Rechtbank Amsterdam, 27-06-2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:7455, AWB-12_1910

Op 19 mei 2011 heeft eiser een toevoeging aangevraagd voor rechtsbijstand voor het voeren van een bezwaarprocedure gericht tegen een besluit van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (Uwv) van 13 mei 2011, waarbij een bedrag van € 24.190,75 aan teveel betaalde Ziektewet-uitkering van eiser wordt teruggevorderd (het terugvorderings-besluit).

Bij besluit van 6 juni 2011 heeft verweerder eiser een toevoeging verleend onder nummer 4IT2176 voor het voeren van de bezwaarprocedure tegen het besluit van het Uwv van 13 mei 2011.

Op 28 september 2011 heeft eiser een toevoeging aangevraagd voor rechtsbijstand voor het voeren van een bezwaarprocedure tegen een besluit van het Uwv van 20 juli 2011, waarbij ter zake van de terugvordering van Ziektewet-uitkering is bepaald dat eiser maandelijks een bedrag van € 76,54 dient terug te betalen (het invorderingsbesluit).

Bij het primaire besluit heeft verweerder de aanvraag van eiser afgewezen, omdat het verzoek betrekking heeft op een rechtsbelang ter zake waarvan aanspraak kan worden gemaakt op rechtsbijstand op grond van de eerder verleende toevoeging met nummer 4IT2176. Eiser heeft bezwaar gemaakt tegen dit besluit.

Bij het bestreden besluit heeft verweerder het bezwaar van eiser ongegrond verklaard en het primaire besluit gehandhaafd. Hierbij heeft verweerder, kort samengevat, overwogen dat het invorderingsbesluit dermate is verweven met het terugvorderingsbesluit dat sprake is van hetzelfde rechtsbelang. De aanvraag voor een tweede toevoeging is dan ook terecht afgewezen, aldus verweerder.

Deze beroepsgrond slaagt. Volgens vaste rechtspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) volgt uit de artikelen 28, eerste lid, aanhef en onder b, en 32 van de Wrb, in onderlinge samenhang bezien, dat, indien sprake is van verschillende rechtsbelangen ter zake waarvan rechtsbijstand wordt gevraagd, in beginsel meer toevoegingen moeten worden verstrekt. Als sprake is van één rechtsbelang kan met één toevoeging worden volstaan, tenzij sprake is van verschillende procedures dan wel van één procedure waarin sprake is van meer dan één instantie als bedoeld in artikel 32 van de Wrb. Zie bijvoorbeeld de uitspraak van de Afdeling van 7 november 2012 (LJN BY2478). Ook in het beleid van verweerder, zoals dat is neergelegd in het Handboek Toevoegen (artikel 32, aantekening 1), is bepaald dat, gelet op artikel 32, ten behoeve van dezelfde rechtzoekende meerdere toevoegingen kunnen worden afgegeven indien er sprake is van een diversiteit aan onderscheiden rechtsbelangen of, indien sprake is van hetzelfde rechtsbelang, van een diversiteit aan procedures.

Gelet op de vaste rechtspraak van de Afdeling en op het Handboek Toevoegen kon verweerder in het bestreden besluit dan ook niet volstaan met de vaststelling dat de aanvraag van eiser om een tweede toevoeging terecht is afgewezen, omdat in beide bezwaarprocedures sprake is van hetzelfde rechtsbelang. Verweerder had vervolgens moeten beoordelen of sprake was van diversiteit van procedures, te meer nu eiser reeds in bezwaar (subsidiair) had aangevoerd dat sprake was van diversiteit van procedures. Verweerder heeft dit ter zitting ook erkend. Het bestreden besluit is op dit punt dan ook ondeugdelijk gemotiveerd.

Gelet op het voorgaande zal de rechtbank het beroep gegrond verklaren en het bestreden besluit vernietigen wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Awb. De rechtbank zal vervolgens beoordelen of er aanleiding bestaat de rechtsgevolgen van het bestreden besluit in stand te laten.

Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat aan het terugvorderingsbesluit en het invorderingsbesluit hetzelfde feitencomplex ten grondslag ligt en dat het onderwerp van geschil vrijwel identiek is. Verder hebben beide besluiten gevolgen voor het recht van eiser op een uitkering. Volgens verweerder bestaat er dan ook een dermate grote verwevenheid tussen beide besluiten, dat sprake is van hetzelfde rechtsbelang.

Uit de rechtspraak van de Afdeling (zie de uitspraken van 7 november 2012, LJN BY2478, van 16 september 2009, LJN BJ7757 en van 27 juni 2001, LJN AN6749) alsmede het Handboek Toevoegen (artikel 32, aantekening 2) leidt de rechtbank af dat bij de beoordeling of sprake is van hetzelfde rechtsbelang wordt gekeken naar het beoogde doel (het oogmerk waarmee om rechtsbijstand is verzocht) en de nauwe verwevenheid tussen beide procedures. Gelet op dit beoordelingskader is de rechtbank met verweerder van oordeel dat in beide zaken sprake is van hetzelfde rechtsbelang. Eiser beoogt immers met de beide bezwaarprocedures te voorkomen dat de Ziektewet-uitkering moet worden terugbetaald. Verder ligt het invorderingsbesluit in het verlengde van het terugvorderingsbesluit. Als het terugvorderingsbesluit wegvalt, valt daarmee ook de rechtsgrond van het invorderingsbesluit weg. Er is dan ook sprake van een zodanige verwevenheid tussen beide zaken dat zij hetzelfde rechtsbelang betreffen.

De rechtbank stelt allereerst vast dat tussen partijen niet in geschil is dat eiser twee procedures heeft gevoerd als bedoeld in artikel 1, aanhef en onder b, van het Bvr. Ook de rechtbank is dit oordeel toegedaan. Vast staat immers dat eiser twee zaken in bezwaar aanhangig heeft gemaakt bij het Uwv, één tegen het terugvorderingsbesluit en één tegen het invorderingsbesluit.

Verweerder heeft zich in het verweerschrift op het standpunt gesteld dat geen sprake is van diversiteit van procedures, omdat beide bezwaarprocedures kort na elkaar zijn gevoerd, hetzelfde onderwerp van geschil hadden en dat het daaraan ten grondslag liggende feitencomplex vrijwel gelijk was. Verweerder heeft ter ondersteuning van zijn standpunt verwezen naar uitspraken van de Afdeling van 2 mei 2007 (LJN BA4197) en 7 april 2010 (LJN BM0195). In deze uitspraken heeft de Afdeling, kort samengevat, overwogen dat geen sprake is van verschillende procedures als beide procedures voor wat betreft het onderwerp van geschil en het eraan ten grondslag liggende feitencomplex (vrijwel) identiek zijn.

Eiser heeft aangevoerd dat toepassing van de criteria die zijn vermeld in de uitspraken waarop verweerder zich beroept, tot een cirkelredenering leidt. Bij de beoordeling van de vraag of sprake is van diversiteit van procedures, hanteert de Afdeling in de uitspraken LJN BA4197 en LJN BM0195 hetzelfde - materiële - criterium als bij de beoordeling van de vraag of sprake is van hetzelfde rechtsbelang, te weten of sprake is van hetzelfde onderwerp van geschil en van hetzelfde feitencomplex. Als gevolg daarvan kan nooit sprake zijn van diversiteit van procedures als daarvoor al is vastgesteld dat sprake is van hetzelfde rechtsbelang. Eiser heeft aangevoerd dat de vraag of sprake is van diversiteit van procedures moet worden beoordeeld aan de hand van het formele criterium van artikel 1, aanhef en onder b, van het Bvr. Als twee zaken aanhangig zijn gemaakt, is sprake van twee procedures als bedoeld in die bepaling en is tevens sprake van diversiteit van procedures, aldus eiser.

Verweerder heeft in het verweerschrift aangegeven dat het enkele gegeven dat een bezwaarschriftprocedure onder het begrip ‘procedure’ valt als bedoeld in artikel 1, aanhef en onder b, van het Bvr niet met zich meebrengt dat bij het opnieuw indienen van een bezwaarschrift sprake is van diversiteit van procedures. In dit verband heeft verweerder verwezen naar een uitspraak van de Afdeling van 2 juli 2003 (LJN AN9122). In die zaak had de rechtzoekende aangevoerd dat uit artikel 1, aanhef en onder b, van het Bvr volgt dat iedere bezwaarschriftprocedure een procedure betreft, zodat voor het voeren van twee bezwaarprocedures tegen twee besluiten ook twee toevoegingen hadden moeten worden verstrekt. De Afdeling volgde dit betoog niet. Omdat de behandeling van de beide bezwaren tegen de beide besluiten in één hoorzitting tezamen als één geheel had plaatsgevonden en was uitgemond in één besluit, volgt uit artikel 32 van de Wrb dat verweerder geen tweede toevoeging behoefde af te geven, aldus de Afdeling.

Gelet op het hiervoor in rechtsoverweging 4.1. weergegeven beoordelingsproces – eerst de beoordeling of sprake is van hetzelfde rechtsbelang, en zo ja, daarna de beoordeling of sprake is van diversiteit van procedures – is de rechtbank van oordeel dat het niet zo kan zijn dat aan beide beoordelingen dezelfde toetsingscriteria ten grondslag liggen. Zou dat wel het geval zijn, dan zou de beoordeling van een tweede aanvraag altijd stranden indien sprake is van hetzelfde rechtsbelang. Naar het oordeel van de rechtbank strookt dat niet met de onder 4.1. opgenomen rechtspraak van de Afdeling, de Wrb en het beleid van verweerder zoals neergelegd in het Handboek Toevoegen (artikel 32, aantekening 1).

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de rechtbank het standpunt van verweerder, zoals dat in het verweerschrift is weergegeven en ter zitting nader is toegelicht, niet volgt. Aangezien vaststaat dat eiser twee afzonderlijke bezwaarprocedures heeft gevolgd, is verweerder in de onderhavige kwestie ten onrechte tot de conclusie gekomen dat geen sprake is van diversiteit van procedures. De aanvraag van eiser om een toevoeging voor de bezwaarprocedure tegen het invorderingsbesluit kan dan ook niet op die grond worden afgewezen. Gelet hierop is er geen aanleiding om de rechtsgevolgen van het bestreden besluit in stand te laten. De rechtbank ziet geen mogelijkheid om zelf in de zaak voorzien, omdat zij niet kan beoordelen of er nog andere gronden zijn op grond waarvan de aanvraag van eiser om een tweede toevoeging kan worden afgewezen. De rechtbank zal verweerder dan ook opdragen een nieuw besluit op het bezwaar van eiser te nemen met inachtneming van hetgeen in deze uitspraak is overwogen.