Parket bij de Hoge Raad, 16-11-2010, BN0036, 09/03352

Conclusie inzake:

[Verdachte 4]

1. Het Gerechtshof te Amsterdam heeft bij arrest van 24 maart 2009 verdachte wegens 1. (tweede deel) "opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 2, onder B, van de Opiumwet gegeven verbod", 2. "het voorbereiden van een feit, bedoeld in het derde of vierde lid van artikel 10 van de Opiumwet, door stoffen voorhanden te hebben, waarvan hij weet dat zij bestemd zijn tot het plegen van dat feit", 3 subsidiair "opzetheling, eenmaal of meermalen gepleegd", 4 primair "medeplegen van opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 2, onder A, van de Opiumwet gegeven verbod", 5. "handelen in strijd met artikel 26, eerste lid, van de Wet wapens en munitie, meermalen gepleegd" en 6. "als leider deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van tien jaren met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr.

2. Deze zaak hangt samen met de zaken tegen [verdachte 2] (nr. 09/01350), [verdachte 3] (nr. 09/01418), [verdachte 4] (nr. 09/01503), [verdachte 1] (nr. 09/03678), [verdachte 7] (nr. 09/03684) en [verdachte 6] (nr. 09/03681), waarin ik vandaag eveneens concludeer.

3. Namens verdachte heeft mr. R.A. van der Horst, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur vijf middelen van cassatie voorgesteld.

4. Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof het verzoek tot het horen van de getuigen [getuige 4], [getuige 5] en [getuige 1] ten onrechte, althans onvoldoende met redenen omkleed, heeft afgewezen.

5. Het bij schrijven van 1 oktober 2008(1) gedane en op de terechtzitting in hoger beroep van 10 oktober 2008(2) gehandhaafde verzoek van de raadsman van de verdachte om de getuigen [getuige 4], [getuige 5] en [getuige 1] als getuigen op te roepen, is een verzoek als bedoeld in art. 287, derde lid onder a, Sv in verbinding met art. 415 (oud) Sv. In aanmerking genomen dat in eerste aanleg na 1 januari 2005(3), te weten op 27 november 2006, uitspraak is gedaan en gelet op de omstandigheid dat voornoemde getuigen niet bij appelschriftuur door de verdachte zijn opgegeven, is de maatstaf voor de beoordeling van een zodanig verzoek ingevolge art. 418, derde lid, Sv of de noodzaak daarvan is gebleken.(4)

6. Het Hof heeft op de terechtzitting in hoger beroep van 10 oktober 2008 bij de afwijzing van het verzoek om de getuigen op te roepen geoordeeld dat de noodzaak tot het horen van genoemde getuigen ontbreekt. Aldus heeft het Hof terecht de in art. 418, derde lid, Sv voorziene maatstaf gehanteerd.

7. Ten aanzien van de afwijzing van het verzoek tot het horen van [getuige 1] heeft het Hof overwogen dat deze getuige gehoord zou moeten worden over de telefoongesprekken tussen hem en [betrokkene 1], terwijl het verzoek tot het horen van [betrokkene 1] wordt toegewezen en hij op 18 november 2008 zal worden gehoord, en de noodzaak om beide deelnemers aan het telefoongesprek te horen ontbreekt.

8. De raadsman van de verdachte heeft ter onderbouwing van dit verzoek enkel aangevoerd dat [getuige 1] hoofdzakelijk voorkomt in dossier 5 en dan voornamelijk spreekt met [betrokkene 1], dat volgens het Openbaar Ministerie deze heren een enkele keer spreken over de verdachte en deze gesprekken onder meer betrekking zouden hebben op de uitvoer van verdovende middelen naar Engeland terwijl de verdachte zijn betrokkenheid bij deze feiten ontkent, dat de verdediging [getuige 1] over deze gesprekken en de veronderstelde uitvoer naar Engeland wenst te ondervragen, en dat de Rechtbank enkele gesprekken tussen [betrokkene 1] en [getuige 1] voor het bewijs heeft gebruikt.(5) Het Hof heeft op de terechtzitting in hoger beroep van 10 oktober 2008 het verzoek van de raadsman van de verdachte tot het horen van [betrokkene 1] toegewezen, waarna [betrokkene 1] op de terechtzitting in hoger beroep van 18 november 2008 als getuige is gehoord (alwaar hij zich overigens op zijn verschoningsrecht heeft beroepen en geen vragen wenste te beantwoorden). Bovendien heeft het Hof de inhoud van de telefoongesprekken tussen [getuige 1] en [betrokkene 1] niet voor het bewijs gebruikt. Daarnaast hebben de Turkse autoriteiten bij schrijven van 15 september 2006 aan de Rechter-Commissaris medegedeeld dat [getuige 1] van zijn verschoningsrecht gebruik wil maken en geen verklaring zal afleggen.(6) Tenslotte heeft de Advocaat-Generaal bij het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 10 oktober 2008 medegedeeld dat [getuige 1] waarschijnlijk gedetineerd is in Turkije, hetgeen wordt bevestigd door de raadsman van de verdachte in zijn op die terechtzitting overgelegde pleitnotities.

9. Gelet op hetgeen hiervoor onder 8 is uiteengezet, geeft het oordeel van het Hof dat de noodzaak tot het horen van getuige [getuige 1] ontbreekt omdat het verzoek tot het horen van [betrokkene 1] wordt toegewezen, geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk. Hieraan doet niet af dat [betrokkene 1] zich op de terechtzitting in hoger beroep van 18 november 2008 beroept op zijn verschoningsrecht.

10. Ten aanzien van de afwijzing van het verzoek tot het horen van [getuige 4] en [getuige 5] heeft het Hof overwogen dat deze getuigen zouden moeten vertellen over de inhoud van de telefoongesprekken tussen hen en de verdachte, terwijl de verdachte zelf kan vertellen waarover deze gesprekken gaan.

11. De raadsman van de verdachte heeft ter onderbouwing van dit verzoek enkel aangevoerd dat in zaaksdossier 2 een groot aantal tapgesprekken is opgenomen waaraan de verdachte en [getuige 4] respectievelijk [getuige 5] zouden hebben deelgenomen, dat het de stelling van het Openbaar Ministerie is dat deze gesprekken te maken hebben met handel in verdovende middelen en deelneming aan een criminele organisatie terwijl de verdachte dit heeft ontkend, en dat [getuige 4] en [getuige 5] wellicht nader over de inhoud van deze gesprekken kunnen verklaren.(7) Bovendien heeft het Hof de inhoud van de telefoongesprekken tussen de verdachte en [getuige 5] niet voor het bewijs gebruikt (de inhoud van een aantal telefoongesprekken tussen de verdachte en [getuige 4] overigens wel). Daarnaast heeft de Rechter-Commissaris in een eerder stadium medegedeeld dat het hem ondanks een aan de Turkse autoriteiten gedaan rechtshulpverzoek niet is gelukt om de in Turkije ingeschreven getuige [getuige 4] te horen.(8) Tenslotte heeft de Advocaat-Generaal bij het Hof op de terechtzitting in hoger beroep van 10 oktober 2008 medegedeeld dat [getuige 4] zichzelf heeft gemeld en is gehoord en dat de identiteit van [getuige 5] niet is komen vast te staan nu zijn persoonsgegevens onvoldoende duidelijk zijn, terwijl de raadsman van de verdachte in zijn op die terechtzitting overgelegde pleitnotities heeft aangegeven dat hem niet bekend is of er een adres van [getuige 5] bekend is.

12. Gelet op hetgeen hiervoor onder 11 is uiteengezet, geeft het oordeel van het Hof dat de noodzaak tot het horen van getuigen [getuige 4] en [getuige 7] ontbreekt omdat de verdachte zelf kan vertellen waarover de desbetreffende telefoongesprekken gaan, geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk. Hieraan doet niet af dat de verdachte zich op de terechtzittingen in hoger beroep beroept op zijn zwijgrecht ten aanzien van elke vraag die aan hem wordt gesteld (proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 2 februari 2009).

13. De in de toelichting op het middel betrokken stelling dat voornoemde getuigen niet bij appelschriftuur zijn opgegeven aangezien er nog geen uitgewerkt vonnis beschikbaar was op het moment dat de termijn voor het indienen van een appelschriftuur verstreek, kan niet voor het eerst in cassatie naar voren worden gebracht. Beoordeling daarvan vergt immers een onderzoek van feitelijke aard waarvoor in cassatie geen plaats is.

14. Blijkens de toelichting klaagt het middel er tenslotte over dat het Hof geen beslissing heeft genomen op het op de terechtzitting in hoger beroep van 3 februari 2009 bij pleidooi herhaalde verzoek van de raadsman van de verdachte om [getuige 5] en [getuige 4] als getuige te horen.

16. Het Hof heeft het op die terechtzitting gedane verzoek van de raadsman van de verdachte kennelijk en niet onbegrijpelijk opgevat als een voorwaardelijk verzoek tot het horen van de getuigen [getuige 5] en [getuige 4], te weten alleen voor het geval het Hof het telefoongesprek van 29 maart 2005, waaraan afwisselend wordt deelgenomen door de verdachte, [getuige 5] en [getuige 4], voor het bewijs bezigt.

17. Het Hof heeft - door geen beslissing te nemen op voornoemd verzoek - kennelijk geoordeeld dat de aan het verzoek verbonden voorwaarde niet is vervuld. Dit feitelijke oordeel is niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat het Hof de inhoud van het telefoongesprek van 29 maart tussen de verdachte, [getuige 5] en [getuige 4] niet voor het bewijs heeft gebezigd, en kan in cassatie niet nader worden getoetst, nu de uitleg van een (voorwaardelijk) verzoek is voorbehouden aan de feitenrechter.(10)

18. Het middel faalt.

19. Het tweede middel bevat de klacht dat de bewezenverklaring van het onder 4 primair tenlastegelegde feit onvoldoende met redenen is omkleed, nu het medeplegen van de uitvoer van verdovende middelen niet uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid.

21. Blijkens de door hem op de terechtzitting in hoger beroep van 3 februari 2009 overgelegde pleitnotities heeft de raadsman van de verdachte bepleit dat de verdachte van het onder 4 primair tenlastegelegde feit dient te worden vrijgesproken. De raadsman heeft daartoe het volgende aangevoerd. Er zijn geen bewijsmiddelen dat de verdachte een betrokkenheid als medepleger had bij het transport van 10 oktober 2005. In het ergste geval is aan hem cocaïne gevraagd maar dat hij cocaïne zou hebben geleverd blijkt nergens uit. Zelfs als het Hof zou menen dat de verdachte de leverancier is van de cocaïne, dan nog blijkt niet dat hij een rol heeft gespeeld in de tenlastegelegde uitvoer.(11)

Anders dan de verdediging en de advocaat-generaal is het hof van oordeel dat het dossier voldoende wettig en overtuigend bewijs bevat om tot een bewezenverklaring van het onder 4 primair tenlastegelegde te komen.

Mede redengevend voor de bewezenverklaring is de verklaring van de ex-vriendin van [betrokkene 4], [getuige 5] van 10 mei 2006 (ZD rechtshulpverzoeken, Ie aanvulling), waarin zij zegt dat zij aanneemt dat [betrokkene 4] is gestuurd. Ook had [betrokkene 4] de laatste weken voor zijn aanhouding erg veel contact met [verdachte 5]. [Verdachte 5] kwam ook thuis aan de deur om te vragen of [betrokkene 4] thuis was (p. 5). [Betrokkene 4] had de contacten met mensen en [verdachte 5] het geld (p. 7). Ter terechtzitting in eerste aanleg van 26 oktober 2006 bevestigt [betrokkene 1] de verklaring van [getuige 5]: 'In principe klopt het wel wat ze heeft verklaard'.

Op grond van vorenstaande en mede gelet op het feit dat [verdachte 5] geen verklaring omtrent het transport heeft willen afleggen alsmede gelet op zijn betrokkenheid bij de voorbereiding van het transport van 25.000 stuks XTC-pillen in een geprepareerde accu (OVC-gesprek van 18 augustus 2005 om 15.51 uur - ZD 13, p. 27) is het hof van oordeel dat ook medeplegen van uitvoer van verdovende middelen naar Zwitserland door [verdachte 5] kan worden bewezen.

Weliswaar hebben [betrokkene 4] en [betrokkene 1] verklaard dat [verdachte 5] niets met deze transporten te maken heeft, evenwel acht het hof deze verklaringen ongeloofwaardig. Zeer aannemelijk is dat zowel [betrokkene 4] als [betrokkene 1], gelet op de onderlinge persoonlijke verhoudingen, een ontlastende verklaring jegens [verdachte 5] hebben afgelegd. Hetgeen in de lijn ligt met hun verklaringen afgelegd bij de politie waarin zij hebben verklaard bang te zijn voor één persoon, wiens naam ze niet wilden noemen. Bovendien heeft [betrokkene 1] ter terechtzitting in eerste aanleg van 26 oktober 2006 verklaard dat hij de pillen van [verdachte 5] heeft gehad. Daar waar de verdachte eerst ter terechtzitting in hoger beroep op 2 februari 2009 heeft verklaard dat hij op 18 augustus 2005 met [betrokkene 1] over viagra-pillen sprak, acht het hof deze verklaring ongeloofwaardig nu deze verklaring niet op enigerwijze wordt ondersteund door de stukken in het dossier."

23. Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat het Hof ten aanzien van dit feit het volgende heeft vastgesteld. Op 18 augustus 2005 heeft de verdachte tegen [betrokkene 1] gezegd dat hij een accu nodig heeft en met hem gesproken over het sturen van 25.000 pillen naar een ander land (bewijsmiddel 24). Met betrekking tot dit gesprek heeft [betrokkene 1] tegenover de politie verklaard dat de pillen van de verdachte zijn gekomen, dat [betrokkene 4] tegen hem heeft verteld dat de verdachte de pillen had gefinancierd, dat de verdachte bij hem in de garage in Amsterdam is geweest en heeft gezegd dat het om 25.000 pillen ging, en dat de accu waarover werd gesproken de accu is waarmee [betrokkene 4] naar Zwitserland is gereden alwaar hij door de politie is aangehouden (bewijsmiddel 35). Op 27 september 2005 heeft [betrokkene 4] telefonisch aan [betrokkene 1] medegedeeld dat hij naar Zwitserland gaat, dat hij wit en tabletten meeneemt en dat hij een accu nodig heeft (bewijsmiddel 26). Op 10 oktober 2005 is [betrokkene 4] in Zwitserland aangehouden, waarbij in de accu van zijn auto heroïne (ongeveer 1,8 kilogram), cocaïne (ongeveer 350 gram) en XTC-pillen (ongeveer 1,8 kilogram) zijn aangetroffen (bewijsmiddelen 18 tot en met 21). Bij zijn verhoor door de politie heeft [betrokkene 4] verklaard dat hij dit transport heeft uitgevoerd voor een persoon van wie hij uit angst de naam niet wil noemen, terwijl het de verhorende verbalisanten is opgevallen dat [betrokkene 4] bij het horen van de stem van de verdachte "afwijkend non-verbaal gedrag" vertoonde (bewijsmiddelen 22 en 23). Voorts heeft de verdachte zich na de aanhouding van [betrokkene 4] bezig gehouden met de vraag waar [betrokkene 4] is gebleven (bewijsmiddelen 33 en 34). Tenslotte heeft [getuige 6] tegen de politie verklaard dat [betrokkene 4] bezig was met verdovende middelen, dat [betrokkene 4] grote schulden had bij de verdachte, dat de verdachte geld had, dat [betrokkene 4] geld nodig had maar dat hij zelf geen geld had, dat [betrokkene 4] de laatste weken voor zijn aanhouding erg veel contact had met de verdachte, en dat zij aannam dat [betrokkene 4] is gestuurd bij het transport van de verdovende middelen (bewijsmiddel 36).

24. Gelet op de hiervoor onder 23 weergegeven vaststellingen van het Hof, is diens oordeel dat medeplegen van uitvoer van verdovende middelen naar Zwitserland door de verdachte kan worden bewezen, niet onbegrijpelijk. Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen, in onderling verband bezien, heeft het Hof immers kunnen afleiden dat de verdachte op of omstreeks 10 oktober 2005 te Amsterdam en elders in Nederland samen met (een) ander(en) opzettelijk heroïne, cocaïne en MDMA buiten het grondgebied van Nederland heeft gebracht.

25. Voor zover in de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat het Hof niet heeft gerespondeerd op het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt van de verdediging inhoudende dat aan de verdachte wel zou zijn gevraagd of hij verdovende middelen beschikbaar had maar dat aannemelijk is dat het niet tot een levering is gekomen, miskent het middel dat de motiveringsplicht van art. 359, tweede lid, Sv niet zo ver gaat dat bij de niet-aanvaarding van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt op ieder detail van de argumentatie moet worden ingegaan.(12) Uit de hiervoor 22 weergegeven overwegingen volgt immers dat het Hof met redenen omkleed heeft beslist op het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt van de raadsman van de verdachte strekkende tot vrijspraak van het onder 4 primair tenlastegelegde feit.

26. Voor zover in de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat het Hof niet heeft gerespondeerd op het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt van het Openbaar Ministerie, miskent het middel dat indien het gaat om een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt van het Openbaar Ministerie, de verdachte in cassatie in de regel niet met vrucht kan klagen over de nadere motivering van de afwijking van dat standpunt van het Openbaar Ministerie dan wel over het ontbreken van die nadere motivering. De verdachte mist immers in het algemeen een rechtens te respecteren belang bij zo een klacht.(13)

27. Hetgeen in de toelichting op het middel wordt opgemerkt ten aanzien van de bewijsmiddelen 36 en 37, doet hieraan - zoals hierna bij de bespreking van het derde en vierde middel wordt uiteengezet - niet af.

28. Het middel faalt.

29. Het derde middel behelst de klacht dat voor het bewijs van het onder 4 primair tenlastegelegde feit en het onder 6 tenlastegelegde feit ten onrechte gebruik is gemaakt van een verklaring van een getuige die meningen/gissingen inhoudt.

31. Blijkens de toelichting klaagt het middel erover dat de in dit bewijsmiddel opgenomen zinsnede "ik neem aan dat hij gestuurd is" een ontoelaatbare mening van de getuige betreft.

32. Een getuigenverklaring moet een mededeling behelzen van feiten en omstandigheden die de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. Bij waarneming moet worden gedacht aan zintuiglijke kennisneming van externe gegevens. Een mening, gissing of gevolgtrekking behelst als zodanig geen mededeling van feiten of omstandigheden die de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. Zeker is de mening of gissing ontoelaatbaar als deze een aan de rechter voorbehouden oordeel bevat. Een dergelijke conclusie is niet bruikbaar voor het bewijs, tenzij de rechter op grond van andere bewijsmiddelen heeft geoordeeld en heeft kunnen oordelen dat een zodanige conclusie terecht is getrokken. In dat laatste geval stemt de conclusie immers overeen met de conclusie die de rechter zelf heeft getrokken. Geen gissingen in de zin der wet zijn gevoelens of gedachten die bij een getuige zijn opgekomen naar aanleiding van zijn waarneming.(14)

33. De verklaring van de getuige [getuige 6] (de ex-vriendin van [betrokkene 4]) bevat geen mening, gissing of gevolgtrekking. Uit haar verklaring volgt immers dat [getuige 6] wist dat [betrokkene 4] bezig was met verdovende middelen, dat [betrokkene 4] grote schulden had bij de verdachte, dat de verdachte geld had, dat [betrokkene 4] geld nodig had en dat hij zelf geen geld had. Voorts heeft zij verklaard dat [betrokkene 4] de laatste weken voor zijn aanhouding erg veel contact had met de verdachte. In het licht hiervan heeft [getuige 6] verklaard dat zij aanneemt dat [betrokkene 4] is gestuurd bij het transport van de verdovende middelen. De in het middel bedoelde zinsnede uit de getuigenverklaring van [getuige 6] is door het Hof kennelijk verstaan - en kon ook worden verstaan - als behelzende een mededeling van [getuige 6] nopens gedachten die bij haar zijn opgekomen naar aanleiding van haar in de rest van de verklaring gerelateerde waarnemingen in de vorm van door haar gezien contact tussen de verdachte en [betrokkene 4], door haar gevoerde gesprekken met [betrokkene 4] (toentertijd haar vriend) en door haar gehoorde telefoongesprekken van [betrokkene 4]. Aldus verstaan behelst die verklaring niets wat niet kan worden aangemerkt als een mededeling van feiten en omstandigheden door [getuige 6] zelf waargenomen of ondervonden.(15)

34. Het middel faalt.

35. Het vierde middel bevat de klacht dat voor het bewijs van het onder 4 primair tenlastegelegde feit en het onder 6 tenlastegelegde feit ten onrechte gebruik is gemaakt van een verklaring van een medeverdachte, afgelegd in zijn eigen zaak.

37. In de onderhavige zaak heeft er in eerste aanleg op 26 oktober 2006 geen terechtzitting plaatsgevonden, terwijl [betrokkene 1] in eerste aanleg op geen enkele terechtzitting is gehoord. [Betrokkene 1] is in de onderhavige zaak wel als getuige gehoord op 28 september 2006 bij de Rechter-Commissaris en op de terechtzitting in hoger beroep van 18 november 2008 (al heeft hij zich bij dit laatste verhoor op zijn verschoningsrecht beroepen). In aanmerking genomen dat ook in de samenhangende zaken tegen [verdachte 2], [verdachte 3], [verdachte 4], [verdachte 1], [verdachte 7] en [verdachte 6] in eerste aanleg geen terechtzitting heeft plaatsgevonden op 26 oktober 2006, is voornoemde verklaring kennelijk door [betrokkene 1] afgelegd in de strafzaak tegen hem zelf (deze zaak bevindt zich momenteel niet bij de Hoge Raad).

38. Blijkens de toelichting klaagt het middel erover dat [betrokkene 1] deze verklaring heeft afgelegd in zijn eigen zaak en dat deze verklaring geen onderdeel uitmaakt van de stukken in de zaak tegen de verdachte.

39. Het middel stelt terecht dat de verklaring van [betrokkene 1] niet is afgelegd in de strafzaak tegen de verdachte. Nu evenmin blijkt dat het desbetreffende proces-verbaal alsnog aan de stukken in de onderhavige zaak is toegevoegd, berust de bewezenverklaring in zoverre op een niet-wettig bewijsmiddel.

40. Dat staat echter in het onderhavige geval, gelet op de inhoud van de overige gebezigde bewijsmiddelen, aan een behoorlijke motivering van de bewezenverklaring van feit 4 en 6 niet in de weg.(16) Daaruit heeft het Hof immers - zoals bij de bespreking van het tweede middel is uiteengezet - kunnen afleiden dat de verdachte op of omstreeks 10 oktober 2005 te Amsterdam en elders in Nederland samen met (een) ander(en) opzettelijk heroïne, cocaïne en MDMA buiten het grondgebied van Nederland heeft gebracht (feit 4). Voorts heeft het Hof daaruit - in het licht van hetgeen het Hof in de bestreden uitspraak ten aanzien van feit 6 heeft overwogen onder het hoofd "bespreking van de verweren" - kunnen afleiden dat de verdachte in of omstreeks de periode van 1 januari 2005 tot en met 22 november 2005 te Zaandam, Amsterdam, Turkije, Groot-Brittannië en Zwitserland als leider heeft deelgenomen aan een organisatie, die tot oogmerk had het plegen van misdrijven (feit 6).

41. Het vijfde middel behelst de klacht dat het Hof niet heeft beslist op het (voorwaardelijke) verzoek om een tolk als deskundige te horen.

43. Het Hof heeft het op die terechtzitting gedane verzoek van de raadsman van de verdachte kennelijk en niet onbegrijpelijk opgevat als een voorwaardelijk verzoek tot het horen van één van de ter terechtzitting aanwezige tolken als deskundige, te weten alleen voor het geval het Hof het gebruik van Turkse beleefdheidsvormen als "abi" en "dayi" een indicatie vindt voor het bestaan van een hiërarchische verhouding en het aannemen van een criminele organisatie.

44. Het Hof heeft - door geen beslissing te nemen op voornoemd verzoek - kennelijk geoordeeld dat de aan het verzoek verbonden voorwaarde niet is vervuld. Dit feitelijke oordeel is niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat de bestreden uitspraak niet inhoudt dat het Hof het gebruik van de woorden "abi" en "dayi" daadwerkelijk een indicatie vindt voor het bestaan van een hiërarchische verhouding en het aannemen van een criminele organisatie, en kan in cassatie niet nader worden getoetst, nu de uitleg van een (voorwaardelijk) verzoek is voorbehouden aan de feitenrechter.(18) Anders dan de steller van het middel aanvoert, doet hieraan niet af dat het Hof onder het hoofd "Leiderschap [verdachte 5]" heeft overwogen dat de verdachte tegen zijn vriendin [...] heeft geklaagd dat hij al twintig jaar "abi" was.

45. Ten overvloede zij nog opgemerkt dat het Hof het verzoek van de raadsman van de verdachte bovendien niet behoefde op te vatten als een voldoende stellig verwoord en welomschreven verzoek voor een onderzoekshandeling als bedoeld in art. 328 Sv. Gelet op de door de raadsman gebezigde termen "terzijde merk ik nog op dat", "mocht uw Hof daaraan twijfelen" en "dan doe ik hier nog het voorwaardelijke verzoek om één van de aanwezige tolken ter zitting als deskundige te horen", is immers niet gebleken dat de raadsman er daadwerkelijk op stond dat aan zijn wens gehoor zou worden gegeven.

46. Het middel faalt.

47. De middelen falen en kunnen afgezien van het vierde middel worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Het vierde middel is weliswaar terecht voorgesteld, maar behoeft nu de motivering van de bewezenverklaring ondanks het gebrek afdoende is, niet tot cassatie te leiden. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

48. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

AG