Centrale Raad van Beroep, 29-12-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:2867, 20/1224 WIA e.v.

1.1.

Betrokkene is met ingang van 27 juli 2007 in aanmerking gebracht voor een uitkering op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wet WIA).

1.2.

1.3.

Bij besluit van 25 februari 2019 (het primaire besluit 1) heeft het Uwv de WIA-uitkering van betrokkene over de periode van 1 april 2018 tot en met 31 december 2018 herzien en een bedrag van € 7.974,- bruto aan over deze periode volgens het Uwv onverschuldigd betaalde WIA-uitkering van betrokkene teruggevorderd.

1.4.

Bij besluit van eveneens 25 februari 2019 (het primaire besluit 2) heeft het Uwv aan betrokkene een boete opgelegd van € 2.180,52 wegens schending van de inlichtingenplicht.

1.5.

Bij beslissing op bezwaar van 17 mei 2019 (bestreden besluit 1) heeft het Uwv het bezwaar van betrokkene tegen het primaire besluit 1 ongegrond verklaard. Het Uwv heeft aan het bestreden besluit 1 ten grondslag gelegd dat betrokkene werkzaamheden heeft verricht in de tabakswinkel. Op basis van de onderzoeksgegevens is vastgesteld dat betrokkene: de voorraad bijvulde, alleen of met iemand anders achter de balie stond, artikelen verkocht die in de winkel te koop zijn, postpakketjes aannam en naar achteren bracht, koffie en thee zette en naar klanten bracht en soms een boodschap deed voor de eigenaresse van de tabakswinkel. Volgens het Uwv moeten deze activiteiten worden aangemerkt als werkzaamheden waarvoor een salaris verschuldigd is. Het Uwv heeft betrokkene niet gevolgd in zijn standpunt dat sprake was van een vriendendienst. Door geen melding te doen van deze werkzaamheden heeft betrokkene de op hem rustende inlichtingenverplichting geschonden. Op basis van de verklaring van betrokkene heeft het Uwv de omvang van de werkzaamheden vastgesteld op gemiddeld 30 uur per week en de hoogte van het bedrag voor de verrichte werkzaamheden geschat op het wettelijk minimumloon inclusief vakantietoeslag. Het bezwaar tegen het primaire besluit 2 heeft het Uwv gegrond verklaard in die zin dat de boete vanwege de financiële draagkracht van betrokkene wordt verlaagd tot € 40,-.

1.6.

1.7.

2.1.

Bij aangevallen uitspraak 1 heeft de rechtbank het bestreden besluit 1 vernietigd voor zover het betreft de herziening over de periode van 1 april 2018 tot 29 augustus 2018. Voor zover het betreft de terugvordering zal het bestreden besluit in zijn geheel worden vernietigd. De rechtbank heeft het primaire besluit 1 herroepen voor zover dat ziet op de herziening over de periode van 1 april 2018 tot 29 augustus 2018 en de aangevallen uitspraak komt in zoverre in de plaats van het bestreden besluit 1. Het Uwv is opgedragen een nieuw besluit te nemen op het bezwaar tegen de terugvordering met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank heeft de boete van € 40,- in stand gelaten.

2.2.

De rechtbank heeft aan dit oordeel ten grondslag gelegd dat de onderzoeksbevindingen onvoldoende grondslag bieden om de WIA-uitkering van betrokkene vanaf 1 april 2018 te herzien. De verklaringen van betrokkene op 12 december 2018 zijn op zichzelf staand, zonder enig ander bewijs en gelet op de ontkenning daarvan door betrokkene, onvoldoende voor het oordeel dat betrokkene al vanaf 1 april 2018 op geld waardeerbare activiteiten in de tabakswinkel heeft verricht. Naar het oordeel van de rechtbank blijkt uit deze verklaringen in het geheel niet duidelijk wat de activiteiten zijn die betrokkene daar verrichtte en valt dan ook niet te beoordelen of dat op geld waardeerbare activiteiten zijn. Volgens de rechtbank is er wel voldoende bewijs dat betrokkene vanaf 29 augustus 2018 op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht. Betrokkene heeft in zijn reactie van 3 februari 2019 op het gespreksverslag verklaard dat de eigenaresse van de tabakswinkel op 28 augustus 2018 is ingestort en dat betrokkene de dag erna in de tabakswinkel is bijgesprongen om te helpen. Uit zijn verklaring blijkt dat de activiteiten die betrokkene in deze periode verrichtte op geld waardeerbaar zijn. Door geen melding te maken van deze werkzaamheden heeft betrokkene vanaf 29 augustus 2018 de op hem rustende inlichtingenverplichting geschonden. Naar het oordeel van de rechtbank had het betrokkene redelijkerwijs duidelijk kunnen zijn dat deze werkzaamheden en inkomsten van invloed konden zijn op zijn recht op uitkering en de hoogte van de uitkering. De onderzoeksbevindingen bieden voldoende grondslag voor herziening van de WIA-uitkering over de periode van 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018. Dat betrokkene deze werkzaamheden verrichtte om de eigenaresse van de tabakswinkel – een vriendin van betrokkene – te helpen en uit behoefte aan sociale contacten, ontslaat betrokkene niet van zijn verplichting de door hem verrichte werkzaamheden te melden aan het Uwv.

2.3.

Het Uwv was over de periode van 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018 gehouden tot terugvordering. Naar het oordeel van de rechtbank heeft het Uwv voldoende inzichtelijk gemaakt hoe de schatting van de omvang van de werkzaamheden en de inkomsten tot stand is gekomen. Door betrokkene zijn geen ondubbelzinnige, concrete en verifieerbare inkomensgegevens overgelegd waaruit zou kunnen blijken dat de schatting onjuist is. De rechtbank heeft daarom geen aanleiding gezien om af te wijken van de schatting van de omvang van de werkzaamheden en inkomsten door het Uwv over deze periode.

2.4.

Bij aangevallen uitspraak 2 heeft de rechtbank het beroep van betrokkene tegen het bestreden besluit 2 gegrond verklaard met veroordeling van het Uwv in de proceskosten van betrokkene. De rechtbank heeft het bestreden besluit 2 vernietigd wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De rechtbank heeft zelf in de zaak voorzien en het primaire besluit 3 herroepen. De rechtbank heeft daartoe overwogen dat het Uwv niet aannemelijk heeft gemaakt dat betrokkene in de periode van 1 januari 2019 tot en met 31 maart 2019 in de tabakswinkel op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht. De enkele aanwezigheid van betrokkene in de tabakswinkel is geen activiteit die in het kader van de Wet WIA relevant is, omdat daaraan geen economische betekenis kan worden toegekend en de aanwezigheid op zichzelf geen loonwaarde vertegenwoordigt. De ter zitting geuite vooronderstelling van het Uwv dat betrokkene in 2018 wel op geld waardeerbare activiteiten in de tabakswinkel heeft verricht zodat ervan kan worden uitgegaan dat hij daar in 2019 mee is doorgegaan, is ontoereikend om daarop schending van de inlichtingenverplichting, herziening van de WIA-uitkering en terugvordering van de te veel betaalde WIA-uitkering te baseren. Betrokkene heeft betwist dat hij in 2019 op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht. Dat betrokkene in 2018 wel op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht genereert naar het oordeel van de rechtbank geen bewijsvermoeden dat betrokkene daar in 2019 mee is doorgegaan. Voor dat oordeel moet het Uwv concreet bewijs leveren over welke activiteiten in welke mate in 2019 zijn verricht. De verklaringen van betrokkene in brieven en telefoongesprekken geven geen enkel inzicht in welke activiteiten betrokkene in 2018 verrichtte. Tegenover de stelling van betrokkene dat hij in 2019 alleen aanwezig was, heeft het Uwv dus onvoldoende bewijs geleverd dat betrokkene in 2019 op geld waardeerbare activiteiten in de tabakswinkel verrichtte.

3.1.

Het Uwv heeft in de hoger beroepen aangevoerd dat betrokkene gehouden dient te worden aan zijn verklaring zoals die is opgenomen in het gespreksverslag van 12 december 2018. Betrokkene heeft op 12 december 2018 tegenover de inspecteur verklaard dat hij vanaf maart/april 2018 achter de balie stond. Dit blijkt ook uit de verklaring van de eigenaresse van de tabakswinkel. Ook heeft betrokkene in het telefoongesprek van 1 april 2019 verklaard dat hij de eigenaresse van de tabakswinkel is gaan helpen, omdat zij problemen had met een jongen die geld uit haar kluis had gestolen, en dat deze problemen waren ontstaan in maart/april 2018. Betrokkene is te laat (namelijk bijna twee maanden later) teruggekomen op deze verklaring. Pas nadat betrokkene het belastende besluit ontving, stelde betrokkene dat hij in september 2018 is gaan helpen. Ter onderbouwing van dit standpunt heeft het Uwv gewezen op een uitspraak van de Raad van 11 april 2008 (ECLI:NL:CRVB:2008:BD0613). Ook heeft het Uwv aangevoerd dat uit de verschillende verklaringen van betrokkene blijkt dat hij in 2019 door is gegaan met zijn activiteiten in de tabakszaak. Betrokkene heeft op geld waardeerbare activiteiten verricht en betrokkene heeft diverse keren aan het Uwv verklaard dat hij nog steeds in de tabakszaak komt en helpt.

3.2.

Betrokkene heeft in zijn verweren ongegrondverklaring van het hoger beroep bepleit. Daartoe heeft betrokkene aangevoerd dat er door het Uwv geen nieuwe feiten of omstandigheden naar voren worden gebracht. Mocht er al sprake zijn van op geld waardeerbare activiteiten en hiermee van een schending van de inlichtingenplicht, dan heeft betrokkene voldoende onderbouwd dat de periode beperkt dient te worden tot de periode vanaf 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018. Betrokkene heeft nimmer verklaard dat hij in 2019 nog steeds werkzaamheden zou verrichten bij de tabakszaak.

3.3.

Betrokkene heeft in incidenteel hoger beroep tegen aangevallen uitspraak 1 aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte tot de conclusie is gekomen dat hij op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht. De activiteiten die zijn waargenomen en waarover hij heeft verklaard kunnen niet worden gezien als activiteiten waarvoor in het economisch verkeer normaliter een beloning wordt ontvangen of kan worden bedongen. Betrokkene betwist de schending van de inlichtingenverplichting. Subsidiair stelt betrokkene zich op het standpunt dat, mocht er wel sprake zijn van op geld waardeerbare activiteiten, de rechtbank ten onrechte is uitgegaan van een omvang van 30 uur per week. Betrokkene meent voldoende te hebben onderbouwd dat 30 uur per week geen juiste weergave van de realiteit is. Betrokkene verzoekt aangevallen uitspraak 1 op de vorengenoemde punten te vernietigen.

4.2.

Ter beoordeling staat of de rechtbank het beroep van betrokkene tegen het bestreden besluit 1 terecht gegrond heeft verklaard.

4.3.

Met de rechtbank wordt geoordeeld dat de onderzoeksbevindingen van het Uwv onvoldoende grondslag bieden om de WIA-uitkering van betrokkene te herzien over de periode van 1 april 2018 tot 29 augustus 2018. De besluitvorming van het Uwv voor wat betreft deze periode is met name gebaseerd op de verklaring van betrokkene van 12 december 2018, waarin betrokkene onder andere aangeeft dat hij bijvoorbeeld in april 2018 veel achter de balie in de tabakswinkel heeft gestaan. De rechtbank heeft daarover met juistheid geoordeeld dat deze verklaring op zichzelf staand, zonder enig ander bewijs, onvoldoende is voor het oordeel dat betrokkene vanaf 1 april 2018 tot 29 augustus 2018 op geld waardeerbare activiteiten verrichtte in de tabakswinkel. Uit deze verklaring blijkt niet duidelijk wat betrokkene daar deed en of dit op geld waardeerbare activiteiten waren. Ook volgt uit de verklaring niet of betrokkene in de periode daarna, tot 29 augustus 2018, activiteiten verrichtte in de tabakszaak en waar deze uit bestonden.

4.4.

Met de rechtbank wordt eveneens geoordeeld dat het Uwv wel aannemelijk heeft gemaakt dat betrokkene in de periode van 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018 in de tabakswinkel op geld waardeerbare activiteiten heeft verricht. De door betrokkene zelf benoemde activiteiten, waaronder het helpen van klanten, achter de balie staan en af en toe poststukken inscannen en sigaretten bijvullen, kunnen worden aangemerkt als op geld waardeerbare activiteiten en gaan verder dan slechts een vriendendienst. Dat de intentie van betrokkene volgens hem uitsluitend gericht was op het helpen van de eigenaresse maakt dit niet anders. Uit de verklaringen van betrokkene in samenhang bezien met de waarnemingen van de inspecteur van het Uwv volgt dat betrokkene in de periode van 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018 naar aanleiding van het uitvallen van de eigenaresse van de tabakswinkel in afstemming met anderen deze activiteiten in plaats van de eigenaresse heeft verricht om ervoor te zorgen dat de winkel tijdens haar afwezigheid open kon blijven. In dat licht bezien was de aanwezigheid van betrokkene aldus een activiteit waaraan economische betekenis moet worden toegekend. Betrokkene had het Uwv dan ook moeten inlichten over deze werkzaamheden.

4.5.

4.6.

Uit de conclusie onder 4.3 tot en met 4.5, dat betrokkene in de periode van 29 augustus 2018 tot en met 31 december 2018 op geld waardeerbare werkzaamheden heeft verricht en dat het Uwv bij het schatten van de inkomsten heeft mogen uitgaan van een omvang van 30 uur per week, volgt dat het incidenteel hoger beroep van betrokkene tegen aangevallen uitspraak 1 niet slaagt.

4.7.

Uit 4.3 tot en met 4.5 volgt dat het hoger beroep niet slaagt. Uit 4.6 volgt dat het incidenteel hoger beroep niet slaagt. Aangevallen uitspraak 1 zal worden bevestigd.

4.8.

Ter beoordeling staat of de rechtbank het beroep van betrokkene tegen het bestreden besluit 2 terecht gegrond heeft verklaard.

4.9.

Met de rechtbank wordt geoordeeld dat het Uwv niet aannemelijk heeft gemaakt dat betrokkene in de periode van 1 januari 2019 tot en met 31 maart 2019 in de tabakswinkel op geld waardeerbare werkzaamheden heeft verricht. Ter zitting heeft het Uwv toegelicht dat zij de besluitvorming uitsluitend hebben gebaseerd op de – onder 1.7 weergegeven – telefonische en schriftelijke verklaringen van betrokkene. Uit deze verklaringen blijkt onvoldoende welke activiteiten betrokkene in de tabakswinkel heeft verricht en op welke periode de verklaringen van betrokkene zien. Daarmee heeft het Uwv niet aannemelijk gemaakt dat betrokkene in deze periode op geld waardeerbare werkzaamheden verrichtte in de tabakswinkel.

4.10.

Uit 4.9 volgt dat het hoger beroep niet slaagt, zodat aangevallen uitspraak 2 zal worden bevestigd.