voeren van kindgesprekken, zoals de man heeft betoogd, maakt dit niet anders, nu de wet van de rechter die zo’n gesprek voert geen nadere kwalificaties vereist. Anders dan de man meent, is niet vereist dat de man van tevoren van de datum van het kindgesprek met [de minderjarige] op de hoogte werd gesteld, reeds nu hij niet het gezag over [de minderjarige] heeft. Conform het van toepassing zijnde procesreglement is van het kindgesprek tussen de voorzitter en [de minderjarige] geen proces-verbaal opgemaakt. Partijen zijn ter zitting in hoger beroep in de gelegenheid gesteld om op de zakelijk weergegeven inhoud van het gesprek te reageren. Voor zover de man heeft willen betogen dat, reeds gelet op de inhoud van dat verhoor, het hof (dan wel de rechtbank in eerste aanleg) gehouden was een bijzondere curator of deskundige te benoemen, vindt dat betoog geen steun in het recht. Daarbij komt dat het hof is overgegaan tot benoeming van een deskundige, die evenwel haar onderzoek door toedoen van de man niet heeft kunnen voltooien.

Uit de overgelegde stukken en het verhandelde ter zittingen in hoger beroep is het volgende gebleken. [de minderjarige] verblijft sinds 2005 in het huidige pleeggezin. Uit de verschillende rapportages die zich bij de stukken bevinden - van onder andere de raad en het Haags Ambulatorium - blijkt dat [de minderjarige] goed gehecht is in het pleeggezin, hij zich daar de afgelopen jaren positief heeft ontwikkeld en het aldaar naar zijn zin heeft. [de minderjarige] heeft meermaals - waaronder in zijn gesprek met de voorzitter - en consistent verklaard in het pleeggezin te willen blijven. Het hof heeft in zijn beschikking van 20 december 2016 reeds overwogen dat de man al jarenlang een hevige strijd voert in het kader van de uithuisplaatsing van [de minderjarige] . [de minderjarige] heeft van deze strijd veel last, hetgeen hem belemmert in zijn ontwikkeling. Dit blijkt onder andere uit het verslag van 11 september 2017 van de systeemtherapeut van [de minderjarige] , bij wie hij al geruime tijd onder behandeling is. Uit dit verslag komt naar voren dat [de minderjarige] angst blijft ervaren ten aanzien van de man. Deze angst wordt onder meer gevoed door de verschillende rechtszaken die lopen. Ter zitting in hoger beroep van 8 september 2016 leek het erop alsof de man op dat moment een andere, meer constructieve (proces)houding had aangenomen. Echter, uit de stukken van de deskundige, alsmede tijdens de voortzetting van de mondelinge behandeling op 12 oktober 2017 is het hof gebleken dat van een gewijzigde houding van de man geen sprake is. De man zet de strijd onverminderd voort en geeft met deze houding blijk geen inzicht te hebben in de behoeftes en belangen van [de minderjarige] . Gelet op deze omstandigheden is het hof dan ook van oordeel dat geen gronden aanwezig zijn om de man in het gezag over [de minderjarige] te herstellen, dan wel [de minderjarige] aan hem toe te vertrouwen. Ook ziet het hof, gelet op de handelwijze van de man als onder 3.1 omschreven, geen aanleiding om thans opnieuw een deskundigen- of raadsonderzoek te gelasten, zoals door de man is verzocht. De stelling van de man dat hij in klachtprocedures tegen de raad op, volgens hem, cruciale punten in het gelijk is gesteld, maakt dit – wat daar verder van zij – niet anders. In het voorgaande ligt besloten dat evenmin aanleiding bestaat te bepalen dat [de minderjarige] bij de man zal gaan wonen. De beslissing over de verblijfplaats van [de minderjarige] is aan de voogd. De verzoeken van de man met betrekking tot gezag en woonplaats zullen dan ook worden afgewezen en de bestreden beschikking zal in zoverre worden bekrachtigd.

Verzoek tot benoeming van een andere voogd

Mede gelet op het in eerste aanleg door de man gedane verzoek tot ontzetting van JRR uit de voogdij, vat het hof het verzoek van de man in hoger beroep mede op als een verzoek tot beëindiging van de voogdij van JRR. Uit het inhoudelijke verweer van JRR blijkt, dat ook JRR het verzoek zo heeft uitgelegd. Ook op dit verzoek is krachtens artikel 28 lid 1 van de Overgangswet NBW het recht van toepassing zoals dat gold vóór 1 januari 2015.

Ingevolge het bepaalde in artikel 1:328 BW (oud) kan de rechter een stichting als bedoeld in artikel 1, onder f, van de Wet op de jeugdzorg (oud) slechts op de in artikel 1:327 lid 1onder b-e BW (oud) genoemde gronden uit de voogdij ontzetten. De ontzetting kan bovendien plaats hebben, indien bedoelde stichting nalaat de raad voor de kinderbescherming overeenkomstig artikel 1:305 BW (oud) op de hoogte te houden van de plaatsen, waar de hem toevertrouwde minderjarigen zich bevinden, ofwel indien hij het door de raad voor de kinderbescherming uit te oefenen toezicht belemmert of verhindert. Artikel 1:327 lid 1 BW (oud) bepaalt, voor zover hier van belang, dat indien de rechtbank dit in het belang van die minderjarigen noodzakelijk oordeelt, zij een voogd ten aanzien van een of meer tot een zelfde voogdij behorende minderjarigen kan ontzetten op grond van:

(…)

Naar het oordeel van het hof heeft de man onvoldoende feiten en omstandigheden aangevoerd op grond waarvan de voogdij van JRR over [de minderjarige] beëindigd zou moeten worden. Aangaande de in artikel 327 lid 1 onder c. tot en met e. BW (oud) genoemde gronden heeft de man niets gesteld en is het hof niets gebleken. Evenmin is gesteld of gebleken dat de in de tweede volzin van artikel 1:328 BW (oud) bedoelde situatie zich voordoet.

Uit de overgelegde stukken en het verhandelde ter zitting is voorts niet gebleken dat JRR haar taken met misbruik van bevoegdheid uitoefent, dan wel die taken verwaarloost. Evenmin is gebleken dat JRR niet in staat zou zijn tot een behoorlijke uitoefening van die taken. De man heeft zijn stellingen dat JRR hem dossierinzage zou weigeren, zou weigeren om hem te betrekken bij de hulpverleningsplannen en deze met hem te evalueren, alsmede zou weigeren mee te werken aan gezinshereniging, in het licht van de weerspreking daarvan door JRR, onvoldoende onderbouwd. Ook heeft de man zijn stelling dat het pleeggezin waarin [de minderjarige] verblijft ongeschikt zou zijn niet aannemelijk gemaakt. Uit hetgeen hiervoor is overwogen, komt naar voren dat het op dit moment goed gaat met [de minderjarige] in het pleeggezin en dat hij het daar naar zijn zin heeft. Van een ernstige bedreiging in de ontwikkeling van [de minderjarige] in het pleeggezin is dan ook geen sprake. De enkele omstandigheid dat [de minderjarige] in het pleeggezin gereformeerd wordt opgevoed, kan niet tot een ander oordeel leiden en is tevens niet in strijd met internationale regelgeving. De conclusie is dat geen wettelijke gronden aanwezig zijn voor ontzetting van de voogdij van JRR.

Daar komt nog bij dat de man geen gezag heeft over [de minderjarige] , zodat dergelijke kwesties met betrekking tot zijn dagelijkse verzorging en opvoeding niet aan hem zijn. Daarnaast acht het hof een wijziging van voogdijinstelling niet in het belang van [de minderjarige] . [de minderjarige] is gewend aan de huidige instelling. JRR organiseert hulpverlening voor [de minderjarige] , waaronder gesprekken met de huidige systeemtherapeut bij wie hij reeds geruime tijd onder behandeling is. Het hof acht het in het belang van [de minderjarige] dat hierin geen wijzigingen worden aangebracht. Het hof oordeelt voorts dat ook vervanging van JRR, voor zover de man dit heeft bedoeld, thans niet aan de orde is, daar dit enkel mogelijk is indien sprake is van ondertoezichtstelling van de minderjarige, hetgeen niet het geval is. Het beroep van de man op artikel 1:322 lid 1 aanhef en onder c BW kan evenmin slagen, nu blijkens de aanhef van die bepaling slechts de voogd een dergelijk verzoek kan doen. De man is in dit verzoek dan ook niet ontvankelijk.

Gelet op het vorenstaande zal de bestreden beschikking op dit punt worden bekrachtigd.

Omgangsregeling

Het hof overweegt als volgt.

Het hof verwijst naar hetgeen hiervoor onder 3.1 ten aanzien van het verloop van het deskundigenonderzoek reeds is overwogen. De deskundige diende onderzoek te doen naar het draagvlak van zowel [de minderjarige] als de man voor mogelijke hervatting van het contact tussen hen op enigerlei wijze. De deskundige heeft geen antwoord kunnen geven op de door het hof gestelde vragen, aangezien de man het onderzoek door zijn houding en handelwijze onmogelijk heeft gemaakt. Voorhanden is evenwel een brief van 11 september 2017 van de systeemtherapeut van [de minderjarige] waaruit blijkt dat bij [de minderjarige] op dit moment sprake is van klachten van angst, onrust, slecht slapen, nachtmerries en daaruit voortkomend boos en driftig gedrag passend bij een posttraumatische stress stoornis (PTSS). [de minderjarige's] angst bestaat uit angst voor de man. Hij is bang om de man tegen te komen. De angst van [de minderjarige] , die wordt gevoegd door de rechtszaken die lopen, lijkt hem te remmen in zijn ontwikkeling, aldus de systeemtherapeut. [de minderjarige] heeft daarnaast, zoals in het voorgaande reeds is overwogen, meermaals en consistent verklaard op dit moment geen contact te willen met de man. In zijn gesprek met de voorzitter heeft de toen twaalfjarige [de minderjarige] verklaard dat hij veel last heeft van de onrust die de man in het pleeggezin en de verdere omgeving veroorzaakt en dat hij graag wil dat deze overlast stopt. Het hof is van oordeel dat [de minderjarige] hierin, gelet op zijn leeftijd, serieus dient te worden genomen. Voor zover de man betoogt dat dit alles bij [de minderjarige] is ingegeven door JRR en de pleegouders, gaat het hof daaraan voorbij. Aannemelijk is in elk geval dat [de minderjarige] bang is voor de man en aldus blijk geeft van ernstige bezwaren tegen omgang met hem. In het licht van al deze omstandigheden is het hof van oordeel dat het bepalen van een omgangsregeling tussen de man en [de minderjarige] thans in strijd is met zwaarwegende belangen van [de minderjarige] . Daarbij is het hof van oordeel dat de man ook zelf geen ruimte biedt voor ook maar enig zinvol (begeleid) contact met [de minderjarige] . Uit de voortzetting van zijn jarenlange, hevige strijd tegen de betrokken instanties en de pleegouders blijkt dat de man niet in staat is om de belangen van [de minderjarige] voorop te stellen en om in het belang van [de minderjarige] te handelen. Het verzoek van de man tot vaststelling van een omgangsregeling tussen hem en [de minderjarige] zal dan ook worden afgewezen en de bestreden beschikking zal op dit punt worden bekrachtigd.

JRR heeft in incidenteel hoger beroep verzocht om de man de omgang met [de minderjarige] voor bepaalde tijd te ontzeggen. Het hof zal daartoe overgaan, gelet op voornoemde zwaarwegende belangen van [de minderjarige] . Dat gevolg wordt niet bereikt indien het hof enkel de beschikking van de rechtbank bekrachtigt, voor zover daarbij het inleidend verzoek om omgang is afgewezen. Volgens de beschikking van de Hoge Raad van 27 februari 2009 (ECLI:NL:HR:2009:BG5045) is elke afwijzing van een verzoek om omgang tijdelijk van aard, in die zin dat de ouder wiens verzoek is afgewezen zich in geval van wijziging van omstandigheden en in ieder geval na verloop van één jaar opnieuw tot de rechter kan wenden om een omgangsregeling te doen vaststellen. De bestreden beschikking dateert van 6 maart 2014, hersteld op 9 april 2014. Indien het hof thans zou volstaan met bekrachtiging van die beschikking op het punt van de afwijzing van de omgang, zou dat tot gevolg hebben dat dat jaar al is verstreken. Dat verdraagt zich slecht met het uitgangspunt dat het hof, in een omgangszaak als de onderhavige, voor zover mogelijk behoort te oordelen naar de meest actuele stand van zaken. Om die reden zal het hof de verzochte ontzegging uitspreken. Nu JRR heeft verzocht om een ontzegging voor bepaalde tijd, zal het hof bepalen dat die ontzegging zal gelden voor de duur van één jaar.

Informatieverplichting

In de zaak met zaaknummer: 200.187.458/02 (voorlopige voorzieningen)

In de zaken met zaaknummers: 200.187.458/01 en 200.187.458/02

In de zaak met zaaknummer: 200.202.569/01 (bijzondere curator)

Het hof overweegt als volgt.

Gelet op het verloop van het deskundigenonderzoek zoals in rechtsoverweging 3.1 omschreven en gelet op het feit dat in de zaak met nummer 200.187.458/01, zoals hiervoor besproken, alle verzoeken van de man zullen worden afgewezen, ziet het hof geen aanleiding om een bijzondere curator over [de minderjarige] te benoemen, nog daargelaten dat, zoals uit het voorgaande blijkt, niet is komen vast te staan dat sprake is van strijd tussen de belangen van de voogd, te weten JRR, en [de minderjarige] . Het verzoek van de man zal dan ook worden afgewezen en de bestreden beschikking zal worden bekrachtigd.

Kosten van het deskundigenonderzoek